Thống lĩnh 1000 người đàn ông, Tomoe Gozen không chỉ là nữ samurai xinh đẹp, quyến rũ mà còn nổi tiếng tàn bạo và không sợ hãi bất cứ điều gì.
Mặc dù hầu hết các chiến binh samurai đáng sợ của Nhật Bản đều là đàn ông, nhưng vẫn có một số phụ nữ vứt bỏ các chuẩn mực xã hội để trở thành những chiến binh tài giỏi và "chết chóc" - như nữ võ sĩ đạo thế kỷ 12 đáng sợ và khét tiếng Tomoe Gozen.
Mặc dù câu chuyện về Tomoe Gozen bị che giấu và giữ bí mật, nhưng cô được biết đến là đặc biệt xinh đẹp nhưng cũng rất đáng sợ. Điều mà thực sự ấn tượng về huyền thoại Tomoe Gozen không chỉ là cô ấy là một nữ samurai, mà cô ấy còn là một chiến binh ưu tú - và là một điều mà ngay cả những chiến binh nam khác cũng sợ.
Truyền thuyết kể rằng Tomoe Gozen đáng yêu nhưng dữ dằn, trung thành nhưng vô cùng tàn nhẫn.
Thời điểm sản sinh ra "nữ chiến binh ưu tú"
Thuật ngữ samurai có nghĩa là người bảo vệ, và ban đầu được sử dụng để mô tả một đẳng cấp cao quý của các chiến binh quý tộc.
Samurai lần đầu tiên xuất hiện vào thế kỷ thứ 8 nhưng đến tận thế kỷ thứ 11, họ mới có được sức mạnh thực sự. Họ trở thành những chiến binh trung thành cho các lãnh chúa phong kiến được gọi là daimyo, những người liên tục tham gia vào các cuộc đấu tranh quyền lực. Sau khoảng năm 1600, các samurai trở thành một tầng lớp xã hội theo cách riêng của họ và có được những đặc quyền nhất định bao gồm cả việc được phép mang hai thanh kiếm.
Hầu hết các samurai là đàn ông, giống như ở thế giới phương Tây thời bấy giờ, các phụ nữ ở Nhật Bản cổ đại cũng được định sẵn sẽ kết hôn, sinh con và chăm sóc gia đình trong khi đàn ông tham chiến, ngoại trừ phụ nữ kết hôn với samurai. Những người phụ nữ này được cho là có trình độ học vấn cao, có khả năng bảo vệ nhà cửa và gia đình của họ, và một số người thậm chí còn mang theo những thanh kiếm nhỏ giấu trong quần áo.
Thậm chí có một số phụ nữ trong thế kỷ 12 đến thế kỷ 19 đã trở thành chiến binh theo cách riêng của họ.Thật vậy, ngay cả trước sự trỗi dậy của samurai, đã có những phụ nữ Nhật Bản được đào tạo để bảo vệ nhà cửa và gia đình của họ khỏi các lực lượng xâm lược. Họ được biết đến với cái tên onna-bugeisha, có nghĩa đen là nữ chiến binh.
Một onna-bugeisha tên Ishi-jo mang naginata truyền thống.
Onna-bugeisha thường sử dụng những loại vũ khí như kaiken (gươm nhỏ chỉ samurai mới được sử dụng) và naginata (thanh kiếm với phần cán dài và lưỡi kiếm cong dài). Thanh naginata trở thành một biểu tượng gắn liền với onna-bugeisha, vừa là vũ khí vừa là dấu hiệu cho biết họ thuộc tầng lớp chiến binh. Những người con gái thuộc dòng dõi samurai sẽ mang một thanh naginata về nhà chồng, xem như của hồi môn.
Tomoe Gozen là một trong những chiến binh như vậy.
Truyền thuyết nữ chiến binh xinh đẹp và cũng tàn độc không kém
Mặc dù Tomoe Gozen là một trong những nữ chiến binh nổi tiếng nhất Nhật Bản nhưng phần lớn câu chuyện của bà dựa trên truyền thuyết, chưa chắc có thật trong lịch sử.
Cũng không chắc rằng đây là tên thật của bà vì lúc bấy giờ, việc dùng tên thật để gọi phụ nữ được xem là thất lễ. "Tomoe" có thể ám chỉ hoa văn của phần giáp trên vai bà, và "Gozen" là một dạng kính ngữ cổ dùng để tôn xưng những người phụ nữ có vị thế.
Một trong những nguồn thông tin chính về bà là Truyện kể Heike - một tư liệu lịch sử có từ khoảng năm 1240, tổng hợp những lời dân ca, truyện kể, và nhiều văn bản khác nhau để tạo nên một thiên sử thi hoành tráng.
Truyện kể về cuộc chiến giữa hai dòng họ Taira, còn được biết dưới cái tên Heike, và dòng họ Minamoto. Tomoe là samurai dưới quyền Minamoto no Yoshinaka - một viên tướng thuộc nhà Minamoto.
Tương truyền rằng mẹ Tomoe từng là vú nuôi của viên tướng này, và Tomoe từ một người chị em nuôi đã trở thành một trong những tướng lĩnh trung thành nhất của ông. Tùy vào văn bản lịch sử mà bạn đọc thì sau này bà còn là vợ hoặc thê thiếp của Yoshinaka. Truyện kể rằng bà đã trực tiếp chỉ huy đến 1.000 binh lính
Tomoe về mặt kỹ thuật không phải là một onna-bugeisha mà là một onna-embeda - một người phụ nữ trực tiếp ra chiến trường, thay vì phòng thủ ở nhà. Và bà không phải là người duy nhất: bằng chứng khảo cổ cho thấy phụ nữ chiếm tỉ lệ không hề nhỏ trong quân đội Nhật Bản lúc bấy giờ.
Theo Truyện kể Heike miêu tả: "Tomoe đặc biệt xinh đẹp, với mái tóc đen dài và nước da trắng trẻo; hơn nữa còn là một người cưỡi ngựa tài ba, nàng trị được ngựa chướng và vượt mọi địa thế hiểm trở. Nàng múa kiếm dương cung như một vị thần chọi nổi quỷ thần, sức địch nghìn quân."
Tuy được lấy tên đặt cho một thanh naginata, nhưng bà thường giết kẻ thù của mình bằng thanh katana - thanh kiếm dài, thẳng thường dành cho các samurai nam.
Minamoto no Yoshinaka, người mà cho dù Tomoe Gozen ở bên với tư cách vợ lẽ hoặc người hầu thì cô vẫn luôn chiến đấu và bảo vệ ông.
Tuy tướng Yoshinaka lập được nhiều chiến công trong Cuộc chiến Genpei (1180 - 1185) chống lại nhà Taira, vinh quang cộng với tài lãnh đạo kém cỏi của ông đã biến gia tộc Minamoto thành kẻ thù. Năm 1184, quân đội của ông bị tàn sát và khi tháo chạy khỏi thủ đô Kyoto, ông chỉ còn 5 6 binh lính bên mình, trong số đó có Tomoe.
Theo một tư liệu, trong đợt rút lui khỏi kinh đô, Tomoe đã chạm trán với hai tướng quân lừng danh. Viên tướng đầu tiên, Hatakeyama Shigetada, bị Tomoe đánh bại hoàn toàn, đến nỗi ông phải tháo chạy để thanh danh gia tộc mình không bị ô uế bởi việc ông bị giết bởi một phụ nữ. Người thứ hai, Uchida Ieyoshi đã bị bà chém đầu.
Có lẽ ông muốn bà bỏ chạy để thực hiện lễ nghi tự sát (seppuku), hoặc ông muốn bà báo tin về cái chết của ông với gia tộc, hoặc ông không muốn mình phải chết trước mắt một người phụ nữ - hoặc tất cả các ý trên.Bất chấp mọi lý do, Tomoe đã từ chối bỏ chạy. Theo Truyện kể Heike, bà muốn giết được một "địch thủ xứng đáng" cuối cùng vì danh dự của Yoshinaka. Không rõ địch thủ xấu số này là ai, mỗi tư liệu kể một khác, nhưng tương truyền rằng khi một nhóm địch đến gần, Tomoe cưỡi ngựa xông thẳng đến, tóm lấy thủ lĩnh và trảm hắn ngay trên yên ngựa.
Trong một truyền thuyết, Tomoe đã chặt đầu một tên lính địch trên yên ngựa.
Cũng như phần lớn cuộc đời Tomoe, câu chuyện về bà sau trận đánh cuối cùng vẫn là một ẩn số.
Một mô tả về Tomoe trong Trận chiến Awemo.
Có truyện kể rằng bà đã sống sót sau trận chiến, lúc này ở tuổi 28, và sau này trở thành một nữ tu đến khi qua đời ở tuổi 90. Theo Truyện kể Heike thì bà bị tướng Wada Yoshimori đánh bại và phải trở thành vợ hoặc thiếp của ông.
Lại có một truyện khác kể rằng Tomoe đã giết hết kẻ thù của Yoshinaka để báo thù và mang thủ cấp của ông trầm mình xuống biển để không ai có thể báng bổ.
Tuy thực hư vô định nhưng lòng anh dũng và sự tàn bạo của bà đã khắc sâu dấu ấn trong nền văn hóa dân gian. Một vở kịch Noh về bà được thực hiện - một trong 18 vở kịch về chiến binh samurai trong tổng số 200 vở kịch Noh từ thế kỷ 15, và bà được vinh danh trong lễ hội Jidai được tổ chức vào ngày 22/10 hằng năm nhằm tưởng niệm những nhân vật lịch sử tại Kyoto.
Bà đã góp mặt trong bộ ba tiểu thuyết giả tưởng mang tên The Tomoe Gozen Saga được viết bởi tiểu thuyết gia người Mỹ Jessica Amanda Salmonson, và cũng xuất hiện nhiều trong văn hóa đại chúng.
Có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ biết thực hư danh tính của Tomoe Gozen cũng như những chiến công thực sự của bà, nhưng những câu chuyện về lòng gan dạ và sức mạnh kinh người này sẽ muôn đời được truyền lưu.