Điều gì xảy ra nếu hạ thân nhiệt khi chạy bộ?

Việt Nam là nước nhiệt đới gió mùa. Chúng ta thường đối diện với nắng nóng cùng nguy cơ sốc nhiệt, hơn là tiết trời buốt lạnh dẫn đến hạ thân nhiệt. Nhưng trong những giải chạy đường núi tổ chức vào mùa đông, nguy cơ hạ thân nhiệt có thể xảy ra.

Dịch Covid-19 qua đi, chúng ta có thể tham gia thi đấu ở một số nơi có khí hậu lạnh. Vì thế, cần có hiểu biết về tình trạng tụt thân nhiệt khi chạy bộ – không chỉ ảnh hưởng đáng kể tới thành tích thi đấu, mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khoẻ nghiêm trọng.

Hạ thân nhiệt khi chạy bộ là gì?

Hạ thân nhiệt là tình trạng nhiệt độ trung tâm tụt xuống dưới 35 độ C. Bạn có thể ngạc nhên đôi chút, hạ thân nhiệt không chỉ gặp vào mùa đông. Mùa hè cũng có thể hạ thân nhiệt, nhất là khi chạy trong điều kiện mưa to gió mạnh. 

Khi rơi vào tình trạng hạ thân nhiệt, bạn sẽ mất khả năng đánh giá và đưa ra quyết định chính xác. Hệ quả là nguy cơ đe doạ sức khoẻ sẽ còn tăng lên. Việc đưa ra quyết định thiếu cẩn trọng khi việc chạy bộ trở nên nguy hiểm, như chạy ở khu vực vắng người, chạy qua những địa hình phức tạp sẽ khiến người chạy bộ phải trả giá.

Nghiên cứu cho thấy, 20-50% số ca tử vong do hạ thân nhiệt là khi nạn nhân cởi bỏ bộ đồ ướt nhẹp của mình. Rõ ràng đây là một quyết định sai lầm, vì mặc đồ ướt vẫn còn hơn không mặc gì. Quyết định sai lầm này đến từ chính tình trạng hạ thân nhiệt.

Hạ thân nhiệt sẽ khiến bạn mất khả năng đánh giá và đưa ra quyết định chính xác.

Các yếu tố dẫn đến hạ thân nhiệt

Nhiệt độ không khí

Đây dường như là nguyên nhân hiển nhiên nhất. Nhưng lại là yếu tố dễ chơi khăm người chạy bộ nhất. Bởi đôi khi 10-15ºC cũng có thể bị hạ thân nhiệt. Thậm chí ngay cả khi nhiệt độ cao hơn, nếu cộng gộp thêm các yếu tố khác.

Nước mưa

Mưa lạnh, và ở các nước Bắc bán cầu là tuyết rơi, sẽ làm bạn bị ướt. Một cơn mưa rào kéo dài có thể làm giảm đáng kể nhiệt độ trên da của bạn, và khởi phát quá trình hạ thân nhiệt.

Bay hơi nước

Khi nước bốc hơi, nó làm mát cơ thể, khiến nhiệt độ trung tâm càng giảm sâu. Mất mồ hôi cũng dẫn đến mất nhiệt. Trang phục bằng cotton càng làm vấn đề trở nên tệ hại. Vì thế nhớ chọn các trang phục với chất liệu phù hợp cho việc chạy bộ. Tốt nhất là mặc trang phục nhiều lớp, có khoá mơ-tuya.

Tốc độ gió

Gió càng mạnh thì nước bốc hơi càng nhanh và cơ thể càng chóng mất nhiệt. Nếu bạn đã dầm mưa ướt, cơ thể đầm đìa mồ hôi, quá trình mất nhiệt lại càng nhanh.

Chạy chậm đi

Vào cuối buổi chạy dài hoặc cuối cuộc đua, cơ thể bạn mệt mỏi khiến bạn không thể chạy nhanh như trước nữa. Hệ quả là cơ thể không sinh ra nhiều nhiệt như trước. Nhiệt độ thấp, mưa ướt, và gió lạnh sẽ có cơ hội phát huy tác hại, dẫn đến tình trạng hạ thân nhiệt.

Cạn kiệt thể chất

Khi bạn kiệt sức, hết năng lượng, lượng glucose dự trữ giảm thấp – điều thường gặp trong các giải chạy all-out, cơ thể sẽ phải nỗ lực để tự làm ấm. Nhưng rõ ràng điều này khó khăn hơn so với lúc bạn còn đầy đủ sức lực.

Mặt trời lặn

Nguy cơ hạ thân nhiệt tăng cao khi ánh nắng mặt trời không cần nữa. Nhiệt độ môi trường hạ nhanh nhất vào lúc hoàng hôn. Điều này đặc biệt đáng sợ trong các giải siêu marathon, khi nhiều vận động viên ở trong giai đoạn mệt mỏi nhất khi nỗ lực kiệt cùng để về đích trước khi tối trời.

Giải Boston Marathon ngày 16/4/2018.

Cách nhận biết và xử trí hạ thân nhiệt

Làm sao bạn biết một người chạy bộ bị hạ thân nhiệt? Dấu hiệu đầu tiên là khó nói cả câu, khó giao tiếp. Người chạy bộ có thể run lập cập dù nhiệt độ không qua thấp. Khi bạn đang chạy và thấy mình run cầm cập không thể dừng lại, thân nhiệt của bạn có thể đã hạ xuống tầm 35-36 độ C (bình thường nó vào khoảng 37ºC). Đó cũng là thời điểm mà kĩ năng chạy của bạn bị giảm sút, và bạn có nguy cơ chấn thương nếu chạy ở các địa hình phức tạp. Lời khuyên hợp lý là ngừng chạy và tìm chỗ ấm để nghỉ ngơi.

Khi bạn đã tập trung và nỗ lực hết sức mà vẫn không ngừng run cầm cập, bạn đã bị tụt thân nhiệt mức độ trung bình. Nhiệt độ trung tâm giảm xuống dưới 35 độ C. Môi và vành tai tím tái, các ngón tay cũng tím. Cần tìm trợ giúp y tế ngay lập tức.

• Người xưa thường dùng nến đọc sách trong đêm nhưng vì sao không ai bị cận thị?
• Triều đại bí ẩn duy nhất trên thế giới suốt 600 năm không một lăng mộ nào được tìm thấy
• Nguyên nhân tháp chọc trời Trung Quốc rung lắc dữ dội dù không có động đất