Chỉ trong tầm 30 năm, Qatar đã từ một “làng chài” trở thành vương quốc giàu có tột bậc.
Qatar đang là đất nước được cả hành tinh dõi theo hiện nay vì là nơi đăng cai tổ chức kỳ World Cup 2022. Trước đó, cái tên Qatar không phải quá quen thuộc với hầu hết mọi người. Hình dung của chúng ta về Qatar thường bao gồm: nằm ở Trung Đông, nhỏ bé và giàu có. Nhưng bạn có biết rằng Qatar không chỉ đơn giản là giàu có mà còn giàu có đến mức xếp hàng đầu thế giới?
Qatar hiện là nền kinh tế giàu có, phồn thịnh bậc nhất khu vực Trung Đông
Trong suốt nhiều năm qua, Qatar vẫn luôn đứng trong top 5 danh sách giàu nhất thế giới tính theo GDP đầu người, và không ít lần xếp hạng 1. Qatar giàu có hơn cả UAE - đất nước thường được coi như biểu tượng của sự giàu mạnh.
Biểu đồ tăng trưởng GDP của Qatar. (Nguồn: FRED)
Thế nhưng chỉ vài chục năm trước thôi, Qatar là một vùng đất khô cằn. Quốc gia này mới giành được độc lập từ Vương quốc Anh vào năm 1971. Vào thời điểm đó, đây là một trong những nền kinh tế nghèo nhất ở Trung Đông, chủ yếu dựa vào ngành công nghiệp đánh bắt cá. GDP bình quân đầu người của Qatar đã tăng từ 2.755 USD (khoảng 68 triệu đồng) vào năm 1970 lên con số khổng lồ 61.276 USD (khoảng 1,5 tỷ đồng) vào năm 2021. Tổng tài sản quốc nội của đất nước chỉ vỏn vẹn gần 3 triệu dân là 179,6 tỷ USD.
Trong 3 thập kỷ qua, Qatar đã chuyển mình thành một trong những nền kinh tế giàu nhất thế giới một cách quá nhanh chóng. Hầu hết mọi người tin rằng nguyên nhân thành công kinh tế của họ là do phát hiện ra dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Mặc dù dầu mỏ và khí đốt đã thực sự đóng một vai trò quan trọng trong việc biến Qatar thành một nền kinh tế hùng mạnh, nhưng có tài nguyên thiên nhiên không mặc định có nghĩa là bạn sẽ trở nên giàu có. Ví dụ, hãy nhìn vào Venezuela hoặc Bắc Triều Tiên.
Vậy làm thế nào mà quốc gia nhỏ bé nhỏ hơn cả bang California này có thể chuyển mình thành một cường quốc kinh tế toàn cầu? Câu trả lời không quá phức tạp: Qatar không chỉ được thiên nhiên ưu đãi với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú mà quan trọng hơn cả, họ còn biết cách sử dụng chúng một cách hiệu quả.
Vì sao mỏ khí đốt luôn ở đó nhưng Qatar mới chỉ “phất” lên gần đây?
Các mỏ dầu đầu tiên được phát hiện ở Qatar vào những năm 1940. Nhưng nó không biến Qatar thành một quốc gia giàu có. Vào những năm 1970, “tài sản” lớn nhất ở đất nước này mới được tìm thấy, đó là mỏ khí đốt lớn nhất thế giới nằm ở phía Bắc. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, nhu cầu sử dụng khí thiên nhiên không nhiều do nó chỉ có thể được vận chuyển bằng đường ống dẫn. Qatar cũng cách xa những nơi có nhu cầu về khí đốt tự nhiên, đây là một vấn đề lớn. Vì vậy, họ sớm quên đi số lượng mỏ khí đốt khổng lồ của mình.
Vào năm 1996, tiểu vương Hamad bin Khalifa al Thani bắt đầu cho khai thác các mỏ khí đốt lớn. Vị tiểu vương đầu tư vào công nghệ hiếm như hóa lỏng để có thể mang khí tự nhiên ở dạng lỏng, giúp nó có thể vận chuyển bằng tàu lớn giống như dầu. Qatar, dù khi đó còn là nước nghèo đã mạo hiểm đầu tư rất nhiều tiền vào việc phát triển các công nghệ này để tăng nhu cầu về khí đốt của họ từ các nền kinh tế ở xa.
Khi đối mặt với vấn đề khí đốt khó vận chuyển, người Qatar tự giải quyết bằng cách hóa lỏng chúng đem bán
Nỗ lực này tất nhiên đã được đền đáp. Đến nay, Qatar có chi phí khai thác và hóa lỏng dầu rẻ nhất trên thế giới, cho phép họ kiếm được lợi nhuận ngay cả với giá thấp. Hầu hết khí đốt tự nhiên của vương quốc được xuất khẩu sang các nền kinh tế châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc.
Tiết kiệm hơn là chi tiêu
Việc có trữ lượng dầu khí lớn không đảm bảo một nền kinh tế giàu có. Qatar biết rằng doanh thu từ dầu mỏ rất dễ biến động, vì vậy họ bắt đầu tiết kiệm số tiền thu được từ khoáng sản rồi đem đi đầu tư khắp thế giới.
Quốc vương Hamad bin Khalifa Al Thani.
Cơ quan đầu tư của Qatar là một quỹ do chính phủ thành lập vào năm 2005. Với tư cách là một quỹ tài sản có chủ quyền, quỹ này đầu tư số tiền nhận được từ doanh thu từ dầu mỏ để giúp nền kinh tế trở nên bền vững hơn và giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ trong dài hạn. Tính đến năm 2022, quỹ đầu tư Qatar có giá trị khổng lồ 360 tỷ đô la. Nó đã “trải tiền” đầu tư trên toàn cầu, vào nhiều loại tài sản như bất động sản, công ty đại chúng và tiền tệ.
Qatar là nền kinh tế Trung Đông đầu tiên đăng cai FIFA World Cup vào năm 2022, điều này cho thấy sức mạnh và sự giàu có của Qatar.