Vì sao tượng của vua Tut có bộ ngực của phụ nữ? Vì sao khuôn mặt của ông mang nét nữ tính? Điều này làm giới khoa học nghi ngờ rằng Vua Tut được chôn trong lăng mộ của người khác.
Dù không có roi da, mũ cao bồi, súng và áo khoác da cũ bụi bặm, lý thuyết của nhà Ai Cập học người Anh Nicholas Reeves có vẻ như giống những thứ ta có thể tìm thấy trong bộ phim Indiana Jones. Ông Reeves đã viết một chuỗi những cuốn sách được đánh giá cao, trong đó đáng chú ý nhất là cuốn The Complete Tutankhamun.
Khi đám đông đổ về buổi triển lãm Tutankhamun: Kho báu vàng của Pharaoh, buổi triển lãm vừa đến Anh sau khi phá kỷ lục về lượng người tham dự tại Pháp - ông Reeves tin rằng những người tham gia này đang đốt tiền.
Những đồ vật kỳ diệu này không được tạo ra cho hành trình sang thế giới bên kia của ông vua trẻ Ai Cập. Vậy chúng được dành cho ai? “Tôi nghĩ, ông Reeves nói với Guardian, “hầu như tất cả các đồ vật chôn cất cùng Vua Tutankhamun ban đầu được dành cho Nefertiti”.
Nhà Ai Cập học người Anh Nicholas Reeves trong lăng mộ của Horemheb. (Ảnh: AFP).
Lời nguyền của Nefertiti hay lời nguyền của Tutankhamun?
Đây là một tuyên bố giật gân. Liệu những đồ vật này có thực sự thuộc về vị nữ hoàng Ai Cập nổi tiếng Nefertiti? Chúng ta chỉ biết chắc chắn việc phát hiện lăng mộ Tutankhamun của Howard Carternăm 1922 là sự kiện nổi tiếng nhất trong ngành khảo cổ học.
Nó thậm chí còn làm dấy lên tin đồn về một lời nguyền mà nạn nhân bao gồm: Archibald Douglas Reid, một bác sĩ X quang đã chết một cách bí ẩn sau khi chụp X-quang xác ướp; Arthur Mace, một trong những người tham gia đội khai quật tử vong do ngộ độc thạch tín; và ông Richard Bethell, thư ký của Carter đã chết ngạt trên giường ngủ.
Nếu như ông Reeves đúng, chúng ta nên khiếp sợ lời nguyền của Nefertiti thay vì lời nguyền của Tutankhamun. Ông cũng nghĩ rằng chính sự hào nhoáng của lăng mộ Tutankhamun đã khiến các nhà khảo cổ học ngừng đào bới sâu hơn. “Số vàng ở đó đã làm mọi người choáng váng”, nhà Ai Cập học nói. Đó chắc chắn là thứ đã mê hoặc các nhà thám hiểm đầu tiên tìm thấy ngôi mộ này.
Quan tài bằng vàng của Tutankhamun trong hầm mộ. (Ảnh: AFP).
Ngôi mộ của Tutankhamun (kí hiệu KV62) nằm trong Thung lũng các vị vua, nơi chôn cất nhiều pharaoh Ai Cập. Từ năm 1907, Howart Carter là một chuyên gia tìm kiếm cổ vật được tài trợ bởi Huân tước thứ năm của Carnarvon, một người cuồng Ai Cập. Carter không tìm được thứ gì có giá trị khiến Huân tước Carnarvon rất thất vọng mãi cho đến năm 1922. Carter cảm giác rằng có thể có một cái gì đó ẩn dưới một phần bị bỏ quên của thung lũng này.
Những công nhân Ai Cập trong đội của ông ngay sau đó đã tìm thấy một lối đi xuống lòng đất. Họ đã đào được một cầu thang dẫn tới ngôi mộ của Tutankhamun. Ngôi mộ này còn nguyên vẹn một cách hoàn hảo đến nỗi những bông hoa dùng trong tang lễ vẫn nằm khô héo tại nơi chúng đã được rải vào khoảng năm 1325 trước Công nguyên.
Trong phòng trước của ngôi mộ, họ nhìn thấy những cỗ xe ngựa, tượng động vật, bình thạch cao, rương kho báu và vàng. Hai bức tượng mạ vàng đứng gác trên một ô cửa đóng kín thứ hai dẫn đến xác ướp của Tutankhamun. “Khắp mọi nơi đều là vàng”, Carter đã reo lên như vậy.
Những điểm bất thường
Liệu nhà thám hiểm người Anh này có linh cảm về những thứ chưa được tìm thấy hay không? Theo những bức ảnh bức tường phía bắc của phòng chôn cất trước và sau khi được khai quật hoàn toàn, ông Reeves chỉ ra rằng bức tường này đã được phục hồi một cách vụng về. Nói cách khác, ông Reeves tin rằng Carter đã làm gì đó với bức tường này, sau đó che đậy dấu vết của ông.
Một nút chặn bình đựng nội tạng được tìm thấy trong lăng mộ Tutankhamun. (Ảnh: AFP).
“Ông ấy là một người láu cá”, ông Reeves nói. Ông cũng nghĩ rằng Carter muốn xem đằng sau bức tường đó có gì và tin rằng có thể có nhiều hầm mộ hơn. Theo ông Reeves, linh cảm của Carter đã đúng. Nhà Ai Cập học người Anh nghĩ rằng vị vua trẻ đã được chôn cất trong một phần lăng mộ của Nefertiti, vị nữ hoàng bí ẩn mà xác ướp của bà vẫn chưa được tìm thấy.
Trong một nghiên cứu gần đây tập trung vào những điểm bất thường, ông Reeves tuyên bố các bức tranh trong phòng chôn cất Tutankhamun, thậm chí cả mặt nạ chôn cất bằng vàng của ông có thể miêu tả Nefertiti hoặc từng như vậy trước khi được chỉnh sửa.
Tại sao lại có những sự chỉnh sửa này? Những tạo vật dùng trong tang lễ thời Ai Cập cổ đại thường được tái chế. Những đồ vật này rất đắt đỏ và khi ngôi mộ được niêm phong lại, không ai có thể nhận ra sự khác biệt nữa. Trong rất nhiều đồ vật, giới tính của Tutankhamun được thể hiện một cách không rõ ràng. Liệu vị vua này thật sự là một thanh niên có vẻ ngoài duyên dáng đặc biệt hay đây chỉ là những hình ảnh được làm lại từ vẻ đẹp của Nefertiti?
Ít nhất một bức tượng trong triển lãm cổ vật thể hiện Tutankhamun với bộ ngực của phụ nữ. “Ngôi mộ KV62 trông có vẻ như được làm ra cho một nữ hoàng”, ông Reeves nói với Guardian.
Bức tượng bán thân nổi tiếng của Nefertiti. (Ảnh: AFP).
Tutankhamun là con trai vua Amenhotep IV, và Nefertiti là mẹ kế của ông. Một số nhà Ai Cập học tin rằng Nefertiti đã trở thành pharaoh sau khi Amenhotep mất. Điều này sẽ khiến Tutankhamun là người kế vị của bà. Một bức tranh ở triển lãm tại Saatchi là một minh chứng cho giả thuyết này. Bức tranh thể hiện nghi thức Mở miệng mà chỉ một pharaoh có thể thực hiện cho pharaoh khác. Pharaoh sẽ chạm vào môi một xác ướp bằng một nén nhang để cho phép người chết sống lại. Bức tranh được xác định là nghi thức mở miệng Tutankhamun được thực hiện bởi người kế vị Ay. Nhưng Ay là một ông già, ông Reeves nói, và tác phẩm này mô tả một thanh niên. Ông Reeves nghĩ rằng người thực hiện nghi thức trông giống Tutankhamun trong khi xác ướp là của “một người phụ nữ với những đặc điểm giống với Nefertiti”.
Ngoài ra, hình dạng lăng mộ cũng là một điều đáng chú ý. Ngôi mộ của Tutankhamun xoay sang phải từ lối vào. Đây là cấu trúc người Ai Cập chôn cất một nữ hoàng, trong khi mộ của một vị vua thì xoay sang trái. Carter có lẽ đã không biết điều đó. Nếu ông ấy đào sang phía bên kia của bức tường, ông ấy có thể đã tìm thấy quan tài của Nefertiti.
Chờ đợi một phát hiện mới
Sau khi phát hiện ra những điều kỳ lạ từ bản quét 3D của ngôi mộ do tổ chức Factum thực hiện, ông Reeves đã công khai giả thuyết về Nefertiti của mình. Chính phủ Ai Cập đã ủy quyền cho việc khảo sát và sử dụng radar để quét lòng đất. Năm 2018, dựa vào một nghiên cứu của Italy, Ai Cập tuyên bố không tìm thấy gì.
Tuy nhiên, ông Reeves đã công bố một bản đánh giá lại cho rằng nghiên cứu của Italy không đồng bộ với các cuộc điều tra độc lập khác. Tất cả những cuộc điều tra này đều kết luận có thể còn những căn phòng bí mật. Adam Lowe, người sáng lập tổ chức Factum, nói rằng: “Đã có bốn lần quét radar và kết quả của ba lần chỉ ra rằng có thể ông Reeves nói đúng”.
Howard Carter giám sát việc đưa một bàn thờ ra khỏi ngôi mộ. (Ảnh: Guardian).
Ông Lowe, một chuyên gia rất được trọng vọng hiện làm việc với Bảo tàng Anh và Đại Bảo tàng Ai Cập ủng hộ quan điểm của Reeves. Ông Lowe nghĩ rằng các nhà chức trách Ai Cập có thể muốn câu chuyện của Nefertiti chìm xuống để có thể dễ dàng quản lý tin tức. Chỉ còn ba năm nữa là đến kỉ niệm 100 năm Carter tìm thấy lăng mộ của Tutankhamun. “Tôi nghĩ rằng năm 2022 sẽ là thời điểm tuyệt vời để công bố phát hiện mới”, ông Lowe nói với Guardian.