Bí mật trường thọ của cá voi đầu cong

Các nhà khoa học có thể đã tìm ra chìa khóa của thuật trường sinh sau khi phát hiện những gene di truyền giúp giải mã khả năng trường thọ ở loài cá voi đầu cong.

Lâu nay, cá voi đầu cong giữ kỷ lục sống dai nhất và cũng là một trong những động vật hữu nhũ có kích thước lớn nhất từng được ghi nhận. Với tuổi thọ thường vượt ngưỡng 200 năm, chúng đang đứng đầu bảng xếp hạng của động vật hữu nhũ trường thọ. Tuy nhiên, giới khoa học vẫn luôn thắc mắc tại sao loài này lại có thể lẩn tránh được tử thần lâu đến thế, không những sống thọ mà còn sống khỏe, chẳng có bệnh tật trong suốt thời gian dài. Trong một báo cáo mới được đăng trên chuyên san Cell Report, các nhà nghiên cứu cho rằng tốc độ sửa lỗi nhanh chóng của ADN trong hàng nghìn tỉ tế bào của cá voi là yếu tố then chốt cho đời sống trường thọ của chúng.

Loài cá được cho là nắm chìa khóa của sự trường thọ - (Ảnh: modumedia.com)

Cá voi đầu cong, tên khoa học Balaena mysticetus, là dòng cá voi thân sậm không có vây lưng, và có thể tăng trưởng đến 20m chiều dài, chỉ được tìm thấy trong vùng nước lạnh giá của biển Bắc cực. Ở nơi heo hút này, cá voi lặng lẽ sống cuộc đời bình dị, sinh sôi và kéo dài tuổi thọ nhờ thức ăn là loài nhuyễn thể. Đây là mẫu hình cho một sự sinh tồn không tưởng nổi của tự nhiên, khi mà một loài có kích thước thuộc dạng lớn nhất thế giới lại sống nhờ một trong những sinh vật đa bào nhỏ nhất của đại dương. Thế mà dường như thông qua quá trình tiến hóa đầy kiên nhẫn, tế bào của cá voi đầu cong lại khám phá được cơ chế sinh học của suối nguồn tuổi trẻ.

Trưởng nhóm Joao Pedro de Magalhaes, nhà lão khoa của Đại học Liverpool (Anh), cho biết nhóm của ông đã khám phá được một loại gene độc nhất vô nhị gọi là PCNA, có liên quan đến khả năng chống lão hóa tế bào và đối kháng ung thư. Trong trường hợp của cá voi đầu cong, gene này đã nhân đôi khi nó được diễn dịch bên trong ti thể của tế bào. Bằng cách sao chép gene PCNA với tốc độ cực nhanh, chúng cho phép những tế bào trong cơ thể có khả năng tự phục hồi tốt hơn, bù trừ tác hại do tình trạng ô xy hóa và ảnh hưởng của những yếu tố gây stress trong quá trình sống, mà hậu quả thường là các căn bệnh như ung thư và tim mạch.

Hầu hết các loài hữu nhũ đều chết sạch trước khi đến ngưỡng 100 tuổi, do vậy sự tồn tại thần kỳ của cá voi đầu cong thu hút sự chú ý của giới chuyên gia. Magalhaes hiện tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính cho dự án tiêm gene PCNA vào chuột, và quan sát xem hành động này có cải thiện khả năng kháng cự bệnh tật ở động vật thí nghiệm hay không. Bên cạnh đó, cá voi đầu cong là đại diện đầu tiên được giải mã gien trong nhóm các loài cá voi lớn. Tế bào cá voi thuộc dạng đặc biệt vì tốc độ trao đổi chất của chúng chậm hơn những loài động vật có kích thước nhỏ hơn, và tình trạng này do một gien cụ thể gọi là UCP1, tác động đến chức năng điều phối thân nhiệt.

Vào tháng 10 năm ngoái, một nhóm các chuyên gia của Đại học Harvard (Mỹ) cũng đã công bố phát hiện của họ về gien của cá voi đầu cong, và kết quả tương tự các đồng nghiệp Anh. Do vậy, Giáo sư Magalhaes hy vọng kết quả thu thập được sẽ hỗ trợ con người trong lĩnh vực điều trị bệnh tật.