Chai bom xăng - Molotov cocktail, là một loại vũ khí thường thấy trong những tựa game hành động như PUBG hay trong phim ảnh. Vậy tại sao nó được gọi là Molotov và tại sao nó lại được gọi là cocktail - một loại đồ uống? Nguồn gốc và tên gọi của loại vũ khí này rất thú vị.
Molotov cocktail còn được gọi bom xăng, bom chai, lựu đạn của người nghèo, bom lửa, chai cháy hay gọi ngắn gọn là Molly. Đây là một loại vũ khí thô sơ dễ chế tạo với thành phần gồm một chiếc chai thủy tinh, chất lỏng gây cháy như xăng, vải vụn buộc vào đầu chai để châm lửa và ném. Nó thường được sử dụng bởi tội phạm, người biểu tình, bạo loạn, khủng bố hay thậm chí là quân đội trong tình thế thiếu vũ khí với mục tiêu gây cháy, tạo hỗn loạn và cũng có thể gây sát thương.
Nguồn gốc Molotov cocktail hay bom xăng
Molotov cocktail được cho là sử dụng lần đầu trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha vào năm 1936 và nó được phát triển để đáp ứng chiến thuật chiến tranh đô thị. Nhờ sự hậu thuẫn của Liên Xô, quân cộng hòa Tây Ban Nha đã có được xe tăng T-26 - một loạt xe tăng hạng nhẹ, nhỏ, rất phù hợp để tác chiến đô thị. Những loại vũ khí thông thường không thể chống lại những chiếc xe tăng hiện đại, vì vậy tướng Francisco Franco lãnh đạo lực lượng chủ nghĩa dân tộc Tây Ban Nha đã ra lệnh sử dụng các thiết bị gây cháy tự chế để đốt lớp cao su bọc bánh xe.
Lính phe dân tộc Tây Ban Nha dùng "nguyên mẫu đầu tiên" của Molotov cocktail.
Thiết bị gây cháy tự chế này rốt cuộc lại phát huy hiệu quả bởi không chỉ khiến chiếc xe nằm bất động do bánh xe chảy cao su từ đó khiến chúng dễ bị tấn công hơn mà còn khiến kíp lái phải đầu hàng, rời bỏ phương tiện hoặc chết từ từ và đau đớn do nhiệt độ cao của xăng cháy. Loại vũ khí này đã được sử dụng trong suốt cuộc nội chiến và góp phần mang lại chiến thắng cho phe dân tộc Tây Ban Nha.
Tên gọi Molotov cocktail
Thế nhưng tên gọi Molotov cocktail thật sự xuất hiện khi những chai chứa chất cháy được người Phần Lan sử dụng trong cuộc chiến tranh mùa đông (Winter War) diễn ra vào 3 năm sau đó. Người Phần Lan gọi là "Molotovin koktaili" nhằm chế nhạo ngoại trưởng Liên Xô - Vyacheslav Molotov.
Năm 1938, sau khi 2 nước không đạt được kết quả đàm phán về lãnh thổ, đặc biệt là việc Phần Lan không chấp nhận cho Liên Xô thuê cảng Hango vì rủi ro an ninh thì Vyacheslav Molotov đại diện Liên Xô đã đơn phương hủy bỏ Hiệp ước bất khả xâm phạm ký giữa Phần Lan và Liên Xô năm 1932 có giá trị trong 10 năm. Mùa đông lạnh giá cuối năm 1939, Hồng quân Liên Xô tràn vào Phần Lan với lý do "quân Phần Lan bắn đại bác" sang lãnh thổ Liên Xô.
Lính Hồng quân và xe tăng T-26 tràn vào Phần Lan.
Để chống lại đạo quân vừa đông về quân số, vừa được trang bị vũ khí tối tân hơn như xe tăng và pháo, quân Phần Lan đã triển khai chiến tranh du kích. Trong cuộc xung đột kéo dài chỉ hơn 3 tháng này, mọi lợi thế đều được người Phần Lan tận dụng triệt để trong đó bao gồm việc khai thác địa hình, ngụy trang bằng áo trắng và để chống lại điều này thì Liên Xô đã thả những quả bom RRAB-3 - một dạng bom chùm tại những nơi mà Hồng quân sẽ đi qua để dọn đường trước.
Bom chùm RRAB-3.
Thế nhưng trên đài phát thanh nhà nước Liên Xô thì Molotov lại giải thích rằng việc ném bom này thực ra là thả hàng viện trợ nhân đạo, không giống như cáo buộc của người Phần Lan. Thế là các binh sĩ quân đội Phần Lan đã đặt biệt danh cho những quả bom chùm RRAB-3 là "Giỏ bánh mì Molotov" hay "Giỏ đồ ăn dã ngoại Molotov" và hứa sẽ đáp trả bằng món "Molotov cocktail". Và họ đã giữ lời hứa này khi đoàn xe thiết giáp của Liên Xô đã được chào đón bằng món Molotov cocktail với hàng trăm ngàn chai!
Chai Molotov cocktail tiêu chuẩn trang bị cho lính Phần Lan trong chiến tranh mùa đông.
Molotov cocktail thật sự là những chai cocktail bởi chúng dùng chất gây cháy là một hỗn hợp gồm xăng, ethanol, và hắc ín được đóng vào chai thủy tinh 750 ml. Những que diêm dài và dày được buộc vào thành chai để binh lính có thể dễ dàng châm lửa. Molotov cocktail được sản xuất và tiêu chuẩn hóa bởi nhà máy chưng cất Rajamäki thuộc làng Rajamäki, miền nam Phần Lan - đây là một nhà máy chưng cất rất nổi tiếng nhờ nguồn nước ngọt và tinh khiết tại đây. Rajamäki là một phần của doanh nghiệp độc quyền thuộc nhà nước Phần Lan - Alko, chuyên kinh doanh đồ uống có cồn thành lập từ năm 1932 và vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Cái lạnh ở Phần Lan năm 1939 được xem là kỷ lục với nhiệt độ đến âm 50 độ C và binh lính Liên Xô chết vì rét nhiều hơn số chết trận. Dù chiến đấu thua thiệt về quân số lẫn trang bị nhưng tinh thần của quân Phần Lan vẫn rất cao. Những chai Molotov cocktail đã góp phần đẩy lùi những chiếc xe tăng hạng nhẹ được Liên Xô dùng phổ biến lúc đó là T-26. Đến tháng 3 năm 1940 khi cuộc chiến kết thúc, Liên Xô mất đến 2268 xe tăng.
*Cũng trong trận chiến này, trung uý Simo Häyhä đã trở thành huyền thoại bắn tỉa khi tiêu diệt đến hơn 500 lính Liên Xô chỉ bằng khẩu súng trường M/28-30 và đặc biệt ông chỉ bắn bằng điểm ruồi thay vì ống ngắm. Ông được Hồng quân Liên Xô gọi là "Cái chết trắng" và dù bị dính đạn và mất một phần khuôn mặt, Simo Häyhä vẫn sống và ông mất năm 2002, thọ 96 tuổi.
Dù thua nhưng Phần Lan đã giữ được thương vong thấp nhất và cho đến khi chiến tranh kết thúc, theo thống kê vẫn có gần nửa triệu chai Molotov cocktail chưa được quân đội Phần Lan dùng hết. Nói về chai Molotov cocktail thì dù ngày nay có nhiều biến thể của dung dịch gây cháy bên trong để nó có thể bám lên quần áo, gây sát thương cao hơn thì cơ bản đều theo 1 công thức: một chai hay bình thủy tinh chứa chất lỏng dễ cháy (thường là xăng), trên chai có một mảnh vải vụn. Trước khi ném thì mảnh vải vụn được châm lửa và khi chai va chạm và vỡ ra, nó tạo thành quả cầu lửa và tiếp tục cháy lan với số nhiên liệu đã chảy ra ngoài.
Molotov cocktail không chỉ được dùng tại các chiến trường ở đệ nhị thế chiến. Trong trận Fallujah lần 2 năm 2004, thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đã tạo ra một loại Molotov cocktail độc đáo bằng cách sử dụng một phần bột giặt dạng lỏng và 2 phần xăng đựng trong hộp thủy tinh. Loại Molotov cocktail đặc biệt này được sử dụng để "clear house" và nó giúp đối phó với chiến thuật của phiến quân, đặc biệt là chiến thuật "tử vì đạo"" thường gây thương vong lớn cho thủy quân lục chiến Hoa Kỳ. Nó cũng là giải pháp thay thế cho những loại vũ khí ít tiện dụng hơn như đạn cối chứa phốt pho trắng hay thùng chứa propane kích nổ bằng C4.