Hầu hết trẻ sơ sinh khi đói sẽ mút tay, biểu lộ trẻ đang cần sự trợ giúp để tìm cảm giác bình yên khi lo lắng, căng thẳng.
Ngậm mút tay là thói quen thường gặp ở trẻ, nhất là trẻ nhũ nhi. Thói quen này mang lại sự sảng khoái, được xem là một trong những trò chơi thú vị đối với trẻ trong những năm tháng đầu đời.
Các chuyên gia Hiệp hội Nhi khoa Mỹ cho biết hầu hết trẻ sơ sinh khi đói sẽ mút tay. Ngậm mút tay giai đoạn này là một trong những biểu hiện trẻ đói và có nhu cầu được bú sữa. Điều đó làm trẻ cảm thấy dễ chịu và được kích thích như tìm lại cảm giác của bầu sữa mẹ, ở gần mẹ. Đây chính là sự tiếp nối phản xạ tự nhiên của trẻ ngay khi còn trong bụng mẹ.
Dần dần thói quen này hình thành ngay cả khi trẻ không đói, thậm chí đã lớn và thôi bú. Phần lớn trẻ bỏ tật mút tay khi được 1-2 tuổi; khoảng 15% tiếp tục ngậm mút tay cho đến bốn tuổi. Một số trẻ thích mút ngón tay vào ban đêm hoặc thỉnh thoảng bị stress, căng thẳng dù đã lớn. Lúc trẻ ngậm mút tay sẽ kích thích não sản xuất ra chất endophin - chất giảm đau nội sinh giúp cơ thể được thư giãn và tạo cảm giác thích thú.
Hầu hết trẻ sơ sinh khi đói sẽ mút tay. (Ảnh: agoramedia).
Những bất lợi khi trẻ mắc tật ngậm mút tay
Mút tay được xem là bình thường ở trẻ nhỏ. Bản năng bú mút tự nhiên dẫn đến việc trẻ thường xuyên mút tay trong những tháng đầu đời và thậm chí từ trước khi sinh. Trẻ có thể mút ngón tay, bàn tay hoặc những phần khác của cơ thể. Nhiều nghiên cứu cho thấy đa số trẻ có thể an toàn khi ngậm mút ngón tay một cách nhẹ nhàng.
Tuy nhiên trẻ trên năm tuổi vẫn giữ thói quen này thì việc ngậm mút ngón tay sẽ trở thành tật khó chữa, gây những bất lợi cho sức khỏe và sự phát triển trong tương lai.
Ngậm mút tay khi bàn tay trẻ chưa được rửa sạch sẽ là yếu tố thuận lợi làm lây các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm qua đường tay - miệng như bệnh tay chân miệng, cúm, thủy đậu, nhiễm giun và đặc biệt là các bệnh về đường tiêu hóa.
Trẻ ngậm ngón tay quá sâu dễ bị nôn trớ, nhất là sau khi ăn hoặc bú. Ở những trẻ có động tác mút mạnh liên tục, thậm chí nhai hoặc dùng lưỡi đẩy, có thể gây ra một số tổn thương như da ngón tay bị nứt đi nứt lại, thậm chí lở loét, tạo điều kiện cho vi trùng bên ngoài xâm nhập vào dưới da gây viêm da mủ. Mút tay nhiều với thời gian dài còn gây biến dạng xương ngón tay, tạo nên hình dạng ngón tay bất thường.
Trẻ từ 5-6 tuổi đang trong thời kỳ thay răng vĩnh viễn, tật ngậm mút tay với động tác mút mạnh liên tục hoặc dùng lưỡi đẩy có thể gây ra một số tổn thương ở răng và hàm, dẫn đến tình trạng biến dạng răng như hàm bị hô hay móm, lệch khớp cắn, khó phát âm.
Về mặt tâm lý, mút ngón tay thường được xem là biểu hiện của sự xấu hổ, thiếu tự tin và bị các bạn bè chú ý trêu ghẹo, gây mặc cảm cho trẻ khi đến trường.
Giúp trẻ dần bỏ tật ngậm mút tay
Trẻ lớn nhưng vẫn còn thói quen ngậm mút tay, cần có sự kiên nhẫn giúp bé bỏ dần.
Với trẻ còn bú mẹ, nên cho bú mẹ đầy đủ để bảo đảm không bị đói, tránh thói quen chúng tìm tay của mình ngậm mút. Nếu trẻ thỉnh thoảng mới mút tay, cha mẹ chỉ cần làm phân tâm con, lôi cuốn sự chú ý vào những trò chơi phù hợp với lứa tuổi, giúp bé dễ chịu vào những thời điểm sắp ngậm mút tay.
Những lúc trẻ gặp khó khăn hoặc đang căng thẳng như bị bệnh, bị đau đớn sau tiêm chủng, bị người lớn dọa nạt khiến chúng sợ hãi, cha mẹ nên dành nhiều thời gian gần gũi để chăm sóc con tốt hơn, tạo sự ấm áp giúp bé vượt qua giai đoạn khó khăn một cách dễ dàng.
Trẻ lớn nhưng vẫn còn thói quen ngậm mút tay, cần có sự kiên nhẫn giúp bé bỏ dần, động viên, giải thích những tác hại có thể xảy ra khi ngậm mút tay kéo dài, gây bất lợi đến sức khỏe và sự vui chơi. Tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ tham gia những trò chơi yêu thích như ô chữ, tô màu truyện tranh, nặn đất, tô tượng, chơi cầu tụt, đá banh nhẹ nhàng… phát triển tốt thể lực và trí não, dễ dàng quên đi món "khoái khẩu" ngậm tay.
Với những trẻ đã ghiền ngậm tay và ngậm đồ chơi, trong giai đoạn cai, phụ huynh cần lưu ý thói quen vệ sinh cần thiết như nhắc nhở bé thường xuyên rửa tay sạch, cắt móng tay, vệ sinh da để tránh lây bệnh. Những đồ chơi thường ngày và nơi vui chơi của trẻ cũng phải đảm bảo việc giữ vệ sinh tốt.
Nếu những cố gắng trên của cha mẹ không giúp đuợc gì, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên về tâm lý trẻ em để có biện pháp khắc phục và chăm sóc bé tránh tật ngậm mút tay một cách hiệu quả hơn.