3.000 năm trước, một phụ nữ sống ở Trung Hoa thời nhà Thương từng là người được sủng ái bậc nhất, là nữ tướng đầu tiên và khi chết được chôn cất trong lăng mộ nguy nga.
Xã hội phong kiến Trung Quốc lấy chế độ phụ hệ làm tiêu chuẩn, thân phận người phụ nữ vốn rất lu mờ song vẫn có không ít nữ nhân nổi bật tự ghi tên mình vào sử sách. Nhiều người trong số họ có tài năng xuất chúng trong lĩnh vực quân sự, chính trị - mảnh đất mà nam giới từng chiếm vị trí độc tôn.
Trong số những nữ tướng nổi trội thời phong kiến Trung Quốc, Phụ Hảo (? - 1200 TCN) của thời nhà Thương là cái tên phải kể đến. Bà là nữ tướng, nữ chính trị gia đầu tiên được ghi chép thành văn khắc trên đồ đồng xanh trong lịch sử Trung Quốc.
Bức tượng phu nhân Phụ Hảo.
Trong xã hội mà đàn ông mới có tiếng nói, Phụ Hảo (Fu Hao) đã trở thành người phụ nữ được xem trọng mà những phụ nữ khác hằng mong ước.
Ngoài tư cách là một người vợ, người mẹ, Phụ Hảo còn là tướng quân, là người có ảnh hưởng trong triều đình. Bà được coi là nữ tướng đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa, là nhân vật có thật.
Lăng mộ nguy nga của Phụ Hảo được phát hiện vào những năm 1970, hé lộ cuộc đời của người phụ nữ sống cách đây khoảng 3.000 năm.
Phác họa hình ảnh phu nhân Phụ Hảo với vũ khí ưa thích là cây rìu.
Phụ Hảo sống ở thời vua Vũ Đinh, nhà vua trị vì nhà Thương trong giai đoạn 1250 TCN - 1192 TCN. Vũ Đinh là vua thứ 22 của nhà Thương trong lịch sử Trung Quốc.
Theo sử sách Trung Quốc, Vũ Đinh liên minh với các bộ lạc lân cận bằng cách cưới phụ nữ của mỗi bộ lạc. Do đó, ông có rất nhiều vợ. Các tài liệu chính thức chép vua Vũ Đinh có 60 vợ và Phụ Hảo là một trong số này.
Cuộc đời chi tiết của Phụ Hảo đến nay vẫn còn là bí ẩn. Nhưng những ghi chép trên xương động vật hé lộ một số thông tin quan trọng.
Theo ghi chép, Phụ Hảo từng thống lĩnh quân đội nhà Thương, giành nhiều thắng lợi trước kẻ thù, bao gồm cả Khương Phương, bộ lạc đối địch mạnh nhất lúc bấy giờ. Phụ Hảo cũng dẫn dầu chiến dịch quân sự đánh thắng bộ lạc Thổ Phương, Ba Phương và Đông Di.
Chữ viết chép lại cuộc đời phu nhân Phụ Hảo.
Trong trận đánh với Ba Phương, bà dẫn quân bày trận mai phục, chờ quân của vua Vũ Đinh đánh đuổi Ba Phương vào trong vòng mai phục, lập tức xông ra tấn công tiêu diệt, lập được chiến công lẫy lừng. Đây được coi là trận phục kích được ghi chép sớm nhất trong lịch sử Trung Hoa.
Vai trò của Phụ Hảo không chỉ giới hạn trong khía cạnh quân sự. Bà còn chủ trì các hoạt động tế tự quan trọng, tham gia cúng tế tổ tiên, thần thánh, đất, trời…
Hầm mộ chôn cất phu nhân Phụ Hảo và 16 nô bộc.
Phụ Hảo qua đời trước vua Vũ Đinh. Bà được an táng tại lăng mộ nguy nga, nay ở An Dương, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc.
Được phát hiện vào năm 1976, lăng mộ an táng Phụ Hảo là một trong những di chỉ còn nguyên vẹn nhất dưới thời nhà Thương. Bên trong lăng mộ chứa hơn 400 cổ vật bằng đồng, bao gồm cả vũ khí, chuông và những chiếc bình.
Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy 755 cổ vật bằng ngọc bích, 564 cổ vật làm từ xương động vật, đá và các vật khác. Hàng ngàn vỏ sò (tiền tệ dưới thời nhà Thương) được chôn cùng.
Một số hiện vật được tìm thấy bên trong lăng mộ.
Điều khiến các nhà khảo cổ sửng sốt nhất là 16 bộ xương người chôn bên trong khu lăng mộ. Đây được coi là các nô bộc bị chôn sống để tháp tùng Phụ Hảo trong hành trình sang thế giới bên kia.
16 bộ hài cốt, bao gồm cả trẻ em, chính là những người nô lệ bị ép chết để chôn theo theo bà. Điều này là vô cùng tàn nhẫn và vô lương tâm, ảnh hưởng tới cái nhìn của hậu thế với vị nữ tướng tài ba trong lịch sử.
Có một điều may mắn là lăng mộ của Phụ Hảo được các nhà khảo cổ học phát hiện còn nguyên vẹn. Nếu không có ghi chép trên mảnh xương hay các cổ vật trong lăng mộ, các nhà khảo cổ có lẽ không thể biết người phụ nữ được chôn cất là ai và bà có ảnh hưởng ra sao trong lịch sử, theo Ancient Origins.