Ngày 29/7, Bộ Y tế chính thức ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người.
Theo đó, đậu mùa khỉ (monkey pox) là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng gây dịch, do virus đậu mùa khỉ gây ra. Bệnh có nguồn gốc từ châu Phi, lây truyền từ động vật sang người và từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với tổn thương da, dịch cơ thể, qua quan hệ tình dục, giọt bắn đường hô hấp, vật dụng của người bị nhiễm và lây truyền từ mẹ sang con.
Bệnh có các triệu chứng chính là sốt, phát ban dạng phỏng nước và sưng hạch ngoại vi, có thể gây biến chứng nặng dẫn tới tử vong.
Phân biệt đậu mùa khỉ và những bệnh khác
- Đậu mùa khỉ: Nốt phát ban có xu hướng ly tâm, gặp nhiều trên mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân. Ban có thể ở niêm mạc mắt, miệng. Ban xuất hiện cùng lứa tuổi, cùng thời điểm; nốt phỏng nước đơn lẻ hoặc có thể tạo thành đám tổn thương trên da.
- Đậu mùa: Phát ban theo trình tự: mặt - bàn tay, cẳng tay - thân mình. Ban xuất hiện sau 2-3 ngày đầu.
- Thuỷ đậu: Ban xuất hiện đầu tiên trên mặt và thân, nhanh chóng lan khắp cơ thể. Ban xuất hiện đa lứa tuổi, thời gian khác nhau.
- Tay chân miệng: Loét miệng, phát ban trên da ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông. Ban xuất hiện đa lứa tuổi, một số phát ban không rõ ràng hoặc chỉ loét miệng.
- Herpes lan tỏa: Thường xuất hiện vùng niêm mạc miệng, sinh dục sau đó nhanh chóng lan ra toàn thân. Các mụn nước tập trung thành chùm, đau rát, nhanh vỡ.
Phân biệt đặc điểm giữa đậu mùa khỉ và các bệnh khác. (Ảnh: Bộ Y tế)
Bộ Y tế cho biết, bệnh đậu mùa khỉ tiến triển chậm, trong khi bệnh đậu mùa, thủy đậu, tay chân miệng, Herpes lan tỏa tiến triển nhanh. Kích thước ban của đậu mùa khỉ hay thủy đậu giống nhau, từ 5-10mm, trong khi ban của tay chân miệng hay Herpes lan toả nhỏ hơn, chỉ 2-3mm.
Ban của bệnh đậu mùa khỉ cũng tồn tại lâu hơn, 2 đến 4 tuần, trong khi ban thủy đậu tồn tại 1-2 tuần, ban của tay chân miệng chỉ tồn tại dưới 7 ngày còn ban Herpes lan tỏa nhanh chóng vỡ sau 3-4 ngày.
Điểm chung của các bệnh này, trừ Herpes lan tỏa, người bệnh đều có biểu hiện sốt.
Ngoài triệu chứng sốt, bệnh đậu mùa khỉ còn nổi hạch ngoại vi toàn thân, trong khi bệnh đậu mùa là sốt, tiêu chảy, đau người, mệt mỏi. Bệnh thủy đậu sốt, mệt mỏi. Bệnh tay chân miệng là sốt, mệt mỏi, đau họng, biếng ăn, tiêu chảy.
Do có phát ban, các bệnh trên có thể để lại sẹo. Cụ thể, bệnh đậu mùa khỉ có thể để lại sẹo rỗ. Bệnh đậu mùa có thể để lại sẹo rỗ sâu. Bệnh thủy đậu, có thể để lại sẹo lõm nông. Bệnh tay chân miệng để lại vết thâm, rất hiếm khi loét hay bội nhiễm. Bệnh Herpes lan tỏa có thể để lại vết thâm.
Các giai đoạn của bệnh đậu mùa khỉ
Tại hướng dẫn Bộ Y tế nêu rõ các giai đoạn của bệnh đậu mùa khỉ như sau:
Thời gian ủ bệnh: 6 - 13 ngày (dao động từ 5 - 21 ngày): Người nhiễm không có triệu chứng và không có khả năng lây nhiễm.
Hình ảnh minh họa lọ vắc xin chủng ngừa đậu mùa khỉ. Ảnh: REUTERS
Giai đoạn khởi phát: từ 1 - 5 ngày với các triệu chứng chính là sốt và nổi hạch ngoại vi toàn thân. Kèm theo người bệnh có thể có biểu hiện đau đầu, mệt mỏi, ớn lạnh, đau họng, đau cơ. Virus có thể lây sang người khác từ giai đoạn này.
Giai đoạn toàn phát: đặc trưng bởi sự xuất hiện của các ban trên da, thường gặp sau sốt từ 1 - 3 ngày, với tính chất sau:
- Vị trí: phát ban có xu hướng ly tâm, gặp nhiều trên mặt, lòng bàn tay, lòng bàn chân. Ban cũng có thể gặp ở miệng, mắt, cơ quan sinh dục.
- Tiến triển ban: tuần tự từ dát (tổn thương có nền phẳng) đến sẩn (tổn thương cứng hơi nhô cao), sau đó thành mụn nước (tổn thương chứa đầy dịch trong), mụn mủ (tổn thương chứa đầy dịch vàng), đóng vảy khô, bong tróc và có thể để lại sẹo.
- Kích thước tổn thương da: trung bình từ 0,5 - 1cm.
Số lượng tổn thương da trên một người có thể từ vài nốt cho đến dày đặc. Trường hợp nghiêm trọng các tổn thương có thể liên kết với nhau thành các mảng tổn thương da lớn.
Giai đoạn hồi phục: Các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ có thể kéo dài từ 2 đến 4 tuần rồi tự khỏi. Người bệnh hết các triệu chứng lâm sàng, các sẹo trên da có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và không còn nguy cơ lây nhiễm cho người khác.