Nếu bạn nghĩ khủng long bạo chúa T-Rex hung dữ, chúa tể mặt đất thời tiền sử không có đối thủ thì bạn đã lầm to. Chúng có thể bị tấn công và trở thành bữa ăn thịnh soạn của sinh vật khổng lồ được mệnh danh là "cỗ máy ăn thịt biết bay" lớn nhất trong lịch sử Trái đất này.
Sinh vật biết bay lớn nhất trên Trái đất
Đó chính là loài thằn lằn bay khổng lồ Quetzalcoatlus, sinh vật to lớn nhất biết bay từng tồn tại trên Trái đất. Chúng thống trị bầu trời rộng lớn cách đây 166 triệu năm trước và gần như không có thiên địch. Ngay cả với những loài khủng long to lớn và hung dữ nhất cũng có thể trở thành con mồi của chúng.
Thằn lằn bay khổng lồ Quetzalcoatlus.
Thằn lằn bay khổng lồ Quetzalcoatlus sống vào cuối kỷ Creta ở Bắc Mỹ (kỷ Phấn Trắng muộn cách đây khoảng 68 - 65.5 triệu năm trước). Tên của chúng được đặt theo tên của con rắn thần (Aztec God) có lông vũ biết bay của nền văn minh cổ Aztec ở Trung Mỹ.
Với kích thước to lớn, sải cánh dài tới 15m, cao 4.8-5.5m và nặng từ 210 - 250kg nhưng nhờ bộ xương có cấu trúc rỗng nên Quetzalcoatlus có thể bay lượn dễ dàng và trở thành sát thủ đáng sợ trên bầu trời đối với bất kỳ loài vật nào.
Do kích thước sải cánh quá khổ, loài thằn lằn này thường phải cất cánh từ vách núi đá cao hoặc chạy đà trên mặt đất rộng giống như một chiếc may bay vậy.
Quetzalcoatlus được coi là động vật biết bay lớn nhất trên Trái đất. Nó có chiều cao tương tự hươu cao cổ (khoảng 5-6 mét) nhưng lại có sải cánh dài tới 10 mét, tương đương sải cánh của tiêm kích F-16. Quetzalcoatlus được coi là kết quả tiến hóa cuối cùng của loài dực long (pterosaur).
Nếu đứng thẳng, loài thằn lằn bay này cao tương đương với một con hươu cao cổ trưởng thành.
Kích cỡ to lớn khiến mỗi khi thấy bóng của chúng in trên mặt đất là tất cả các sinh vật khác đều phải dè chừng, kể cả là khủng long bạo chúa hung bạo cũng không ngoại lệ.
Không chỉ săn mồi trên đất liền, thằn lằn bay khổng lồ Quetzalcoatlus còn sải cánh bay lượn trên các bờ biển Creataceous để bắt những con mồi dưới nước.
Chỉ có một vài bộ xương của thằn lằn bay Quetzalcoatlus được tìm thấy ngày nay, trong đó có một bộ xương tương đối hoàn chỉnh. Hóa thạch chỉ ra rằng Quetzalcoatlus là loài dực long có phần hộp sọ tương đối lớn, thành thạo việc đi săn cả ở trên không và trên cạn.
Dựa vào lớp lông mao tìm được trong hóa thạch, các nhà nghiên cứu tin rằng sinh vật bay này thuộc loại máu nóng như các loại chim ngày nay và có thể đẻ trứng.
Đa số các hóa thạch của Quetzalcoatlus đều được tìm thấy ở Texas, Mỹ. Việc ước tính trọng lượng của Quetzalcoatlus là rất khó khăn vì không có mẫu mô, trong khi xương đã hóa thạch.
Chúng có thể kiểm soát việc bay lượn và giữ thăng bằng là nhờ bộ não lớn với những vùng rộng.
Nhà nghiên cứu Sankar Chatterjee đã tạo ra một mô hình máy tính để tìm hiểu xem làm thế nào mà một sinh vật nặng như vậy với cặp cánh mỏng manh lại có thể bay lượn trên bầu trời.
Sau khi nghiên cứu Chatterjee nhận ra rằng, phần lớn thời gian loài sinh vật khổng lồ này đều bay trên bầu trời, chúng có khả năng bay vút lên không và lượn rất giỏi. Nhưng chúng gặp đôi chút khó khăn khi phải cất cánh hoặc hạ cánh.
Loài thằn lằn này có thể bay cao tới 3000 đến 4500 mét và lao với tốc độ 80 dặm một giờ tương đương với một chiếc máy bay lao đi với tốc độ 128km/h. Với tốc độ này, hầu như không có con mồi nào có thể thoát khỏi sự tấn công từ trên cao của chúng.
Loài thằn lằn này có thể bay cao tới 3000 đến 4500 mét và lao với tốc độ 80 dặm một giờ.
Ở mặt đất, chúng sẽ xếp đôi cánh lại, di chuyển bằng 2 chân sau và thường lang thang xung quanh các hồ nước đề tìm kiếm thức ăn nhỏ như cá và côn trùng. Khi đó, đôi cánh khỏe sẽ có vai trò như 2 chân trước giúp chúng bám chắc để di chuyển ở khu vực chênh vênh như vách đá.
Nhờ cấu tạo xương hàm dưới như cái sàng, loài này có thể lọc sinh vật nhỏ dưới nước một cách dễ dàng. Chiếc mỏ của thằn lằn bay rất cứng, dài và nhọn, đây chính là vũ khí săn mồi cực kỳ hiệu quả của chúng.
Quetzalcoatlus có bộ hàm dài nhất trong số các loài động vật, ước tính khoảng hơn 2,5 mét. Chiếc mỏ của chúng giống chiếc nhíp và không có răng.
Suốt một thời gian dài, các nhà nghiên cứu tin rằng Quetzalcoatlus và họ hàng của chúng đi săn xác chết, giống như kền kền ngày nay.
“Theo nghiên cứu của chúng tôi, bay chỉ là một phương pháp di chuyển của Quetzalcoatlus”, nhà nghiên cứu Mark Witton tại Đại học Portsmouth, Anh, nói trên Live Science. “Chúng bay để đi từ điểm A đến điểm B. Thông thường chúng săn mồi ngay trên mặt đất nếu điều kiện cho phép”.
Witton và các cộng sự đưa ra kết luận trên sau khi phát hiện đa số các hóa thạch dực long đều ở trong đất liền.
Cơn ác mộng đến từ trên không
Gần đây, các mô hình phục dựng bằng máy tính đặt ra giả thuyết rằng Quetzalcoatlus là một cỗ máy xay thịt thực thụ.
Nhà cổ sinh vật học Ấn Độ Sankar Chatterjee, công tác tại Đại học Texas, Mỹ, đã tạo ra mô hình trên máy tính để tìm hiểu xem làm thế nào mà một sinh vật nặng như vậy với cặp cánh mỏng manh lại có thể bay lượn trên bầu trời.
“Đầu tiên, con vật phải chạy bằng 4 chân”, Sankar Chatterjee nói trên Live Science. “Sau đó nó chuyển sang chạy bằng 2 chân sau, dang cánh và liên tục vỗ cánh. Một khi đủ lực nâng và đạt tốc độ cần thiết, nó sẽ nhảy và bay lên trời”.
Chatterjee nhận ra rằng, Quetzalcoatlus có khả năng bay lượn rất cừ khôi. Chúng có thể bay cao tới 4.500 mét và đạt tốc độ lên tới 170 km/giờ.
Với tốc độ này, chúng có thể lao xuống ăn thịt bất cứ những con mồi nào vừa miệng, từ các loài khủng long kích thước bằng một chú chim nhỏ, cho đến khủng long bạo chúa cỡ nhỏ và các động vật lưỡng cư.
Ở trên mặt đất, chúng xếp đôi cánh lại, di chuyển bằng 2 chân sau. Quetzalcoatlus thường lang thang xung quanh các hồ nước đề tìm kiếm thức ăn bổ sung. Đôi cánh khỏe sẽ có vai trò như 2 chân trước giúp chúng bám chắc hơn những khu vực chênh vênh như vách đá.
Nhờ cấu tạo xương hàm dưới như cái sàng, loài này có thể lọc sinh vật nhỏ dưới nước một cách dễ dàng. Chiếc mỏ của thằn lằn bay rất cứng, dài và nhọn, trở thành thứ vũ khí săn mồi vô cùng hiệu quả.
Tuyệt chủng cùng thời với khủng long
Theo tạp chí Smithsonian, Quetzalcoatlus và các loài dực long khác tuyệt chủng cùng thời với khủng long, trong sự kiện đại tuyệt chủng cách đây 65 triệu năm.
“Chúng tôi đều đồng thuận rằng khủng long và dực long đều tuyệt chủng cùng thời”, Brian Andres, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Texas, nói. Vấn đề là dực long tuyệt diệt trước hay sau thời điểm thiên thạch đâm xuống Trái đất.
Các phát hiện mới đã giúp giải đáp câu hỏi này. Dựa vào hóa thạch ở Morocco, Andres và các cộng sự khẳng định rằng dực long vẫn còn phát triển sau thảm họa thiên thạch, đến khi khí hậu Trái đất trở nên tồi tệ, khiến các loài sinh vật khổng lồ không thể sống nổi.
“Đến cuối kỷ Creta, có những loài dực long có sải cánh chỉ còn 1-2 mét. Chúng đã rất cố gắng thích nghi để tồn tại”, Elizabeth Martin-Silverstone, nhà cổ sinh học tại Đại học Southampton nói.
Nhưng vì sao đến cuối cùng không còn một loài dực long nào sống sót? Có lẽ là vì chúng vẫn chưa đạt đến kích thước đủ nhỏ để sống sót qua cuộc đại tuyệt chủng. Trái ngược với những loài chim, Martin-Silverstone nói.
Sau thời của thằn lằn bay Quetzalcoatlus, những sinh vật biết bay trên Trái đất như chim có kích thước nhỏ hơn nhiều, có thể sống sót tốt hơn trong môi trường khắc nghiệt, thiếu thốn thức ăn.