Xoay quanh não bộ có nhiều thắc mắc và hiểu lầm thường gặp. Cuốn sách "How The Brain Works: Hiểu hết về bộ não" cung cấp kiến thức về cơ quan thần kinh trung ương.
1. Khi tập trung thì tiêu thụ nhiều năng lượng hơn?
Não bộ con người là cơ quan tiêu thụ nhiều năng lượng. Não chỉ chiếm khoảng 2% tổng trọng lượng cơ thể người, tuy nhiên nó tiêu thụ tới 20% tổng năng lượng tạo ra. Bộ não to lớn của con người là cơ quan tiêu tốn nhiều năng lượng. Vậy liệu có đúng khi nói rằng càng tập trung nhiều thì não càng tiêu thụ nhiều năng lượng hơn không? Điều đó rất tiếc là không đúng. Não không bao giờ ngừng hoạt động, nhìn chung năng lượng tiêu thụ tổng thể luôn ở mức hằng định trong suốt 24 giờ mỗi ngày.
2. Nghiện công nghệ có giống nghiện chất kích thích không?
Sự trao đổi tín hiệu trong não dựa trên các xung điện truyền trong mạng lưới các tế bào. Hoạt động của các tế bào này - cùng các trạng thái tinh thần và thể chất mà chúng chi phối - đều chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các hóa chất gọi là các chất dẫn truyền thần kinh. Có một phép so sánh thường được mọi người sử dụng một cách ngang hàng: nghiện các chất kích thích như ma túy, rượu bia và nghiện công nghệ như các trò chơi điện tử trực tuyến. Dựa trên cơ sở về khoa học, phép so sánh này hoàn toàn không tương đồng. Nghiện công nghệ giống với ăn quá độ hơn là nghiện chất kích thích. Sự giải phóng dopamine có thể tăng thêm 75% khi chơi game và 350% khi sử dụng cocaine.
3. Tại sao chúng ta không thể nhớ được về ký ức lúc chúng ta còn rất nhỏ?
Bộ não của con người tiếp tục thay đổi và phát triển trong suốt giai đoạn đầu của quá trình trưởng thành, trong khi những liên kết không quan trọng sẽ bị thoái hóa. Điều này làm cho não bộ hoạt động hiệu quả nhưng cũng mất tính mềm dẻo. Do ảnh hưởng của quá trình hình thành tế bào não mới, những ký ức ở một bộ phận gọi là hồi hải mã có thể suy giảm dần trước khi chúng được lưu tại vỏ não. Điều này giải thích tại sao chúng ta không thể nhớ được về lúc chúng ta còn rất nhỏ.
4. Bộ não có khác nhau giữa nam và nữ?
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng bộ não của nam giới và nữ giới có sự khác biệt rõ rệt về cấu trúc vật lý. Tất cả phôi thai đều bắt đầu phát triển ở bộ não nữ giới và cần các hormon bổ sung để phát triển thành giới nam. Bộ não của nam giới dường như thiên một bên hơn (có sự khác biệt lớn giữa chức năng của bán cầu não trái và phải). Môi trường xã hội và các trải nghiệm của chúng ta không ngừng tạo nên các lối mòn thần kinh, giúp chúng ta thực hiện các công việc mang tính điển hình nam giới hoặc nữ giới.
5. Vì sao ta nhắm mắt khi hắt hơi?
Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao chúng ta cứ phải nhắm mắt khi hắt hơi mà không thể nào tự chủ được? Đó là do khi hắt hơi, một kích thích từ mũi tác động lên trung tâm điều hòa tại thân não sẽ gây co cơ lan tỏa, bao gồm cả các cơ mi mắt. Điều này khiến bạn phải chớp mắt tạm thời.
6. Tai người cũng có chức năng “lọc tiếng ồn”?
Trên một con phố náo nhiệt có rất nhiều âm thanh lẫn lộn, nhưng bạn vẫn có thể nghe thấy ai đó nói chuyện bên cạnh bạn. Đó là do vùng thính giác sơ cấp có thể lọc ra những âm thanh không cần thiết và tăng cường tín hiệu mà ta muốn nghe. Điều này được thực hiện bằng cách giảm đáp ứng với các âm thanh liên tục, chẳng hạn như tiếng xe cộ, đồng thời tăng cường các âm thanh sống động, chẳng hạn như tiếng nói chuyện và tích cực lắng nghe chúng.
7. Có sự khác nhau nào giữa một nụ cười thật và một nụ cười “có ý thức” không?
Một nụ cười có thể là một biểu hiện chân thực của tâm trạng tích cực, hoặc là một hành động có ý thức, có động cơ xã hội. Những nụ cười chân thực diễn ra vô thức, liên quan đến các nhóm cơ khác biệt với nhóm cơ của nụ cười xã giao. Trong khi cả hai đều biểu hiện với việc miệng chành ra, hai khóe môi nhếch lên, nụ cười thực sự sẽ làm co các cơ nâng hai má lên, tạo ra các “vết chân chim” quanh mắt. Những nụ cười có ý thức biến đổi hình thái đa dạng và được dùng trong nhiều tương tác xã hội, chúng không chỉ giúp gắn kết về mặt xã hội mà còn được dùng để thể hiện ưu thế, và cũng có thể để che đi sự xấu hổ.