Lươn thủy tinh có cơ thể trong suốt như thủy tinh, được coi là món ăn đặc sản ở nhiều nước. Loài lươn này được ví như 'vàng trắng', trở thành mặt hàng buôn lậu mang lại lợi nhuận khủng, hơn cả buôn ma túy.
Trong suốt như thủy tinh
Lươn thủy tinh có tên khoa học là Anguilla anguilla, tên thường gọi là cá chình châu Âu hay lươn châu Âu. Tên gọi lươn thủy tinh bắt nguồn từ cơ thể có màu trong suốt của nó.
Về nguồn gốc của loài lươn thủy tinh đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi. “Chúng tôi cho rằng loài lươn này đã xuất hiện khoảng 60 triệu năm trước, gần đảo Borneo (đảo lớn thứ ba thế giới, thuộc chủ quyền ba nước: Brunei, Indonesia và Malaysia... ). Loài lươn này đã thích nghi khi các lục địa trôi dạt, làm thay đổi dòng hải lưu và khoảng cách giữa các khu vực loài này sinh sống và đẻ trứng ngày càng tăng”, PGS Mari Kuroki, Khoa Sinh học thủy sinh thuộc Đại học Tokyo, cho biết trên AFP.
Lươn thủy tinh có màu trong suốt. (Ảnh: EAA).
Tuy nhiên, các nhà khoa học phương Tây cho rằng loài lươn châu Âu này được sinh ra ở đâu đó trên biển Bắc Đại Tây Dương, gần Cuba. Sau đó, các con non đã bị đưa từ đây đến các vùng biển khác.
Đến năm 2009, các nhà khoa học đã xác định khu vực sinh sản của loài lươn châu Âu nằm ở phía Tây đảo Mariana, cách bờ biển Nhật Bản từ 2.000-3.000km.
Lươn thủy tinh là một loài di cư và có vòng đời khá phức tạp. Đến nay, chúng ta vẫn chưa biết nhiều về cách sinh sản của loài lươn này. Chúng được sinh ra trên biển rồi di cư vào các vùng nước lợ và nước ngọt ở đất liền như cửa sông, sông, suối, ao, hồ,... để sinh sống và phát triển.
Đặc biệt, lươn có sự thay đổi về màu sắc của da theo một số giai đoạn trưởng thành.
Trứng lươn sau khi được sinh ra sẽ nở thành ấu trùng. Sau đó, ấu trùng sẽ biến đổi trở thành con lươn thủy tinh có màu trong suốt. Đến giai đoạn trưởng thành, da màu trong suốt của lươn sẽ biến đổi thành màu vàng. Khi sinh sản, da của lươn lại chuyển sang màu bạc.
Lươn thủy tinh có thể sống ở vùng nước ngọt từ 5-15 năm, sau đó bơi trở lại biển sinh sản và chết. Lươn thủy tinh chỉ sinh sản một lần trong suốt cuộc đời của nó.
Chúng có thể sống đến 80 năm, đạt chiều dài tối đa 130 cm và nặng 1-2 kg khi trưởng thành.
Hiện lươn thủy tinh nằm trong danh sách những loài "cực kỳ nguy cấp" cần bảo vệ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Số lượng lươn thủy tinh những năm gần đây sụt giảm nghiêm trọng, tới 99% trong 30 năm qua.
Buôn lậu lươn thủy tinh lãi hơn buôn ma túy
Số lượng lươn thủy tinh suy giảm mạnh còn do hoạt động buôn bán bất hợp pháp.
Những con lươn châu Âu non được đặt trong trong các vali chứa đầy nước và oxy, hoặc các lô hải sản nhập lậu từ châu Âu đến châu Á bằng máy bay, sau đó nuôi trong các trại lươn.
Thịt lươn là một món ăn đặc sản ở châu Á. (Ảnh: AFP)
Tại châu Âu, một con lươn thủy tinh có giá 0,1 Euro, tương đương gần 3.000 đồng. Nhưng khi cập bến Hong Kong (Trung Quốc), giá của nó là 1 Euro. Sau 1 năm nuôi nhốt, giá của lươn thủy tinh là 10 Euro.
Giá trị của một con lươn thủy tinh gia tăng theo cấp số nhân theo chuỗi cung ứng. Vì thế, loài lươn này còn được gọi là “vàng trắng” vì mức giá trên trời.
Lươn thủy tinh bị buôn lậu từ châu Âu đến châu Á. Hoạt động buôn lậu thường nhắm vào những con lươn non vì ở giai đoạn này, chúng có cơ thể trong suốt như thủy tinh.
Để có sẵn nguồn cung, những kẻ buôn lậu đã tiến hành đánh bắt và nuôi con non của lươn thủy tinh đến khi chúng trưởng thành mới đem đi tiêu thụ. Số lươn châu Âu được tiêu thụ ở Nhật hiện nay phần nhiều có nguồn gốc từ các trang trại nuôi trồng thủy sản, lượng lươn đánh bắt ngoài tự nhiên chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Chính sự khan hiếm này đã khiến giá cả của loài lươn thủy tinh tăng vọt.
Tại Trung Quốc và Nhật Bản, lươn thủy tinh được coi là món ăn đặc sản và giúp tăng cường sinh lý. Lươn thủy tinh bán ở Trung Quốc với giá 5.500 USD/kg (hơn 130 triệu đồng). Còn tại Pháp, một kg lươn thủy tinh có giá 250 Euro. Đây được cho là loài lươn đắt nhất thế giới.
Ngành buôn lậu lươn thủy tinh trở nên hấp dẫn với nhiều người khi lợi nhuận của nó còn lớn hơn buôn lậu ma túy, súng đạn hoặc con người. Theo Tổ chức Bảo tồn Lươn châu Âu, nghề buôn lậu lươn thủy tinh mang về khoảng 3,7 tỷ USD mỗi năm.
Tuy nhiên, những kẻ buôn lậu lươn thủy tinh cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro, thậm chí có thể bị đi tù.
Một tòa án ở Pháp hôm 30/10/2019 đã kết án tù hai du khách người Trung Quốc vì tội buôn lậu 60 kg lươn thủy tinh còn sống cất giấu trong hành lý trên một chuyến bay tới Trung Quốc. Tòa Hình sự Southwark của London hôm 7/2/2020 cũng kết tội một công dân Anh buôn lậu số lươn non có khối lượng 200 kg trị giá 7,4 triệu USD từ châu Âu sang Đông Á.
Từ năm 2019-2020, có 108 người buôn lậu lươn đã bị cảnh sát bắt tại 19 quốc gia EU. Các nhà chức trách cũng tịch thu gần 2 tấn lươn thủy tinh, giá trị tới 6,2 triệu Euro trong giai đoạn trên.