Chế độ ăn uống giúp người mắc tiểu đường kiểm soát bệnh. Nếu không cẩn trọng, họ có nguy cơ phải đối mặt các biến chứng nguy hiểm.
Tiểu đường là bệnh rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng lượng glucose trong máu. Người mắc tiểu đường cần chú ý chế độ ăn uống bởi nó là chìa khóa giúp bệnh nhân giảm biến chứng về tim, thận, mắt…Tuy nhiên, nó cũng có thể trở thành “sát thủ” với sức khỏe của người mắc tiểu đường.
Người mắc tiểu đường có thể ăn hầu hết loại thực phẩm. Một số nhóm thực phẩm bệnh nhân nên ăn với lượng rất ít và phải kiểm soát.
Người bệnh tiểu đường không nên loại bỏ hoàn toàn các đồ ngọt mà nên cân bằng các nhóm thực phẩm. (Ảnh: EX).
Theo dược sĩ Lê Kim Phụng, nguyên giảng viên Đại học Y dược TP HCM, những lầm tưởng về bệnh tiểu đường như không được ăn đường hay các loại thực phẩm ngọt ví dụ bánh kẹo, trái cây, đều sai lầm. Hầu như không có loại thực phẩm nào mà người bệnh không ăn được và cũng không loại thực phẩm nào là hoàn toàn tốt.
Người tiểu đường nên chia nhỏ các bữa ăn hằng ngày, lựa chọn những thức ăn có chỉ số đường huyết thấp nhưng vẫn cân bằng các nhóm thực phẩm bột đường, nhóm cung cấp đạm, cung cấp chất béo, vitamin khoáng vi lượng.
Tổng năng lượng trung bình cho người mắc bệnh tiểu đường là 1.500 kcal mỗi ngày và nên chia làm 600 kcal vào buổi sáng, 500 kcal cho buổi trưa và 400 kcal vào buổi chiều. Người bệnh nên ăn rau, canh trước khi ăn cơm và các thức ăn khác. Ở các bữa ăn phụ, nên lựa chọn thực phẩm chế biến sẵn có sử dụng đường isomalt - một loại đường chức năng có nguồn gốc tự nhiên, năng lượng thấp.
Dược sĩ Phụng khuyên người mắc tiểu đường nên dùng cải xoong, đậu hà lan, hành tây, mướp đắng, khoai lang, tỏi, lá dứa, quế. Đây là những loại thực phẩm có tác dụng phòng bệnh tiểu đường và giúp người bệnh có thêm lựa chọn trong thực đơn. Tuy nhiên khi sử dụng, nên chú ý đến cách chế biến, liều lượng cho phù hợp và không quên uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Ngoài ra, có 4 nhóm thực phẩm mà bệnh nhân tiểu đường nên tránh:
Carbohydrate
Carbohydrate ảnh hưởng trực tiếp lượng glucose trong máu. Cơ thể phá vỡ tinh bột và đường, giải phóng glucose. Các hướng dẫn chế độ ăn uống của người Mỹ từ năm 2015 đến 2020 khuyên chúng ta chỉ nên tiêu thụ tối đa 130 gram carbohydrate mỗi ngày. Trong đó, 22,4-33,6 gram nên là chất xơ.
Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyên bệnh nhân tiểu đường tránh những loại carbohydrate như bánh nướng, bánh mì (làm bằng bột mì trắng), bánh ngô, bánh ngọt, kẹo, ngũ cốc bỏ hạt…
Soda và đồ uống có đường
Trong chế độ ăn của người mắc tiểu đường, đồ uống như nước ngọt, nước có gas giàu carbs cần được loại bỏ.
Đây là kẻ thù cần loại bỏ trong danh sách ăn uống của bệnh nhân mắc tiểu đường. Đồ uống như nước ngọt, nước có gas giàu carbs. Một lon coca 354 ml chứa 38,5 gram carbs. Ngoài ra, những thức uống này còn chứa nhiều đường fructose, liên quan tình trạng kháng insulin. Các nghiên cứu đã chỉ ra tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như gan nhiễm mỡ, béo phì.
Lượng đường fructose cao cũng có thể dẫn đến thay đổi trao đổi chất, đẩy nhanh quá trình tích mỡ bụng, tăng cholesterol và triglyceride có hại.
Chất béo chuyển hóa và bão hòa
Chất béo chuyển hóa và chất béo không bão hòa là hai loại người mắc tiểu đường cần tránh xa. Các chất béo chuyển hóa nhân tạo được sản xuất bằng cách thêm hydro vào các axit béo không bão hòa. Chúng thường được tìm thấy ở bơ thực vật, bánh phết, bữa ăn đông lạnh. Chúng cũng được thêm vào bánh quy, bánh nướng để kéo dài thời gian sử dụng của sản phẩm.
Chất béo chuyển hóa không trực tiếp làm tăng lượng đường trong máu. Tuy nhiên, chúng có liên quan việc tăng chứng viêm, kháng insulin và tích mỡ bụng, suy giảm chức năng động mạch.
Một số loại rau và trái cây
Một số loại trái cây chứa nhiều đường khiến lượng glucose trong máu tăng lên. Cách chế biến và ăn rau củ quả cũng cần được lưu tâm.
Bệnh nhân tiểu đường nên tránh những thực phẩm thuộc nhóm rau củ quả sau đây:
Nước ép trái cây làm giảm lượng chất xơ, bệnh nhân tiểu đường nên ăn nguyên quả thay vì loại thức uống này. (Ảnh: iStock).
Nước ép trái cây: Ngay cả khi chúng ta sử dụng trái cây tươi, nước ép cũng là tác nhân làm tăng lượng đường trong máu so với ăn nguyên quả. Bởi nước ép loại bỏ và phá vỡ chất xơ trong các quả. Nhiều người có thói quen bỏ thêm đường cho dễ uống vô tình làm nước ép trái cây trở thành kẻ thù với bệnh nhân rối loạn chuyển hóa glucose.
Trái cây sấy khô: Loại thực phẩm này cũng không ngoại lệ. Trái cây sấy khô đã trải qua quá trình chế biến, chứa nhiều đường hóa học. Mứt, thạch cũng là thực phẩm mà bệnh nhân tiểu đường không nên ăn.
Rau củ muối: Những người bị huyết áp cao cũng nên cảnh giác với lượng natri và muối trong thực phẩm. Dưa, rau củ muối, đóng hộp chứa nhiều natri, tăng nguy cơ gây biến chứng tim mạch. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ khuyến cáo mọi người tuyệt đối không ăn quá 2.300 miligram natri mỗi ngày.