Ẩn mình bên dưới vùng băng giá rộng lớn của Greenland là một căn cứ bí mật thời Chiến tranh Lạnh: Camp Century (Trại Thế kỷ). Được thành lập vào năm 1959, cơ sở quân sự bí mật này đóng vai trò là trung tâm của Dự án Iceworm, một chương trình tối mật của Quân đội Hoa Kỳ.
Bí mật hạt nhân và đường hầm ẩn giấu
Có thể coi Dự án Iceworm chính là ví dụ minh họa cho định nghĩa tuyệt mật. Mặc dù nó được khởi xướng vào cuối những năm 1950 và được vận hành vào khoảng năm 1960, nhưng sự tồn tại của nó chỉ được xác nhận chính thức vào năm 1996 với việc công bố các tài liệu đã được giải mật của chính phủ. Chính từ những điều này mà công chúng cuối cùng đã biết được sự thật về dự án và vẻ ngoài mà nó được gắn mác, Camp Century (Trại Thế kỷ).
Được Quân đội Hoa Kỳ khởi xướng, mục tiêu chính của Dự án Iceworm là triển khai một mạng lưới các bãi phóng tên lửa hạt nhân di động dưới dải băng của Greenland, Đan Mạch. Mục đích đằng sau dự án này là tăng cường khả năng hạt nhân của Mỹ, nhằm chống lại Liên Xô trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.
Dự án này đã thiết lập các cơ sở hạ tầng bí mật có khả năng phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) từ bên trong khu vực Bắc Cực. Về bản chất, nó là một căn cứ hạt nhân bí mật, ẩn dưới lớp băng.
Dự án Iceworm được xếp vào loại tuyệt mật, và ngay cả Chính phủ Đan Mạch cũng không biết về toàn bộ hoạt động tại Trại Thế kỷ.
Kế hoạch của dự án này là xây dựng một hệ thống đường hầm dài khoảng 4.000 km ẩn dưới Greenland. Những đường hầm này có thể triển khai tới 600 tên lửa hạt nhân và sẽ được thay đổi vị trí định kỳ trong trường hợp Liên Xô biết đến sự tồn tại của chúng. Dự án này là tuyệt mật, và ngay cả chính phủ Đan Mạch cũng gần như không biết đến dự án này.
Tất nhiên, việc triển khai một mạng lưới như vậy không chỉ là một kỳ công kỹ thuật lớn mà còn cực kỳ tốn kém. Tuy nhiên, Mỹ cảm thấy điều đó sẽ có những giá trị nhất định.
- Thứ nhất, họ hy vọng nếu thành công, dự án sẽ giúp quân đội gây bất ngờ và đánh bại các đối thủ tiềm năng, đồng thời làm kẻ địch khó phát hiện và nhắm mục tiêu vào các cơ sở tên lửa của Mỹ.
- Thứ hai, trong suốt Chiến tranh Lạnh, cả Mỹ và Liên Xô đều có những nỗ lực đáng kể nhằm triển khai sức mạnh ở khu vực Bắc Cực vì các lý do chiến lược, quân sự và kinh tế. Người ta hy vọng rằng nếu Liên Xô vượt lên dẫn trước trong cuộc đua cụ thể này thì Dự án Iceworm có thể cung cấp một lớp đệm chống lại các cuộc tấn công tiềm tàng của Liên Xô.
- Cuối cùng, đây là những năm 50/60, cả Mỹ và Liên Xô đều bận tâm đến việc mở rộng phạm vi hạt nhân tương ứng của mình. Dự án Iceworm sẽ mang lại cho Mỹ lợi thế ở vùng cực và tăng cường vị thế chiến lược tổng thể của nước này. Tầm bắn hạt nhân của họ càng mở rộng thì khả năng răn đe càng lớn.
Cấu tạo của căn cứ Camp Century.
Căn cứ Camp Century
Việc xây dựng Trại Thế kỷ bắt đầu vào năm 1959 và trại hoạt động cho đến năm 1967. Khi người Mỹ đề cập vấn đề này chính phủ Đan Mạch, họ đã không thực sự trung thực về mọi thứ.
Họ giới thiệu Trại Thế kỷ với chính phủ Đan Mạch là nơi để thử nghiệm các kỹ thuật xây dựng trong điều kiện Bắc Cực và để chứng minh tính khả thi của các tiền đồn quân sự trên băng giá rẻ. Họ cũng tuyên bố rằng trại sẽ thực hiện “các thí nghiệm khoa học” và kiểm tra tính hiệu quả của lò phản ứng hạt nhân di động (PM-2A).
Máy khoan nhiệt được lắp đặt tại Camp Century, được sử dụng để khoan qua chỏm băng Greenland.
Công bằng mà nói, Mỹ không hề nói dối. Tổng cộng có 21 đường hầm với tổng chiều dài 3.000 mét đã được khoét ra khỏi tảng băng và được lợp bằng mái che. Đồng thời , không có tên lửa hạt nhân nào được lắp đặt ở những nơi này.
Các đường hầm này chứa đầy các tòa nhà đúc sẵn với đầy đủ các chức năng từ bệnh viện, cửa hàng cho đến nhà hát và nhà thờ. Có thể coi đó là một thị trấn nhỏ dưới lớp băng với khoảng 200 nhà nghiên cứu và quân nhân sống ở đó cùng một lúc.
Địa điểm này thực sự cũng được sử dụng để thử nghiệm lò phản ứng hạt nhân di động đầu tiên trên thế giới, nơi cung cấp năng lượng cho địa điểm này từ năm 1960 đến năm 1963. Phần lớn, các nhà nghiên cứu đóng quân ở đó đã kiểm tra các dòng sông băng tan chảy gần đó và khoan những lõi băng để tìm vi khuẩn, virus như bệnh dịch hạch. Nghiên cứu này vẫn được các nhà khí hậu học sử dụng cho đến cuối năm 2005.
Nhưng trên thực tế, tất cả nghiên cứu này bề nổi trong mục tiêu chính của chính phủ Hoa Kỳ.
Camp Century nhận thấy rằng rất có thể nơi này chỉ có thể tồn tại thêm khoảng hai năm nữa.
Các lõi băng được đào trên thực tế có ít liên quan đến nghiên cứu khí hậu mà liên quan nhiều hơn đến việc đảm bảo các đường hầm sẽ ổn định về lâu dài khi dải băng dịch chuyển.
Ban đầu, có vẻ như Camp Century đã chứng minh rằng Dự án Iceworm là khả thi, nhưng mọi thứ nhanh chóng bắt đầu thay đổi. Sau khoảng ba năm, những quan sát và nghiên cứu thực tế đã cho thấy các tảng băng không ổn định như suy nghĩ ban đầu. Trên thực tế, tuyết và băng có tính đàn hồi nhớt, nghĩa là chúng di chuyển và biến dạng theo thời gian.
Hoa Kỳ đã đánh giá thấp quá trình này diễn ra nhanh như thế nào và các nhà địa chất nghiên cứu tại Camp Century nhận thấy rằng rất có thể nơi này chỉ có thể tồn tại thêm khoảng hai năm nữa cho đến khi các đường hầm của nó bắt đầu sụp đổ. Và điều này đã thự sự xảy ra vào năm 1962, trần phòng lò phản ứng của trại bắt đầu bị vênh và phải nâng lên 5 feet (1,5 m) để tránh làm hỏng lò phản ứng.
Một năm sau, dự án bị đóng cửa vĩnh viễn, dự án Iceworm không còn khả thi nữa. (Ảnh minh họa).
Điều này làm dấy lên lo ngại về an toàn và vào tháng 7 năm 1963, quân đội quyết định đóng cửa lò phản ứng vĩnh viễn. Năm 1965, lò phản ứng được dỡ bỏ và trại được sơ tán.
Một năm sau, dự án bị đóng cửa vĩnh viễn. Chính phủ Mỹ đã quyết định rằng với tốc độ di chuyển của tảng băng, Dự án Iceworm không còn khả thi nữa.
Bóng ma của dự án Iceworm
Khi khu trại ngừng hoạt động vào năm 1967, hầu hết khu vực, bao gồm cả rác thải, chỉ đơn giản là bị bỏ hoang dưới lớp băng ở Greenland. Người ta tin rằng nó sẽ ở đó, an toàn dưới hàng tấn băng và tuyết rơi trong thời gian còn lại.
Tuy nhiên, rất nhiều điều đã thay đổi kể từ những năm 60: Cụ thể là hiện nay chúng ta hiểu nhiều hơn về biến đổi khí hậu so với thời điểm đó. Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy trong vài thập kỷ tới, dải băng ở Greenland sẽ bắt đầu tan chảy.
Người ta lo ngại điều này sẽ bắt đầu thải ra chất thải bị bỏ lại ở Trại Thế kỷ - đó là chất thải hạt nhân, 200.000 lít dầu diesel, PCB và một lượng nước thải khổng lồ sẽ được thải ra môi trường địa phương. Mặc dù các ước tính khác nhau nhưng người ta cho rằng sớm nhất là vào năm 2090 hoặc muộn nhất là vào năm 2179, tất cả chất thải này sẽ được giải phóng, làm tổn hại thêm đến môi trường sống xung quanh.
Sự nóng lên toàn cầu có nghĩa là tất cả những thứ khó chịu mà Dự án Iceworm để lại có thể sớm tan băng và gây ra những thiệt hại chưa thể kể xiết cho môi trường.
Nhìn lại, Dự án Iceworm có thể được coi là một thử nghiệm đầy tham vọng nhưng sự sụp đổ cuối cùng của nó đã nhấn mạnh những thách thức ghê gớm do môi trường Bắc Cực đặt ra và sự phức tạp của việc duy trì cơ sở hạ tầng quân sự bí mật. Ngay cả Hoa Kỳ, với tất cả công nghệ và tài nguyên của mình, cũng không thể chống lại các thế lực của Mẹ Thiên nhiên.