Loại pin Baghdad được chế tạo từ cách đây 2.000 năm có khả năng tạo ra dòng điện lớn hơn một volt.
Một ngày tháng 6 năm 1936, bên ngoài thủ đô Baghdad của Iraq, một nhóm thợ sửa đường phát hiện phiến đá cực lớn, trên đó dường như có rất nhiều ký tự lạ. Họ tiếp tục đào xuống và khai quật một cỗ quan tài cổ được làm từ những phiến đá khổng lồ.
Các nhà khảo cổ từ Bảo tàng Iraq đã đến hiện trường và mang chiếc quan tài về bảo tàng để nghiên cứu. Sau khi cỗ quan tài được mở ra, người ta đã phát hiện một số lượng lớn ngọc trai và các đồ vật bằng vàng bạc. Nghiên cứu đã khẳng định những đồ vật này là di vật văn hóa của Ba Tư cổ đại.
Điều khiến nhóm chuyên gia ngạc nhiên nhất mà là một số ống đồng, thanh sắt và đồ gốm.
Nhà khảo cổ học người Đức Wilhelm König, người phụ trách Bảo tàng Iraq là người tìm ra các di vật này. Do đây là những hiện vật chưa từng được ghi nhận nên ông đã ngay lập tức tiến hành nghiên cứu và thẩm định.
Ngay sau đó, König thông báo: "Chúng tôi đã phát hiện ra một di tích văn hóa bất thường. Trong số đó có một bình gốm, cao 15 cm, màu trắng kem và chiếc bình chứa đầy nhựa đường. Trong nhựa đường có một ống đồng có đường kính 2,6 cm, cao 9 cm. Ống đồng được phủ một lớp nhựa đường và một thanh sắt. Mặc dù đã có phần bị gỉ sét nhưng một số chỗ vẫn còn lớp chất màu vàng xám, trông giống như một lớp chì".
Chiếc bình kỳ lạ được tìm thấy. (Ảnh: Global Marvels).
Sau một thí nghiệm hóa học, Wilhelm König đã công bố tin tức bất ngờ: "Những ống đồng, thanh sắt và đồ gốm khai quật được này là một loại pin hóa học cổ đại. Chỉ cần đổ một ít nước có tính axit hoặc kiềm vào bình đất là có thể tạo ra điện".
Sau khi công bố được đưa ra, cộng đồng khảo cổ học xuất hiện không ít tranh luận. Phần lớn cho rằng người Ba Tư phát minh ra pin từ năm 248 đến năm 226 trước Công nguyên là điều không thể. Vào năm 1800, nhà vật lý nổi tiếng thế giới Volt mới tìm ra loại pin hiện đại đầu tiên trên thế giới. Khoảng cách giữa hai loại pin này là hơn 2.000 năm!
Oopart (out of place artifact) là thuật ngữ dùng để chỉ các vật thể thời tiền sử được phát hiện ở nhiều nơi khác nhau trên thế giới, và có trình độ kỹ thuật vượt xa thời đại tạo ra chúng. Oopart thường khiến các nhà khoa học phải đau đầu tìm ra lý thuyết mới để giải thích, đồng thời khơi mào nhiều cuộc tranh luận.
Minh họa pin Baghdad từ bức tranh cổ vật tạo tác của bảo tàng. (Ảnh: Wikimedia Commons).
Nhiều người hoài nghi thường tìm cách giải thích sự xuất hiện của các đồ vật oopart là do hiện tượng tự nhiên. Tuy vậy, loại pin này (các nhà khoa học gọi nó là pin Baghdad) rõ ràng là đồ vật do con người tạo ra và có khả năng sản sinh ra điện. Tất nhiên, mục đích sử dụng thật sự của chúng ở 2.000 năm trước vẫn còn là điều bí ẩn đối với nhân loại ngày nay.
"Loại pin này luôn thu hút sự quan tâm giống như một món đồ cổ hiếm có. Chúng chỉ được tạo ra một lần. Theo như chúng tôi biết, không còn ai khác tìm thấy những thứ như vậy. Đây là hiện vật kỳ lạ, là điều bí ẩn của cuộc sống", BBC dẫn lời Paul Craddock, chuyên gia lĩnh vực luyện kim tại Bảo tàng Anh, cho hay.
Cục pin do trường cao đẳng Smith tái tạo. (Ảnh: Smith).
Pin Baghdad có cấu tạo khá đơn giản với lớp vỏ ngoài làm bằng đất sét nung, nắp pin làm từ nhựa đường. Một thanh sắt gắn xuyên qua nắp bình, nằm trong một ống đồng. Sau đó, bình được đổ đầy dấm, rượu vang hoặc hoặc một số chất có tính axit khác. Chúng đóng vai trò là dung dịch điện phân, giúp pin tạo ra điện.
Trường cao đẳng Smith ở Masachusetts (Mỹ) đã tái tạo thiết bị nói trên. Một bài viết đăng trên trang web của trường cho biết: "Không có tài liệu nào mô tả công dụng chính xác của chiếc bình, nhưng theo phỏng đoán tốt nhất thì nó là một loại pin. Các nhà khoa học tin rằng, những bình pin được dùng để mạ điện đồ vật, bằng cách phủ một lớp kim loại (vàng) lên bề mặt lớp kim loại khác (bạc), một phương pháp vẫn tồn tại ở Iraq ngày nay".