Khi tìm thấy đường hầm dưới kim tự tháp Feathered Serpent ở thành Teotihuacan (Mexico) vào năm 2003, các nhà khảo cổ không ngờ họ đã phát hiện ra một kỳ quan.
Năm 2003, các nhà khảo cổ phát hiện ra một đường hầm bên dưới kim tự tháp Feathered Serpent, giữa đống tàn tích của Teotihuacan - thành phố cổ thuộc Mexico ngày nay. Sau 1.800 năm chìm trong giấc ngủ, giờ đây đường hầm này đã tiết lộ bí mật ẩn giấu trong hàng nghìn báu vật vẫn ở nguyên vị trí như lúc làm lễ tế thần.
Các cổ vật khai quật được gồm răng cá sấu xanh, pha lê và tượng điêu khắc mô tả báo đốm đang trong tư thế chồm nhảy. Đáng chú ý nhất là mô hình núi non thu nhỏ, gắn với các bể thủy ngân lỏng tí hon tượng trưng cho hồ nước.
Các bức tường quanh đường hầm được phết bột pyrit (loại khoáng vật có màu như vàng ròng), khiến không gian xung quanh có ánh sáng kì lạ, đem lại cảm giác như đang đứng dưới một dải ngân hà.
Bức tượng đầu lâu sẽ được trưng bày ở Bảo tàng de Young, San Francisco.
Khu di tích gần thành phố Mexico này là một trong những địa điểm khảo cổ lớn nhất và quan trọng nhất của thế giới, thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm. Đây là những phát hiện thú vị nhất trong nhiều thập kỷ, và tầm quan trọng của chúng được công bố trong một cuộc triển lãm lớn diễn ra vào đầu tháng 9 tại Bảo tàng de Young ở San Francisco (Mỹ).
Teotihuacan từ lâu đã là một vùng đất bí ẩn. Gần 2.000 năm trước, đây là thành phố đông dân nhất châu Mỹ. Tuy nhiên, không ai biết rõ về ngôn ngữ, người cai trị hay nguyên nhân sụp đổ của thành phố này vào khoảng năm 550 sau Công nguyên. Cái tên Teotihuacan - do người Aztec sau này đặt cho - có nghĩa là "Nơi sinh ra các vị thần".
Nhiều nghi vấn vẫn còn bỏ ngỏ, nhưng đường hầm mới được phát hiện giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cấu trúc và truyền thuyết của Teotihuacan - mảnh đất thiêng liêng kiêm đô thị sầm uất. Triển lãm De Young, cũng như những buổi trưng bày các bộ sưu tập nghệ thuật khác, đã đưa ra giả thuyết mới nhất về những bí ẩn vẫn còn vây quanh khu di tích này.
Phát hiện này đến rất tình cờ. Sau đợt mưa lớn, nhà khảo cổ người Mexico, Sergio Gómez Chávez, phát hiện ra một vết nứt ngay gần chân kim tự tháp Feathered Serpent, có khả năng gây nguy hiểm cho du khách. Đốt đuốc nhìn xuống nhưng vẫn không thấy được gì ngoài bóng tối, anh buộc dây thừng quanh eo và tìm cách xuống bên dưới. Khi đến nơi, anh kinh ngạc phát hiện ra đây là hố hình trụ giống như một cái giếng.
Theo Sergio, trong giếng có mùi hôi thối khủng khiếp bốc lên, nhưng phía dưới đáy, nhìn qua khoảng trống trong đống đổ nát, họ phát hiện ra một công trình cổ. Mọi thứ được tiến hành một cách thận trọng: trước khi khai quật sâu hơn, nhóm của Sergio sử dụng robot gắn với máy quay để khám phá đường hầm. Họ phát hiện hầm dài bằng sân bóng đá, chạy qua quảng trường lớn gần kề và kim tự tháp.
Anh cho biết: "Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên trước những gì mà trong suốt ít nhất 1.500 năm qua chưa từng có ai nhìn thấy”. Đầu còn lại của đường hầm dẫn ra ba căn phòng chứa số tài sản đáng để Indiana Jones ra sức truy lùng.
Kim tự tháp Mặt trăng ẩn chứa nhiều bí mật.
Kim tự tháp Mặt trời và kim tự tháp Mặt trăng không giống với những Kim tự tháp cổ đại của Ai Cập. Chúng là đền thờ chứ không phải lăng mộ, và được kết nối với nhau bởi Đại lộ Tử thần thành một phần của hệ thống đô thị chịu chi phối từ chuyển động của mặt trời.
Thiết kế của thành phố thể hiện ý tưởng đây là "nơi sinh ra các vị thần" và cũng là nơi vũ trụ bắt đầu. Theo các dấu ấn của nước để lại dọc tường của đường hầm Sergio phát hiện, quảng trường lớn trên mặt đất được đổ ngập, nhằm tạo ra hình ảnh tượng trưng cho biển thuở sơ khai, để các kim tự tháp trở thành những “đỉnh núi” trên mặt nước.
Cư dân của thành phố và các nền văn minh tương đồng tin rằng vũ trụ hình thành từ ba tầng kết nối với nhau bởi một trục, gồm: tầng trời, tầng đất và thế giới bên kia. Đó không phải nơi diễn ra sự trừng phạt ghê rợn như trong Kinh thánh mà là một lãnh địa tối, ngập nước, có hồ và núi - tượng trưng cho sự giàu có, sự tái sinh và cái chết.
Bộ sưu tập cổ vật mà Sergio tìm thấy trong đường hầm, gồm vỏ ốc lớn, cánh bọ cánh cứng, hàng trăm quả cầu kim loại... chính là những tế phẩm dành cho các vị thần. Đường hầm với ánh sáng từ pyrit và hồ thủy ngân cũng mô phỏng một phần thế giới bên kia.
Cuối đường hầm, nhóm của Sergio khám phá ra bốn bức tượng đá xanh - điểm nhấn của triển lãm de Young. Họ mặc trang phục và đeo những chuỗi hạt. Hai tượng vẫn ở vị trí nguyên bản: ngả về phía sau và nhìn lên chiếc trục nơi ba tầng của vũ trụ giao nhau. Đó là những pháp sư sáng lập ra Teotihuacan, có nhiệm vụ hướng dẫn những người hành hương về đến chốn linh thiêng. Họ mang theo những vật thiêng để làm phép, trong đó có mặt dây chuyền và gương pyrit – thứ được xem như những cánh cổng dẫn tới một thế giới khác.
Những phát hiện quan trọng về Teotihuacan trong nhiều thập kỷ qua đều được giới thiệu ở buổi triển lãm. Các nhà khảo cổ cho rằng có một cung điện nằm gần quảng trường, nơi cư dân chơi môn bóng racquet của Trung Mỹ cổ. Vào những năm 1980, bằng chứng về việc hiến tế người đã được tìm thấy trong kim tự tháp Feathered Serpent. Hơn 100 chiến binh được cho là đã chết ở đó trong tư thế quỳ và tay bị trói sau lưng. Nhiều người đeo dây chuyền vỏ ốc được đẽo giống như răng người; một số ít được làm bằng răng thật. Tại một kim tự tháp khác, người ta phát hiện ra rất nhiều vật nuôi bị hiến tế, gồm sói, rắn đuôi chuông, đại bàng và báo.
Mặt tiền của Feathered Serpent có thiết kế đáng sợ, chạm khắc hình loài bò sát hiếu chiến đầu đội mũ lông vũ (giống thần Qutzalcoatl của người Aztec). Các nghi lễ như hiến tế diễn ra ngay tại ngôi đền hẳn đều gây ấn tượng mạnh cho đông đảo quần chúng bên dưới, có lẽ họ sẽ run lên vì sợ hãi. Tuy nhiên, điều này cũng nâng cao tinh thần tôn giáo, khiến thành phố lớn đa sắc tộc trở nên gắn kết hơn.
Bị chôn vùi sau 1800 năm, nay 2 bức tượng người đã được phát hiện trong đường hầm.
Đường hầm mới được phát hiện còn có nhiều mảnh vỡ của tượng Thần Bão - vị thần liên quan đến nước, khả năng sinh sản, cũng như lửa, sấm chớp và sự tàn phá. Thần Bão là chủ nhân của nước thánh ở thế giới bên kia. Tại triển lãm De Young, bên cạnh Thần Bão là Thần Lửa - vị bô lão ngồi bắt chéo chân và đội trên đầu một lò than. Du khách còn được chiêm ngưỡng Nữ thần Nước nhân từ và Thần Maize thân thiện trên những mặt nạ đá nổi tiếng, tượng trưng cho sức mạnh duy trì sự sống của mùa màng.
Những cư dân của Teotihuacan có lẽ đã đi qua hàng nhìn mét vuông bề mặt có màu sắc rực rỡ: nơi đây nổi tiếng bởi những bức tranh tường màu đỏ sống động. Triển lãm trưng bày những bức tranh tinh tế vẽ cây đang nở hoa, hoặc gai góc hơn là hình ảnh của hai con chó rừng đang ngấu nghiến một con nai. Động vật xuất hiện ở khắp mọi nơi trong thế giới hình ảnh của Teotihuacan và thường được nhân hóa. Một mảng tranh tường vẽ con mèo có hình dạng như người, đội mũ lông vũ và đeo vòng cổ vỏ sò. Một mảng khác ở Đại lộ Tử thần mô tả bầy thú gắn liền với những thần thoại kỳ quái.
Các vật dụng tinh xảo khác như dụng cụ làm từ đá vỏ chai và lư hương, giúp làm sáng tỏ kiến trúc của đô thị cổ này, trong đó các khu vực sinh sống được phân chia theo sắc tộc, việc làm và cấp bậc. Các nhóm di dân từ Trung Mỹ chiếm giữ những vùng riêng. Theo đó, sự phát triển của Teotihuacan tương tự các thành phố hiện đại như London hay New York.
Triển lãm còn có bức tượng cẩm thạch được khai quật từ khu dân cư cao cấp. Những vết nứt ở hai tay và hai chân cho thấy tượng có thể đã bị buộc vào cột bằng dây thừng, mô phỏng một nghi lễ, trong đó tù nhân quân đội cấp cao bị lột phục trang, trói lại và sau đó bắn chết bằng tên. Tuy nhiên, chi tiết đặc biệt quan trọng của bức tượng này nằm ở mối liên quan với sự sụp đổ của Teotihuacan: tượng được dựng lại từ hơn 160 mảnh bị đục rời và cháy sém. Việc này diễn ra cùng thời điểm với đám cháy hoành hành tại thành phố vào thế kỷ 6.
Ai là người đã gây ra việc này và vì sao? Không ai có thể khẳng định được. Matthew Robb, người phụ trách triển lãm, cho biết Teotihuacan phủ nhận mọi lý giải, nhưng cũng sẽ tiếp tục thu hút giả thuyết mới. Đến nay, bí ẩn vẫn bao trùm thành phố cổ xưa này.