Cây mật nhân là một trong những dược liệu được sử dụng trong nhiều bài thuốc bởi các tác dụng dược lý và lợi ích đối với sức khỏe con người.
Cây mật nhân (Eurycoma longifolia) hay bách bệnh, bá bệnh, mật nhơn, bá bịnh, là một loài cây thuộc họ Thanh thất, có nguồn gốc từ các khu rừng nhiệt đới ở Đông Nam Á. Ở nước ta cây mọc ở các tỉnh miền Trung, Tây nguyên và miền Đông Nam bộ.
Đây là loại cây bụi thân nhỏ, có thể cao đến 20m, có lông bao bọc quanh thân. Lá của cây mật nhân là dạng lá kép, hình dáng gần giống lông chim. Trừ phần hoa ra, hầu hết các bộ phận của cây đều có thể sử dụng làm thuốc như thân, rễ, vỏ thân và quả. Các bộ phận này của cây được thu hái vào thời điểm bất kì nào trong năm. Sau đó, chúng được phơi khô và bào chế thành dạng bột mịn, bột thô, chiết xuất bổ sung ở dạng viên nang hoặc chiết xuất chất lỏng từ gốc.
Theo Đông y, đây là loại thảo dược quý, có tác dụng chữa bệnh hiệu quả. Dưới đây là những công dụng đặc biệt của loại cây này:
1. Hạ đường huyết
Có nhiều nghiên cứu xác định cây mật nhân có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu thông qua các cơ chế làm giảm tốc độ hấp thu glucose từ ruột vào máu, giúp đường huyết trong máu không tăng quá cao, đặc biệt là sau khi ăn. Cây mật nhân cũng giúp kích thích tế bào beta đảo tụy hoạt động hiệu quả hơn, sản xuất insulin nhiều hơn và tăng mức độ nhạy cảm và hoạt tính của insulin trong cơ thể.
Đây là loại cây bụi thân nhỏ, có thể cao đến 20m, có lông bao bọc quanh thân.
Mặc dù loại thảo dược này có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh tiểu đường nhưng không thể thay thế hoàn toàn cho thuốc chữa bệnh. Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây mật nhân để an toàn và có hiệu quả.
2. Tăng cường sinh lý nam
Theo y học cổ truyền, cây mật nhân có vị đắng, tính mát, quy kinh can và thận. Theo đó, loại cây này chứa từ thành phần hoạt chất chính bao gồm quassinoid và eurypeptide. Quassinoid là một loại alkaloid có tính chất kháng vi khuẩn và diệt ký sinh trùng sốt rét. Eurypeptide là một peptide tự nhiên có khả năng tăng sản xuất testosterone và cải thiện sức khỏe tình dục.
Đặc biệt, thành phần E. longifolia trong cây mật nhân có khả năng kích thích hoạt động lưu thông khí huyết, tăng cường khả năng sản sinh testosterone. Từ đó giúp cải thiện chất lượng tinh trùng và nâng cao chất lượng đời sống sinh lý cho nam giới.
3. Hỗ trợ điều trị xơ gan
Theo một số nghiên cứu, tinh chất trong lá, thân cây mật nhân chứa một lượng acetone, hợp chất có khả năng chống lại hoạt động của vi khuẩn. Đặc biệt, từ tác dụng kháng khuẩn, chống viêm của mật nhân rất cần thiết trong hỗ trợ điều trị xơ gan, viêm loét dạ dày, giúp mang lại sự cải thiện cho quá trình chữa lành mô xơ gan hoặc các tổn thương, vết loét có trong dạ dày. Chính vì vậy mà trong một số loại thuốc hỗ trợ điều trị hiện nay, người ta đã tìm cách bổ sung thành phần mật nhân.
Tinh chất trong lá, thân cây mật nhân chứa một lượng acetone, có khả năng chống lại vi khuẩn.
4. Chống ung thư
Ngoài tác dụng tăng cường chức năng sinh lý nam, hạ đường huyết và “dưỡng gan”, một số thành phần trong mật nhân còn hỗ trợ chống ung thư hiệu quả. Theo một số nghiên cứu, có hơn 60 hợp chất trong mật nhân có khả năng tham gia chống oxy hóa, ngăn chặn hoạt động của các gốc tự do, rất tốt trong việc phòng ngừa ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung và ung thư phổi.
5. Hỗ trợ điều trị bệnh gout
Theo Đông Y, cây mật nhân có tính mát, giúp thanh nhiệt, lợi tiểu và giúp đào thải acid uric ra ngoài và làm giảm các triệu chứng của bệnh gout. Ngoài ra, trong loại cây này còn chứa hợp chất ngăn ngừa sự phát triển của bệnh gout, giúp giảm những triệu chứng đau đớn của bệnh gout mang lại.
6. Giảm căng thẳng
Theo Đông Y, cây mật nhân cũng có khả năng giảm căng thẳng hiệu quả nhờ chứa một lượng lớn anxiolytic giúp thư giãn tinh thần, giảm tình trạng lo âu. Ngoài ra, một số nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng nam giới sử dụng mật nhân không những chỉ tăng lượng testosterone mà lượng cortisol gây căng thẳng cũng giảm xuống đáng kể.