Các nhà nghiên cứu Trung Quốc kêu gọi xác định khẩn cấp tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu tới một trong những nguồn nước ngọt quan trọng nhất thế giới.
Cao nguyên Tây Tạng và các vùng núi xung quanh, được giới môi trường ví như "Tháp nước Châu Á", là thượng nguồn của 10 con sông lớn chảy khắp Châu Á, cung cấp nước cho gần 2 tỷ người - khoảng 1/4 dân số thế giới.
Biến đổi khí hậu đang biến "tháp nước Châu Á" thành những dòng sông bùn độc hại. (Ảnh: Shutterstock).
Tuy nhiên do ảnh hưởng của hiện tượng nóng lên toàn cầu, nhiều khu vực của tháp nước đã biến thành bùn độc hại, và hiện vẫn chưa biết rõ mức độ tồi tệ của vấn đề.
Trong một bài báo đăng trên tạp chí Nature Reviews Earth & Environment vào ngày 11/10, các nhà nghiên cứu từ Học viện Khoa học Trung Quốc lý giải rằng biến đổi khí hậu sẽ đẩy nhanh quá trình tan chảy của sông băng, gia tăng dòng chảy trầm tích ở thượng nguồn và các chất ô nhiễm khác sẽ ảnh hưởng đến chất lượng nước ở hạ nguồn.
Trước đó, hầu hết các nghiên cứu trong khu vực đều chỉ tập trung vào lượng nước. Tuy nhiên, việc đánh giá chất lượng nước đã ngày càng trở nên quan trọng đối với sinh kế của địa phương và hạ lưu, theo các nhà nghiên cứu.
Một đồng tác giả của nghiên cứu cho biết: "Toàn bộ lượng nước trong tháp nước châu Á sẽ tăng lên do biến đổi khí hậu và các chất hóa học trong nước sẽ được đưa đến các con sông ở hạ lưu, nhưng vấn đề này chưa được chú ý nhiều".
Một hồ chứa nước trên Cao nguyên Tây Tạng. (Ảnh: Getty).
Được biết, tháp nước châu Á là nơi tập trung của hầu hết các dòng sông băng bên ngoài Bắc Cực và Nam Cực. Đặc điểm của chúng là rất nhạy cảm với biến đổi khí hậu.
Theo nghiên cứu, hiện tượng ấm lên toàn cầu đã khiến sông băng tan chảy và lớp băng vĩnh cửu dần biến mất trong khu vực. Kết quả là, dòng chảy trầm tích (dòng chảy tạo ra do tan chảy) ở đầu nguồn đã tăng lên trong 6 thập kỷ qua.
Tính từ năm 1979 đến năm 2020, nhiệt độ trung bình trong khu vực tăng 0,44 độ C mỗi thập kỷ - gấp đôi tốc độ trung bình toàn cầu, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí vào tháng 6.
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science vào tháng 10/2021, tổng lượng trầm tích trong tháp nước châu Á được dự báo sẽ tăng hơn gấp đôi vào năm 2050 trong một kịch bản biến đổi khí hậu khắc nghiệt.
Theo các tác giả, cùng với những thay đổi về lượng nước, nước thượng nguồn mang theo các chất hóa học, bao gồm asen, canxi và magiê, đến các con sông ở hạ lưu.
Do đó, chất lượng nước ở hạ lưu sẽ không chỉ bị tác động ngày càng nhiều bởi các hoạt động của con người và biến đổi khí hậu, mà còn bởi những thay đổi về chất lượng nước ở thượng nguồn.
Trước thực trạng này, các nhà nghiên cứu đã đề nghị giám sát lượng nước tại "Tháp nước châu Á" bằng cách tạo ra một mạng lưới nghiên cứu dựa trên dữ liệu chất lượng nước, cũng như kêu gọi chung tay các quốc gia bị ảnh hưởng để giảm thiểu vấn đề.