Từ lâu, mèo đã là thú nuôi quen thuộc của con người. Chúng ta rất yêu thích loài vật này vì chúng không chỉ dễ thương mà còn giúp xoa dịu nỗi cô đơn và bầu bạn với chủ.
Mèo là thú nuôi yêu thích của rất nhiều người, thậm chí mèo còn được coi là một thành viên không thể thiếu trong gia đình. Mèo giống như một người bạn tâm tình và là chỗ dựa đáng tin cậy khi bạn cô đơn. Tuy nhiên, liệu mối quan hệ này có đem lại lợi ích gì về mặt tinh thần hay thể chất không?
Các nhà di truyền học, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, nhà tâm lý học đưa ra một số giả thuyết về lý do mèo lại gần gũi với một số người và tác động của việc nuôi mèo đối với sức khỏe con người.
Sống cùng thú nuôi, bao gồm mèo, đem lại rất nhiều lợi ích sức khỏe. (Ảnh: ameblo.jp).
Sự kết nối từ xa xưa
Theo các phân tích DNA, tổ tiên của mèo nhà ngày nay là loài mèo rừng châu Phi, Felis silvestris lybica, sống ở vùng Lưỡi liềm Màu mỡ, giao điểm của Lưỡng Hà cổ đại, Ai Cập, Levant và Ba Tư.
Mặc dù mối liên hệ của chúng ta với loài mèo dường như đã bắt đầu từ khoảng 9.500 năm trước ở vùng Cận Đông, nhưng bằng chứng sớm nhất về mối quan hệ tương hỗ giữa mèo và con người mới xuất hiện từ 5.300 năm trước, tại ngôi làng nông nghiệp Quanhucun, Trung Quốc.
Người Ai Cập nổi tiếng với niềm tin rằng mèo là hiện thân của thần thánh.
Mèo và con người đã có mối liên hệ từ rất lâu. (Ảnh: Shutterstock).
Tiến sĩ Eva-Maria Geigl, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp tại Viện Jacques Monod Epigeneomics và nhóm Cổ sinh vật học ở Paris, Pháp, chia sẻ với Medical News Today (MNT): "Mèo được thuần hóa để trở thành loài vật hội sinh với con người. Các vùng định cư của con người có thức ăn nên ở đó, loài gặm nhấm tập trung phát triển mạnh. Loài mèo tiếp cận nơi ở của con người và thích nghi với môi trường vì điều này giúp chúng có lợi thế tiến hóa. Con người cũng thực sự vui vẻ khi mèo kéo đến chỗ định cư do những con mèo sẽ ăn thịt loài gặm nhấm phá hủy lương thực của họ".
Một nghiên cứu được đăng tải trên PNAS vào năm 2014 phát hiện có ít nhất 13 gene của mèo có dấu hiệu của quá trình chuyển từ mèo hoang dã sang mèo nhà. Các gene liên quan đến nhận thức và hành vi, đồng thời, các gene này có thể củng cố khả năng học hỏi của mèo dựa trên việc lấy thức ăn làm phần thưởng và giúp mèo cảm thấy bớt sợ hãi con người hơn.
Theo một nghiên cứu mà tiến sĩ Geigl là tác giả chính, sự phát triển rộng rãi về mặt địa lý của loài mèo có thể đã xảy ra trong thời Trung cổ.
Viện Y tế Quốc gia (Mỹ) ước tính rằng có khoảng 85 triệu con mèo sống ở Mỹ. Ngoài ra, khoảng 70 triệu mèo không có chủ và mèo hoang dã tại đất nước này.
Mối liên hệ cảm xúc giữa người và mèo
Tiến sĩ Patricia Pendry của Đại học Bang Washington đang nghiên cứu về tương tác giữa người và động vật. Bà đã công bố nghiên cứu mô tả mối liên kết đặc biệt mạnh mẽ giữa những người giàu cảm xúc và mèo của họ.
Tiến sĩ Pendry nói với MNT rằng hành vi phân biệt đối xử của mèo khiến con người không thể cưỡng lại. Bà cho biết: “Những phản ứng tinh tế và hơi khó đoán của mèo cho chúng ta cảm giác rằng bản thân được chọn hoặc được coi là 'đặc biệt'. Tôi cũng nghĩ rằng do mèo mất một thời gian mới có phản ứng, chúng ta càng tò mò muốn biết con mèo sẽ làm gì”.
Tiến sĩ Pendry giải thích bản chất và thời điểm hành động của mèo khó dự đoán hơn các động vật khác nên chúng ta bị thu hút, gần như là nghiện loài vật này. Chúng ta khó có thể rời mắt khỏi chúng khi nghe tiếng gừ gừ hoặc cảm nhận được những lần mèo dụi vào người mình.
Một số nghiên cứu cho thấy chúng ta thấy mèo dễ thương do chúng có những đặc điểm giống với trẻ sơ sinh. Theo bản năng, chúng ta phản ứng mạnh mẽ với đôi mắt mở to và hành động nghịch ngợm của mèo. Đây là một phản ứng có lợi về mặt tiến hóa để đảm bảo chúng ta quan tâm, chăm sóc đến con cái.
Một trong những lý do con người thích mèo là chúng có một số đặc điểm giống trẻ sơ sinh. (Ảnh: 500px).
Chúng ta cũng không thể nào bỏ qua sự giải trí của loài mèo. Lúc vui đùa, lũ mèo con trông rất năng lượng và vụng về. Còn những con mèo trưởng thành cũng trông hài hước và thú vị khi chúng đột nhiên đuổi bắt rất nhanh hoặc hành xử kỳ cục.
Cách đọc vị một chú mèo
Mèo có tiếng là bí ẩn và xa cách do những cách thể hiện cảm xúc độc đáo và tinh tế. Mặt của chúng trông có vẻ cuốn hút hoặc cục cằn, nhưng phần lớn là vô cảm. Không giống như chó, mèo cũng không vẫy đuôi để báo hiệu sự phấn khích hay vui vẻ.
Nghiên cứu gần đây trên Current Biology cho thấy mèo có tính cách gần gũi hơn nhiều người nghĩ. Tiếng kêu của mèo có rất nhiều mức độ và ý nghĩa khác nhau, từ tiếng kêu meo meo, tiếng rít đến tiếng kêu trầm đục báo trước một cuộc chiến.
Một số tiếng kêu thể hiện mèo muốn giao tiếp với con người - chẳng hạn tiếng kêu meo meo vào giờ ăn sáng. Tuy nhiên, hầu hết mèo dường như chỉ “nói chuyện” hoặc lẩm bẩm một mình. Mặc dù vậy, mèo có nhiều cách để thể hiện cảm xúc.
Dụi đầu
Đối với những người mà mèo quan tâm hoặc thích thú, chúng thường dụi đầu vào ngón tay hoặc chân của họ. Hành vi này sẽ để lại pheromone tiết ra từ tuyến má của mèo, đây là một cách đánh dấu bạn là của chúng. Mèo dụi đầu vào quần bạn nghĩa là chúng đang thu thập thông tin về sự tương tác của bạn với các động vật khác qua khứu giác.
Dụi đầu vào chân chủ không chỉ là cách bày tỏ tình cảm của mèo mà còn là cách mèo thu thập thông tin về mùi hương. (Ảnh: Animalhearted).
Tiếng gừ gừ
Mọi người thường cho rằng tiếng gừ gừ là dấu hiệu mèo đang hạnh phúc, nhưng thực tế không phải vậy. Mèo đang buồn khổ cũng có thể kêu gừ gừ. Một số chuyên gia cho rằng mèo sử dụng âm thanh êm dịu để tự an ủi trong những thời điểm khó khăn. Một số người đưa ra giả thuyết rằng tiếng gừ gừ thậm chí có đặc tính chữa bệnh.
Tiếng gừ gừ xuất hiện khi mèo hít vào và thở ra, tạo ra tiếng có tần số 20 -150 Herz. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ nguyên nhân chính xác mà mèo phát ra tiếng này.
Ở gần bạn
Thông thường, sự xuất hiện của một con mèo là tín hiệu tốt nhất cho thấy nó thích bạn, điều này đặc biệt đúng với những con mèo nhút nhát. Một con mèo sẽ tránh xa một người mà chúng không quan tâm hoặc cảm thấy lo lắng.
Mắt
Mắt mèo khá to, nhưng khi mắt chúng trở nên rất to và tròng mắt giãn ra, điều này có thể báo hiệu mèo đang quá phấn khích hoặc nhận thức được mối đe dọa đến gần.
Các nhà nghiên cứu gần đây xác nhận điều mà một số người yêu mèo đã nghi ngờ từ lâu: Để làm thân với một con mèo, hãy nháy mắt thật chậm với chúng. Hành động này như thể muốn nói rằng: "Tôi cảm thấy ở bên bạn an toàn đến mức tôi có thể nhắm mắt lại và bạn cũng sẽ cảm thấy an toàn khi ở bên tôi".
Râu ria
Mặc dù râu mèo được làm từ chất sừng, giống như lông, nhưng râu mèo có nhiều tác dụng hơn. Râu là cơ quan cảm ứng chuyên biệt, mỗi sợi có 100-200 tế bào thần kinh giúp cung cấp thông tin cho mèo về mọi thứ mà chúng cọ vào.
Râu mèo là bộ phận nhạy cảm, giúp biểu hiện tâm trạng của mèo. (Ảnh: Schertzanimalhospital).
Râu cũng có thể báo hiệu tâm trạng của mèo. Khi một con mèo thư giãn, râu nhô ra từ một bên mặt. Khi một con mèo vui vẻ hoặc phấn khích như khi được vuốt ve nhẹ nhàng, râu sẽ hơi cong về phía trước. Râu di chuyển ngược phía với mặt mèo khi chúng thấy điều gì đó báo động.
Mèo ảnh hưởng đến sức khỏe của chủ như thế nào?
Các nhà nghiên cứu phát hiện sống với mèo mang lại lợi ích sức khỏe về thể chất và đặc biệt là về mặt tâm lý, trong trường hợp bạn không bị dị ứng với mèo.
Ví dụ, một nghiên cứu năm 2009 cho thấy những người từng nuôi mèo có nguy cơ tử vong do đau tim thấp hơn những người chưa từng nuôi mèo.
Trong một cuộc khảo sát năm 2011 do tổ chức từ thiện bảo vệ mèo của Vương quốc Anh thực hiện, 93,7% số người được hỏi cho biết việc nuôi mèo có lợi cho sức khỏe tâm thần của họ.
Nuôi mèo mang lại lợi ích về cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. (Ảnh: Petsreporter).
Và một nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia (Mỹ) chỉ ra sống với nhiều vật nuôi, bao gồm cả mèo, có thể làm giảm khả năng trẻ bị dị ứng. Tuy nhiên, một số người thấy lo ngại về khả năng lây nhiễm Toxoplasma gondii, một sinh vật đơn bào ký sinh cực nhỏ thường được tìm thấy trong phân mèo. Một số thậm chí còn cho rằng T. gondii có thể là tác nhân gây bệnh tâm thần phân liệt.
Vào năm 2016, các nhà nghiên cứu kiểm tra về mối liên hệ của T. gondii với bệnh tâm thần phân liệt, chứng trầm cảm nặng, tính cách, hiệu suất nhận thức thần kinh và khả năng kiểm soát xung lực kém bao gồm hành vi tự tử và phạm tội. Họ nhận thấy có rất ít bằng chứng chứng minh T. gondii có liên quan đến tất cả vấn đề trên.
Hiệu ứng tâm lý tích cực
Theo tiến sĩ Pendry, mèo cho chúng ta sự chú ý, xoa dịu nỗi cô đơn và mang đến sự thoải mái. Chúng vui vẻ chơi đùa, thể hiện tình cảm và đặc biệt là cho phép người chủ vuốt ve, cưng nựng chúng. Những hành động này sẽ giải phóng oxytocin, một hormone ngăn chặn việc sản xuất hormone gây căng thẳng cortisol.
Bà nói thêm: “Tôi tin rằng, cả mèo lẫn người nuôi mèo đều có lợi trong mối quan hệ này miễn là chúng cũng đón nhận tình cảm của chúng ta. Mèo sẽ nhận được sự thoải mái và cảm giác thân thuộc tương tự từ người nuôi”.