Vụ nổ co sập xảy ra với tàu lặn Titan và tai nạn giảm áp đều bắt nguồn từ áp suất lớn nhưng có diễn biến và kết quả trái ngược nhau.
Tin tức gần đây cho thấy những nguy cơ từ khám phá biển sâu, kết quả có thể là thảm kịch như tai nạn tàu lặn Titan khiến 5 người thiệt mạng. Tàu Titan bị phá hủy do hiện tượng co sập. Vậy hiện tượng này là gì và nó khác tai nạn giảm áp như thế nào?
Càng xuống sâu dưới biển tàu lặn phải chịu áp suất càng lớn. (Ảnh: NBC).
Ở độ sâu lớn dưới bề mặt đại dương, sức nặng của nước phía trên tạo ra áp suất tác động lên vật thể bên dưới. Tất cả chúng ta chịu áp suất khí quyển hàng ngày. Áp suất khí quyển là trọng lượng của không khí đè lên cơ thể con người. Nhưng càng tiến sâu xuống đại dương, áp suất ngày càng lớn, tới điểm cơ thể không chịu nổi sức nặng này và con người cần tàu lặn điều áp để khám phá xa hơn. Để làm vậy, cấu trúc của tàu lặn phải cực kỳ vững chắc. Thành tàu gia cố phải chịu được áp suất đè ép lên tàu từ mọi phía.
Sau thông báo về 5 hành khách thiệt mạng trên tàu lặn Titanic, nhà chức trách cho biết họ đã thu được mảnh vỡ hé lộ tàu phát nổ do hiện tượng co sập. Ở độ sâu của xác tàu Titanic, áp suất vào khoảng 6.000 psi. Áp suất nước biển lớn hơn 400 lần so với áp suất khí quyển. Với áp suất này, mỗi m2 trên thân tàu Titan chịu sức ép khoảng 4.200 tấn. Do đó, ngay cả vết nứt nhỏ nhất cũng có thể dẫn tới thảm họa.
Hiện tượng co sập xảy ra khi kết cấu bị hỏng và tàu lặn bị ép bẹp vào trong nhanh chóng. Sự việc xảy ra nhanh đến mức bất cứ ai ở bên trong cũng chưa kịp nhận thức chuyện gì xảy ra. Toàn bộ khoang tàu phát nổ chỉ trong một tích tắc. Nhiều khả năng không có cảnh báo trước bởi chỉ cần một khiếm khuyết nhỏ hoặc vỏ tàu yếu đi là đủ phá hủy toàn bộ lớp vỏ ngoài.
Tai nạn giảm áp cũng xuất phát từ nguyên nhân tương tự, nhưng có kết quả khác biệt. Bên trong tàu lặn được điều áp, dẫn tới chênh lệch áp suất với bên ngoài. Do đó, khoang tàu cần đóng kín mọi lúc nhằm ngăn áp suất giảm quá nhanh. Hiện tượng giảm áp nhanh hoặc tức thời xảy ra khi một lỗ hổng ở cấu trúc làm bên trong khoang tàu lặn mất áp suất hầu như ngay lập tức. Ngay cả lỗ hổng nhỏ cũng có thể khiến không khí điều áp tràn ra ngoài để cân bằng chênh lệch áp suất, kéo theo bất kỳ vật thể nào bên trong. Hiện tượng này gần như trái ngược với hiện tượng co sập. Trong khi co sập làm tăng áp suất khiến tàu lặn bị đè bẹp vào trong, giảm áp nhanh khiến áp suất trong khoang tàu giảm đi, đẩy vật bên trong ra ngoài.
Ví dụ nổi tiếng nhất về tai nạn giảm áp là thảm họa ở giàn khoan Byford Dolphin. Tại đây, thiết bị an toàn không đầy đủ dẫn tới áp suất giảm nhanh trong khoang, dẫn đến 3 thợ lặn tử vong và máu của họ bốc hơi ngay lập tức. Thợ lặn thứ tư còn tồi tệ hơn do áp suất khiến cơ thể anh phát nổ. Không khí từ khoang nối cũng đẩy buồng lặn ra ngoài, va thẳng vào 2 nhà vận hành, khiến một người tử vong và người còn lại bị thương nặng.
Cả thảm kịch tàu lặn Titan và Byford Dolphin đều là hồi chuông nhắc nhở về mối nguy hiểm của môi trường áp suất cao dưới biển sâu và ranh giới an toàn mong manh. Qua sự việc, nhà chức trách cần thay đổi quy định an toàn để ngăn tai nạn tương tự xảy ra trong tương lai.
Điều gì xảy ra khi tàu ngầm bị nghiền nát dưới biển? (Video: Fleet)