Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hiệp quốc Unesco đã công nhận - Thành phố cổ Thebes và các di tích khảo cổ của nó là Di sản văn hóa thế giới năm 1979.
Thành phố cổ Thebes và các di tích khảo cổ của nó -Di sản văn hóa thế giới tại Ai Cập
Thebes là một trong những thành phố quan trọng nhất của Ai Cập cổ đại, thành phố này nằm bên bờ sông Nil cách Địa Trung Hải 800 km về phía Nam. Thành phố này nổi tiếng là trung tâm văn hóa, hành chính, chính trị của Ai Cập cổ đại. Ngày nay Thebes trở thành trung tâm khảo cổ với các di tích nổi tiếng như Thung lũng các vị vua; Đền Kamak; Đền Luxor...và cả lăng mộ của các vị Pharaong.
Theo tư liệu lịch sử, thời kỳ cực thịnh của đế chế Ai Cập ( 2730-2300 trước công nguyên), thành phố này chưa có vai trò đáng kể. Cho đến khi Metouhotep thống nhất Ai Cập, dưới thời triệu đại XI thì Thebes mới trở thành trung tâm chính trị, tôn giáo hàng đầu tại Ai Cập. Cũng trong thời gian này, các đền đài lớn, các khu lăng mộ của Paraong được xây dựng.
Khu AI Karnak vốn là một làng lớn của Ai Cập cổ đại nằm ở bên bờ sông Nile, khu vực này chiếm một diện tích rất rộng lớn gồm nhiều kiến trúc nhà ở, lâu đài, vườn tượng và đền đài. Riêng các đền trong khu vực này có quy mô và diện tích lớn đã tạo thành một khu vực riêng, từ Bắc xuống Nam có đền Montu; khu đền Amon và khu đền Mout. Những khu đền này được nốì liền với nhau bằng hành lang Nhân sư, hành lang này sau đó dẫn đến đền Louxor. Đền Amon chính gồm một số kiến trúc được xây dựng trong nhiều thời kỳ khác nhau. Kiến trúc nguyên thủy từ triều đại thứ XII (các đời vua từ 2000 đến 1792 trước công nguyên). Quần thể hiện còn di tích phần lớn có niên đại từ triều đại các Pharaon từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIII trước công nguyên. Trong vòng bao của đền Amon, ở phía Bắc là các đền lớncòn ở phía Nam là ngôi đền rất đẹp thời Khonsou và Ramses Đệ tam. Tổng thể các di tích ở Karnak hiện đang bị mực nước nâng cao của sông Nil đe dọa, phát sinh từ việc xây dựng nhiều đập trên sông Nile.
Một số kiến trúc còn lại hiện nay tại thành phố cổ Thebes, Ai Cập. Từ quy mô kiên trúc cho tới các chạm khắc trên cột đá, tường thành và cách tạo nên những công trình kiến trúc này của người Ai Cập cổ đại khiến cả thế giới phải ngưỡng mộ
Khu Louxor còn có tên gọi khác là đền Karnak- đây là quần thể kiến trúc đền lớn nhất Ai Cập với nhiều cột đá, tượng khắc đá và tháp nhọn...Ngôi đền được xây dựng để thờ thần Amon, thần gió và thần không khí cùng nữ thần Mut ( vợ của thần Amon) và con trai là thần Mặt Trăng. Hai bức tượng Memnon được tìm thấy trong một cuộc khai quật tại đền tuy chỉ còn lại nửa phần trên những cũng đủ để cho thế giới thấy khả năng khắc đá, tạc tượng của người Ai Cập cổ đại đã đạt đến trình độ tuyệt đỉnh. Việc xây dựng đền Karnak được bắt đầu từ đời Pharaon Amenophis Đệ tam (1408 - 1372 trước công nguyên) nơi đây đã có sân các cột trụ, đại trụ, đại sảnh với những hàng, cột đứng. Đên đời Ramses Đệ nhị (1301 - 1235 trước công nguyên), lại tạo thêm một cái sân có cổng vòm, phía trước có trồng một trụ tháp, sáu tượng lớn và hai cột trụ đá nguyên khôi. Năm 1831, một trong hai cột trụ này đã được đưa vê Pháp và hiện được dựng ở Quảng trường Place de la Concorde, Paris.
Hai pho tượng khổng lồ nổi tiếng tại Thebes đến nay vẫn ẩn chứa nhiều bí mật chưa được giải đáp
Cùng với Cairo, Thebes là thành phố thu hút khách du lịch nhất tại Ai Cập
Khu Deirel Bahari là di tích khảo cổ Ai Cập ở tả ngạn sông Nile, đối diện với Karnak, trong một thung lũng rộng. Hoàng hậu Hatshepsout là người khởi xướng việc xây dựng Deirel Bahari (khoảng năm 1500 trước công nguyên). Đây là một thung lũng hẹp hiện vẫn còn nhiều tàn tích của các công trình xây dựng từ hàng nghìn năm trước.
Khu Medinet Habou là phần khu vực phía nam thành phố Thebes cổ. Kiến trúc đáng kể nhất là ngôi đền Pamsès III (1198 - 1166 trước công nguyên). Mặt bằng của ngôi đền này gần giông đền Ramses II. Đền được trang trí nhiều bức hoành tráng chạm nổi mô tả các trận chiến của nhà Vua với người Liby và với các bộ tộc miền biển. Phía Nam của đền có di tích một bức tường bao hình chữ nhật, một hồ thưởng ngoạn của lâu đài đời Amenophis Đệ tam (1408 - 1372 trước công nguyên).
Ramesseum chính là tên gọi đền thờ Ramses II (1300 - 1235 trước công nguyên), ở phía Đông Nam một ngọn đồi thuộc phần phía Tây thành cổ Thebes. Kiến trúc ngày nay đã hỏng nhiều, chỉ còn một ít di tích: thân một pho tượng khổng lồ của Ramses II, và một bức chạm khắc nổi rất hoành tráng mô tả một trận đánh và kho lưu trữ của đền được xây bằng gạch cổ còn khá nguyên vẹn.
Thung lũng các vị vua là một trong những địa điểm nổi tiếng tại Ai Cập bời vị trí này đã xuất hiện trong nhiều bộ phim bom tấn của Hollywood. Đây thực chất ra là một nghĩa địa nơi chôn cất các vị Pharaong thuộc các triều đại XVIII, XIX, XX ( 1530-1085 Ramesseum). Tính đến nay, các nhà khảo cổ đã tìm tháy 58 khu mộ tại thung lũng các vị vua. Tuy nhiên chỉ có ngôi mộ của Toutan Khamon (1354 - 1343 Ramesseum) là còn tương đối nguyên vẹn, một số ít chỉ còn lại một phần tàn tích.
Cùng với Cairo, thành phố cổ Thebes là nơi thu hút khách thăm quan du lịch nhất tại Ai Cập. Khách du lịch khi đã đến Ai Cập đều không thể bỏ qua thành phố cổ này bởi sức hút từ lịch sử và sự bí ẩn bao phủ mà đến nay các nhà khảo cổ vẫn chưa thể khám phá hết tại di sản này.