Ba mảnh xương được khai quật trong một mỏ than non ở Trung Quốc cho thấy khỉ đã tồn tại ở châu Á cách đây ít nhất 6,4 triệu năm.
"Khám phá mới có ý nghĩa rất quan trọng vì chúng là những hóa thạch khỉ cổ nhất bên ngoài châu Phi và có thể là tổ tiên của nhiều loài khỉ hiện đại sống ở Đông Á. Một điều thú vị từ góc độ cổ sinh vật học là loài khỉ này xuất hiện ở cùng một nơi và cùng thời điểm với các loài vượn cổ ở châu Á", Giáo sư nhân chủng học Nina G. Jablonski từ Đại học Evan Pugh của Mỹ, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.
Mô phỏng loài khỉ Mesopithecus pentelicus sống cách đây 6,4 triệu năm. (Ảnh: Mauricio Antón).
Jablonski cùng các cộng sự tại Viện Di tích Văn hóa và Khảo cổ Vân Nam đã tìm thấy ba mảnh xương trong mỏ than non Shuitangba ở phía đông nam Trung Quốc, trong đó có hai mảnh nằm gần nhau - xương hàm dưới và xương đùi - có thể thuộc về cùng một cá thể và một mảnh xương gót chân thuộc về một cá thể khác.
Trong một báo cáo trực tuyến trên tạp chí Human Evolution hôm 9/10, các nhà cổ sinh vật học xác định ba mảnh hóa thạch thuộc về cùng một loài khỉ đã tuyệt chủng có tên khoa học là Mesopithecus pentelicus.
Hóa thạch xương gót chân của Mesopithecus pentelicus. (Ảnh: Xueping Ji).
"Phân tích xương gót chân cho thấy loài khỉ Cựu Thế giới này đã thích nghi để di chuyển nhanh nhẹn cả trên cây và dưới mặt đất. Không nghi ngờ gì nữa, sự linh hoạt này đã góp phần vào quá trình mở rộng phạm vi phân bố của chúng ra khắp các hành lang rừng từ châu Âu đến châu Á", Jablonski giải thích.
Hóa thạch xương hàm cũng tiết lộ khỉ Mesopithecus pentelicus ăn nhiều loại thực vật, từ lá, hoa, trái cây cho đến hạt, trong khi vượn dạng người sống cùng thời hầu như chỉ ăn trái cây.
Hóa thạch xương hàm dưới của Mesopithecus pentelicus. (Ảnh: Xueping Ji).
Sự thành công tiến hóa của loài khỉ này là nhờ chúng có thể ăn thức ăn chất lượng thấp chứa nhiều cellulose, bằng cách lên men thức ăn và sử dụng axit béo có sẵn từ vi khuẩn. Điều đó cho phép chúng không cần uống nước mà hấp thụ tất cả lượng nước cần thiết thông qua thức ăn. Vì vậy, những con khỉ này không cần phải sống gần các sông hồ và có thể tồn tại qua thời kỳ khí hậu biến đổi mạnh mẽ.
Các nhà nghiên cứu vẫn chưa biết rõ về mô hình phân tán của khỉ Mesopithecus pentelicus nhưng có bằng chứng cho thấy chúng bắt đầu từ khu vực Đông Âu và nhanh chóng lan rộng tới châu Á.