Không ít chủng vi rút ám ảnh con người hiện nay đã tiến hóa từ các sinh vật cổ đại và sự tồn tại của chúng có thể lần ngược về nhóm động vật có xương sống đầu tiên trên địa cầu.
Giới chuyên gia vừa tìm được hàng trăm vi rút ARN bị lãng quên. (ẢNH: CC0 PUBLIC DOMAIN)
Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy 214 vi rút ARN chưa từng lộ diện trước đây, ẩn nấp sâu bên trong các loài động vật thường bị quên lãng mỗi khi xuất hiện các vụ lây nhiễm, như ếch, cá và bò sát.
Phát hiện này không những mang đến khía cạnh mới trong quá trình nghiên cứu vi rút ở người trong tương lai, mà còn cho thấy vi rút có lịch sử tiến hóa sâu xa trải dài hàng trăm triệu năm, hay nói đúng hơn chúng tiến hóa song hành với động vật có xương sống.
“Cuộc nghiên cứu đã tiết lộ một số nhóm vi rút tồn tại trong suốt lịch sử tiến hóa của động vật có xương sống, và điều này đã thay đổi hoàn toàn sự hiểu biết của chúng tôi về sự phát triển của chúng”, theo trang tin Science Daily dẫn lời đồng tác giả, chuyên gia dịch tễ học Eddie Holmes của Đại học Sydney (Úc). “Lần đầu tiên chúng tôi có thể xác nhận rằng vi rút ARN đã có hàng trăm triệu năm tuổi, và xuất hiện cùng thời với các động vật có xương sống đầu tiên”, ông Holmes cho biết.
Vi rút ARN lấy vật liệu di truyền từ ribonucleic thay vì ADN. Trong đó, các đại diện “khét tiếng” của vi rút ARN gây bệnh tật ở người có thể kể đến vi rút cúm A, vi rút Zika và thậm chí cả Ebola. Dù một số vi rút dạng này từng được tìm thấy ở loài sa giông và kỳ giông, ít có cuộc nghiên cứu nào được thực hiện đối với những vi rút nhiễm bệnh ở các loài lưỡng cư khác, cũng như cá và bò sát.
Tiến sĩ Holmes và đồng sự đã phân tích ARN ở hơn 186 loài, bao gồm những loài bò sát như rắn, rùa, thằn lằn; lưỡng cư như ếch, kỳ giông; và cá như cá không hàm, cá sụn, cá vây tia, lưỡng tiêm, cá phổi. “Chúng tôi trích xuất ARN từ ruột, gan và phổi hoặc mô mang của những loài động vật này, sau đó sắp xếp chúng thành 126 nhóm để tiến hành xâu chuỗi ARN”, theo báo cáo đăng trên chuyên san Nature.
Họ tập trung tìm kiếm vào các vi rút lây truyền trong động vật có xương sống, và 214 trong số này lọt vào mọi họ hoặc các nhóm chị em trực hệ của vi rút ARN liên quan đến đối tượng sinh vật cần xác định. 24% trong số đó được tìm thấy trong các mô khác nhau của cùng một cá nhân.
“Riêng loài cá mang theo vi rút với mức độ đa dạng ấn tượng, và hầu như tất cả các dạng họ vi rút từng xuất hiện ở động vật có vú đều có thể tìm thấy trong loài cá hiện nay. Chúng tôi thậm chí còn phát hiện họ hàng của vi rút Ebola và cúm trong cá”, chuyên gia Holmes cho biết.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là con người chúng ta nên khai trừ món cá khỏi bữa ăn thường ngày vì lo sợ có thể nhiễm vi rút Ebola khi ăn chúng. Con người và cá vô cùng khác biệt về mặt di truyền, và giới chuyên gia hy vọng sự khác nhau này sẽ loại bỏ nguy cơ lây nhiễm xuyên giống loài.