Nhện vốn dĩ không phải là động vật có tính xã hội, song chúng dường như đang tiến hóa để làm được nhiều điều, điển hình như săn mồi cùng nhau.
Một trong những điều kiện của động vật có tính xã hội là sở hữu kích thước bộ não lớn. Minh chứng thường được chúng ta bắt gặp ở các loài động vật có vú. Tuy nhiên, ngay cả một số loài với kích thước rất nhỏ như nhện cũng có tính xã hội ở mức nhất định.
Nhện xã hội châu Phi (Stegodyphus dumicola) thể hiện sự hòa đồng giữa các cá thể, cho thấy chúng tồn tại một số đặc điểm về tính xã hội (Ảnh: Nature Communications).
Theo GS. Alexander Mikheyev đến từ Đại học Quốc gia Úc, dù nhện không có não, nhưng chúng phân bố các tế bào thần kinh ra khắp cơ thể. Điều này giúp hệ thống thần kinh của một số loài nhện phát triển tốt hơn so với những loài cùng kích thước, điển hình là tập tính xã hội được thể hiện rõ.
Để đưa ra kết luận này, GS. Mikheyev cùng các cộng sự đã tìm và phát hiện thấy một số đoạn mã gen nhất định từ 5 loài nhện, bao gồm cả nhện xã hội và nhện thông thường, cho thấy những thay đổi thường liên quan đến tính xã hội, dù chúng không có bất kỳ mối quan hệ nào.
Điều này trái ngược với những nghiên cứu di truyền trước đây về côn trùng, vốn cho thấy sự trùng lặp cấp độ thấp trong các gen liên quan đến quá trình tiến hóa xã hội đối với ong, hoặc một số loài khác.
Trong thử nghiệm thực tế, nhóm nghiên cứu đã chứng minh được hành vi của nhện thợ săn Úc (D. Cancerides) khi chúng không những không tấn công lẫn nhau, mà còn để những con khác tham gia vào công việc săn mồi của chúng.
Theo GS. Mikheyev, đây là điều hiếm gặp đối với giống loài này, khi việc chia sẻ không gian vốn dĩ đối với chúng đã là một thách thức.
"Xét trên cơ sở hành vi của loài nhện thì chúng rất hung dữ, khiến cho việc tấn công lẫn nhau chỉ là vấn đề thời gian", GS. Mikheyev cho biết. "Thế nhưng ở một số trường hợp cụ thể, chúng tôi ghi nhận nhện đã biết hợp tác để săn mồi".
Mặc dù chưa thể chắc chắn về hành vi này, song nhóm nghiên cứu cho rằng tính xã hội ở loài nhện có thể đã phát triển trong suốt thời gian dài vì nhiều lý do, chẳng hạn như khi đối mặt với kẻ thù chung, hoặc khi nguồn thức ăn bị hạn chế.