Ong nghệ và tinh tinh có thể tiếp nhận một số kỹ năng phức tạp từ đồng loại, trước đây khả năng này được cho là chỉ có ở con người.
Khả năng chuyển giao và cải thiện kiến thức, kinh nghiệm cùng kỹ năng qua từng thế hệ, hay còn gọi là “tích lũy văn hóa”, là khả năng đặc trưng của con người.
Tuy nhiên, các nhà khoa học vừa phát hiện ra ong nghệ và tinh tinh cũng có khả năng này.
DNA của con người và tinh tinh giống nhau đến 98,8% - (Ảnh: ALAMY).
Ông Lars Chittka, nhà sinh thái học chuyên nghiên cứu tập tính động vật tại Trường đại học Queen Mary (Anh) kiêm tác giả nghiên cứu, giải thích: “Hãy tưởng tượng bạn bỏ lại một vài đứa trẻ trên đảo hoang. Chúng có thể sống sót với một chút may mắn, tuy nhiên chúng sẽ không bao giờ biết đọc hoặc viết bởi vì đây là những thứ cần phải học từ thế hệ trước”.
Nhiều thí nghiệm trước đây chứng minh rằng một số loài động vật có khả năng học tập xã hội. Tức là chúng sẽ học cách làm một việc nào đó bằng cách quan sát đồng loại thực hiện, chẳng hạn như tinh tinh con nhìn tinh tinh mẹ bẻ hạt và học theo.
Tuy nhiên, điều này không thể lý giải một số hành vi phức tạp khác của chúng.
Trước tiên, nhóm nghiên cứu đến từ Trường đại học Queen Mary huấn luyện một vài con ong giải câu đố do họ đưa ra. Họ gọi đây là nhóm ong hướng dẫn.
Họ đưa một số con ong vào phòng thí nghiệm và “tặng” chúng một hộp xếp hình mất 2 bước để hoàn thành. Nhiệm vụ của mỗi con ong là đẩy phần màu xanh rồi đến đỏ để lấy giải thưởng nằm ở cuối hộp - một chút đường.
Ban đầu, những con ong chỉ chăm chăm đẩy phần màu đỏ vốn bị kẹt bởi phần màu xanh đằng trước và nhanh chóng bỏ cuộc.
Các nhà khoa học liền cho một ít đường vào phần màu xanh, lũ ong liền đẩy phần này, sau đó hoàn thành nốt phần còn lại.
Họ dần loại bỏ “sự trợ giúp” này sau khi nhận thấy nhóm ong hướng dẫn đã thành thạo cách giải đố.
Sau đó họ ghép nhóm ong hướng dẫn vào một nhóm gồm những con ong mới tiếp xúc câu đố này lần đầu tiên. Kết quả là 15 con ong mới đã nhanh chóng hoàn thành câu đố mà không cần đến sự trợ giúp của con người.
Ong nghệ.
Điều này khiến nhóm nghiên cứu vô cùng ngạc nhiên. Đây là bằng chứng đầu tiên về khả năng “tích lũy văn hóa” ở động vật không xương sống.
Câu đố dành cho tinh tinh phức tạp hơn một chút.
Tại trại chăm sóc tinh tinh Chimfunshi Wildlife Orphanage ở Zambia, các nhà khoa học đưa cho những con tinh tinh một quả bóng gỗ. Nhiệm vụ của chúng là mở ngăn kéo tủ, nhét quả bóng vào trong để lấy phần thưởng là một ít đậu phộng.
Trong 3 tháng, 66 con tinh tinh đã cố giải câu đố nhưng không thành công. Nhóm nghiên cứu liền huấn luyện 2 con tinh tinh để chúng hướng dẫn những con còn lại cách giải đố.
Kết quả là sau 2 tháng, 14 con tinh tinh đã thành thạo kỹ năng này.
Ông Alex Thornton, giáo sư nghiên cứu tiến hóa nhận thức tại Đại học Exeter (Anh), nhận định hai trường hợp này một lần nữa chứng minh “con người có thói quen đánh giá quá cao khả năng của chính mình so với những loài động vật khác”.