Đến nay chỉ phát hiện khoảng 50 cây ngoài tự nhiên, loài lan này được các nhà khoa học và cơ quan chức năng bảo vệ nghiêm ngặt, giúp chúng tránh khỏi nhiều mối nguy hại khác nhau.
Theo Đài ABC (Úc), mới đây Rhizanthella speciosa chính thức được công nhận là loài lan mới ở Úc sau nhiều năm nghiên cứu.
Hoa lan nở trong lòng đất - (Ảnh: OWAD Environment).
Trước đó vào năm 2016, Maree Elliott - một nhà khoa học về hưu - trong một lần vào Vườn quốc gia Barrington Tops (Úc) tìm nấm lạ đã phát hiện Rhizanthella speciosa.
"Nó nằm dưới một đống lá khô. Ban đầu tôi không biết là gì, có phải nấm không? Nó rất nhỏ, màu trắng hồng, trông như bông hoa đã nở một nửa", bà Elliott nói.
Elliott lập tức đánh dấu và tiến hành nghiên cứu. Sau 4 năm, các chuyên gia chính thức xác nhận Rhizanthella speciosa hoàn toàn mới và là một trong những loài lan hiếm nhất thế giới.
Bức ảnh đầu tiên về loài lan mới được Elliott chụp lại năm 2016 - (Ảnh: OWAD Environment).
Hơn 4 năm nay, Elliott cùng một vài người trong nhóm nghiên cứu luôn giữ bí mật về những nơi đã tìm thấy Rhizanthella speciosa trong Vườn quốc gia Barrington Tops rộng lớn.
Theo bà, lan mới nằm trong danh sách những loài đang gặp nguy hiểm cần được bảo vệ khẩn cấp nên giữ "tuyệt mật" là cần thiết.
"Người ta có thể đến và làm hại lan nên trách nhiệm của chúng tôi là bảo vệ chúng", Elliott nói. Nhờ vậy, ngoài những tay săn trộm, Rhizanthella speciosa sẽ được "bình yên" trước dòng người tò mò đến tìm xem, hạn chế khả năng vô tình bị giẫm đạp hay phá vỡ môi trường sống.
Rhizanthella speciosa nằm trong nhóm lan Rhizanthella chuyên sinh sống sát mặt đất, lần đầu được phát hiện năm 1928.
Mark Clements - Cơ quan lưu trữ thực vật quốc gia ở Canberra (Úc) - cho biết những thông tin cơ bản về loài lan mới Rhizanthella speciosa đã được ghi nhận trong Tạp chí Nghiên cứu hoa lan toàn cầu.
"Đây chắc hẳn là loài lan đặc biệt nhất. Bảo tồn loài lan này góp phần giữ gìn sự đa dạng sinh học cho địa phương", Clements nói.
Hoa lan Rhizanthella speciosa thường có màu trắng và hồng - (Ảnh: OWAD Environment).
Đa phần loài lan thuộc nhóm Rhizanthella này thường dành cả đời dưới lòng đất. Thậm chí, nhiều khi hoa của chúng cũng nở trong lòng đất.
Vì thiếu chất diệp lục nên không thể tổng hợp năng lượng từ ánh sáng như hầu hết cây cối khác, lan Rhizanthella thường chọn sống ký sinh. Chúng hút chất dinh dưỡng từ rễ của cây bụi nhờ liên kết với nhiều loài nấm gần đó.
Với loài Rhizanthella speciosa, ước tính hiện tại chỉ có trên dưới 50 cây. Do đó, một trong những mục tiêu khác ngoài "bảo mật" nơi sống của Rhizanthella speciosa là tìm thêm những cây khác trong tự nhiên.
Để dễ tìm kiếm, nhóm của Elliott đã huấn luyện một số chú chó hỗ trợ đánh hơi hoa lan. "Kết quả thật bất ngờ, chó giúp chúng tôi phát hiện những nơi khả năng cao có lan. Đến nay, chúng đã giúp tìm thấy gần 40 cây Rhizanthella speciosa", Elliott nói.
Một cây lan thuộc nhóm Rhizanthella sống trong lòng đất có thể nở nhiều hoa - (Ảnh: David Lawson)
Không ít hoa chỉ trồi một phần lên mặt đất - (Ảnh: OWAD Environment)
Chó Missy trong nhóm nghiên cứu của Elliott đánh hơi hoa lan - (Ảnh: OWAD Environment)
Cận cảnh loài lan Rhizanthella speciosa - (Ảnh: OWAD Environment)