Các nhà nghiên cứu tại Bảo tàng Hoàng gia Ontario (ROM) ở Toronto, Canada gần đây đã công bố phát hiện hóa thạch của loài động vật kỳ lạ, loài động vật ăn thịt đại dương từ kỷ Cambri được gọi là Stanleycaris hirpex. Hóa thạch mới được tìm thấy của sinh vật kỳ lạ đặc biệt hoàn chỉnh, bảo tồn não, hệ thần kinh và con mắt thứ ba.
Đây là một phần của kho tàng hóa thạch "đáng kinh ngạc" có niên đại 506 triệu năm trước.
Mẫu hóa thạch của sinh vật lạ. (Ảnh: Bảo tàng Hoàng gia Ontario).
Hóa thạch của loài săn mồi hơn nửa tỷ năm tuổi có não bộ được bảo tồn nguyên vẹn.
Các nhà cổ sinh vật học đã tìm thấy những kho báu cổ đại này ở Burgess Shale, một hệ thống ở Dãy núi đá Canada thuộc British Columbia, nổi tiếng với những di tích động vật hóa thạch phong phú và được bảo quản tốt, và trong số những hóa thạch nửa tỷ năm tuổi là rất nhiều mẫu vật của sinh vật biển.
Joseph Moysiuk, tác giả chính của một nghiên cứu các hóa thạch, cho biết: “Trước đây, chỉ có một vài phát hiện khác về bộ não hóa thạch, đặc biệt là từ kỷ Cambri, nhưng đây vẫn là thứ khá hiếm, và nó chỉ được quan sát thấy trong 10 năm qua.”
Mặc dù nhỏ bé - có chiều dài dưới 20 cm - S. hirpex có khả năng là một con vật đáng sợ đối với con mồi.
Moysiuk nói: “Nó thực sự hung dữ với những móng vuốt gai nhọn và cái miệng tròn khiến nó trông rất dữ tợn. Nó cũng có những chiếc gai dài, giống như cái cào để săn tìm bất kỳ sinh vật bị chôn vùi nào, những cánh bên hông để giúp nó lướt qua mặt nước và những chiếc gai hình đinh ba chiếu về phía nhau từ phần phụ đối diện mà chúng tôi nghĩ rằng nó đã sử dụng như một cái hàm để nghiền nát con mồi của nó".
Các hóa thạch cho thấy não của S. hirpex được chia thành hai phần: phần đại não trước, nối với mắt của nó và deutocerebrum, liên kết với các móng vuốt phía trước. Cấu trúc não này khác với cấu trúc ba thùy của động vật chân đốt hiện đại là họ hàng xa của S. hirpex, chẳng hạn như côn trùng . Ngược lại, não của những họ hàng hiện đại này, kết nối não với môi của côn trùng, hoặc môi trên, giữa các bộ phận cơ thể khác.
Moysiuk cho biết: “Việc bảo tồn não của những loài động vật này cho chúng tôi cái nhìn trực tiếp về sự tiến hóa của hệ thần kinh từ mẫu hóa thạch”.
Một khía cạnh thú vị khác của S. hirpex là con mắt thứ ba ở giữa quá kích thước của nó, một đặc điểm lần đầu tiên được quan sát thấy trong máy điều quang phóng xạ.
Ông nói: “Việc tìm thấy con mắt thứ ba là một ngạc nhiên khá lớn đối với chúng tôi. Lần đầu tiên, chúng tôi có thể nhận ra con mắt trung gian khổng lồ này bên cạnh cặp mắt cổ mà chúng tôi đã từng biết".
Moysiuk suy đoán, con mắt thứ ba này đã giúp con vật định hướng và nó đặc biệt quan trọng đối với một loài săn mồi như Stanleycaris vốn phải di chuyển nhanh chóng và chính xác trong môi trường.
Ba trong số các hóa thạch S. hirpex được khai quật trong quá trình đào hiện đang được trưng bày vĩnh viễn tại Bảo tàng Hoàng gia Ontario trong Phòng trưng bày Willner Madge, Dawn of Life.
Phát hiện được công bố ngày 8/7 trên tạp chí Current Biology.