Sự kết hợp của 2 gien quan trọng có khả năng quyết định việc một bệnh nhân nhiễm HIV chuyển sang giai đoạn AIDS nhanh hơn hay chậm hơn so với những bệnh nhân khác.
Trong một nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Nature Immunology ngày 21/10, các nhà khoa học Mỹ cho biết 2 gien đó là CCR5 và CCL3L1. CCR5 kiểm soát một cơ quan cảm thụ quan trọng trên bề mặt của tế bào miễn dịch CD4 – nơi mà vi-rút HIV bám vào. Trong khi đó, CCL3L1 kiểm soát một phân tử truyền tín hiệu của hệ miễn dịch, có tên là chemokine, có vai trò ngăn chặn vi-rút tự gắn kết vào cơ quan cảm thụ nói trên.
Một phụ nữ đang đứng trước biểu ngữ mang biểu tượng ngăn chặn AIDS. (Ảnh: AFP) |
Sự kết hợp có lợi hay có hại sẽ quyết định
Trong nghiên cứu mới nhất này, giáo sư y khoa Sunil K. Ahuja, thuộc Trung tâm Khoa học sức khoẻ của Đại học Texas, và các cộng sự đã xác định được một số “nhóm nguy cơ” có liên quan tới gien, dựa trên sự kết hợp giữa các đột biến tốt hay xấu của CCR5 và số lượng phiên bản của CCL3L1.
Chính sự phối hợp của 2 gien này sẽ ảnh hưởng đến tốc độ chuyển từ giai đoạn HIV sang AIDS. Theo ông Ahuja, những bệnh nhân có sự kết hợp có lợi giữa CCL3L1 và CCR5 thì sẽ chuyển sang giai đoạn AIDS chậm hơn những người có sự kết hợp có hại của 2 gien này.
Các chuyên gia đã thực hiện các phân tích gien đối với 3.500 người, bao gồm những bệnh nhân nhiễm HIV và những cá nhân khoẻ mạnh, để tìm hiểu ở giai đoạn nào thì những người nhiễm HIV sẽ chuyển sang tình trạng toàn phát của bệnh, rồi so sánh giai đoạn đó với hồ sơ gien và phản ứng miễn dịch của nhóm có nguy cơ.
Phát biểu với hãng tin AFP, ông Ahuja nói: “Về mức độ khác nhau trong việc chuyển sang giai đoạn AIDS giữa các cá nhân thì các biến thể gien cũng góp phần gần như tương đương với số lượng vi-rút HIV”.
Ông Hemant Kulkarni, trợ lý giáo sư y khoa và là đồng tác giả của nghiên cứu này, cho biết: “Ngay cả khi đã loại trừ ảnh hưởng của số lượng vi-rút HIV thì những biến thể gien đó vẫn tác động đến tốc độ chuyển sang giai đoạn AIDS ở người nhiễm HIV”.
Mở ra cơ hội bào chế thuốc theo đặc điểm gien
Phát hiện này thách thức sự hiểu biết có trong 25 năm qua rằng điều chủ yếu quyết định việc chuyển từ giai đoạn nhiễm HIV sang AIDS chính là “số lượng vi-rút HIV” có trong máu, và sự gia tăng lượng vi-rút sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch của bệnh nhân.
Các nhà khoa học tin rằng nghiên cứu này mở ra cơ hội phát triển thuốc hay vắc-xin chống HIV dựa trên đặc điểm gien. (Ảnh: AFP) |
Theo các chuyên gia, “đặc điểm gien của một cá nhân có thể ảnh hưởng rất lớn đến sự nhân lên (replication) của vi-rút HIV cũng như phản ứng của cơ thể trước sự xâm nhập của vi-rút”. Phản ứng giữa vi-rút và hệ miễn dịch sẽ làm cho người nhiễm HIV chuyển từ giai đoạn mang mầm bệnh sang giai đoạn nguy hiểm chết người.
Hồ sơ gien CCR5 - CCL3L1 cũng có ảnh hưởng đến các phản ứng miễn dịch ở những người khoẻ mạnh. Điều đó cho thấy sự kết hợp giữa 2 gien này có thể đóng vai trò quan trọng đối với sự phản ứng của cơ thể trước những bệnh truyền nhiễm khác.
Các chuyên gia cho biết có thể có những gien khác cũng có vai trò trong việc chuyển từ giai đoạn nhiễm HIV sang AIDS.
Theo nhóm nghiên cứu, phát hiện này có thể giúp tìm ra những loại thuốc hay vắc-xin để chống HIV dựa trên đặc điểm gien của từng người hay nhóm người.
Theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới, đến cuối năm 2006 toàn thế giới có khoảng 39,5 triệu người nhiễm HIV hoặc đã chuyển sang giai đoạn AIDS.
Quang Thịnh