Chiếc bút cấu tạo từ ống xương và ngòi kim loại hoạt động giống như bút chấm mực, thích hợp để vẽ các nét mảnh.
Nhà khảo cổ Michelle Comber tại Đại học Quốc gia Ireland, Galway, khai quật công cụ viết niên đại 1.000 năm ở pháo đài tròn Caherconnell, Ireland, Mail hôm 11/12 đưa tin. Pháo đài rộng 43m này được xây dựng vào cuối thế kỷ 10, là nơi sinh sống của giới nhà giàu và những người cai quản địa phương cho đến đầu những năm 1600.
Bút mực cổ xưa gồm ống xương rỗng và ngòi bằng hợp kim đồng. (Ảnh: Michelle Comber/Clare Herald)
Nhiều đồ tạo tác khác được phát hiện tại Caherconnell cho thấy chủ nhân của pháo đài theo đuổi những hoạt động đa dạng, từ chế tạo thủ công mỹ nghệ, đồ kim loại đến làm kinh doanh, trò chơi và âm nhạc.
Phần lớn những ví dụ về chữ viết cổ xưa ở Ireland bắt nguồn từ Nhà thờ Ireland, nơi những người ghi chép chăm chỉ chép lại mọi văn bản tôn giáo. Tuy nhiên, tiến sĩ Comber tin rằng chủ nhân chiếc bút ở Caherconnel đã dùng nó để viết về những thứ đời thường hơn như phả hệ và việc buôn bán.
Bà cũng cho rằng công cụ viết này là chiếc bút hỗn hợp (ghép từ nhiều thành phần và vật liệu) hoàn chỉnh và cổ xưa nhất từng được phát hiện tại quần đảo Anh. Nó gồm một ống xương rỗng và ngòi bằng hợp kim đồng.
Theo Comber, có lẽ điều gây tò mò nhất của bút Caherconnell là bối cảnh ra đời bình thường thay vì có nguồn gốc tôn giáo. "Dự án Khảo cổ Caherconnell mang lại thu hoạch lớn với nhiều phát hiện bất ngờ và thú vị. Tuy nhiên, phát hiện này đã vượt quá mọi mong đợi, cho thấy sự phát triển bất ngờ của hoạt động ghi chép ngoài tôn giáo ở Ireland vào thế kỷ 11", bà nói.
Để xác nhận bút Caherconnell thực sự là công cụ viết, Comber hợp tác với nhà khảo cổ Adam Parsons làm một bản sao giống thật. Khi thử nghiệm bản sao hiện đại, họ nhận thấy nó hoạt động giống như một chiếc bút chấm mực. Đây là loại bút không có ống đựng mực đặc trưng như bút máy ngày nay mà cần thường xuyên nhúng vào lọ để bổ sung mực. Điều này khiến bút Caherconnell trở nên khác biệt vì trong thế kỷ 11, bút lông vũ là công cụ viết phổ biến hơn.
Thiết kế của bút Caherconnell rất phù hợp để dùng cho những sản phẩm tinh xảo, thậm chí để vẽ những nét mảnh, theo Tim O'Neill, nhà sử học kiêm chuyên gia thư pháp. "Nó sẽ rất thích hợp để kẻ đường thẳng, ví dụ như tạo khung viền cho một trang giấy", O'Neill nhận định.