Tháp giáo đường ở Jam, một kho tàng lịch sử quý giá 800 năm tuổi của Afghanistan, đã bị hư hại sau hai trận động đất xảy ra hồi đầu tuần này và đang có nguy cơ đổ sập.
Tháp giáo đường ở Jam, tỉnh Ghor, được xây dựng từ hồi thế kỷ 12 và đã được UNESCO công nhận là một Di sản thế giới vào năm 2002. (Nguồn: Telegraph/ TTXVN)
Vốn được coi là hình mẫu tiêu biểu nhất về kiến trúc Hồi giáo, Tháp giáo đường ở Jam được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản thế giới. Công trình kiến trúc cao 65m nằm ở trung tâm tỉnh Ghor này vốn đã xuống cấp ở mức báo động, cần được tôn tạo khẩn cấp và hai cơn địa chấn vừa qua làm suy yếu thêm nữa kết cấu của công trình này.
Phát biểu với báo giới tối 19-1, ông Abdul Hai Zaeem - người phụ trách lĩnh vực văn hóa và thông tin của tỉnh Ghor - cho biết: "Một số viên gạch đã bung ra và tòa tháp nghiêng đi đáng kể. Nếu không được quan tâm đúng mức, rất có thể công trình này sẽ đổ sập".
Hai trận động đất xảy ra ngày 17-1 kéo theo hàng loạt dư chấn trên khắp Afghanistan, cướp đi sinh mạng của ít nhất 22 người và phá hủy hàng trăm ngôi nhà ở tỉnh miền Tây Badghis. Hiện UNESCO đang tiến hành xác minh nhằm làm rõ những thiệt hại mà hai trận động đất vừa qua gây ra cho Tháp giáo đường ở Jam.
Năm 2002, Tháp giáo đường ở Jam và di chỉ khảo cổ liên quan công trình kiến trúc này đã trở thành địa điểm đầu tiên tại Afghanistan được UNESCO đưa vào danh sách Di sản thế giới. Tòa tháp được xây dựng vào thế kỷ 12 dưới triều đại của Sultan Ghiyasuddin, vào khoảng năm 1190. Công trình tọa lạc tại một thung lũng có đường vào hiểm trở, khó tiếp cận, dọc theo sông Harirud.
Tháp giáo đường ở Jam đã chịu nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng từ những trận động đất, lũ lụt và bão cát sa mạc. Dưới sự bảo trợ của UNESCO, các chuyên gia khảo cổ đã từng rất nỗ lực để tôn tạo công trình này, nhưng vị trí địa lý của tòa tháp, cũng như tình hình an ninh tại Afghanistan luôn là những trở ngại lớn, do tòa tháp này nằm ở trung tâm cứ địa của Taliban trước khi lực lượng này giành quyền kiểm soát đất nước. Lần gần nhất, phái bộ UNESCO tới thị sát Tháp giáo đường ở Jam là năm 2019 và tại thời điểm này các chuyên gia đánh giá rằng tòa tháp không có nguy cơ đổ sập.