Hà Nội có khả năng động đất mạnh hơn TP HCM

Trận động đất sáng nay khiến TP HCM "rùng mình" lần nữa dấy lên những dấu hỏi đầy lo lắng về khả năng chịu đựng của Hà Nội vì nơi đây từng oằn mình chịu trận động đất 6,5 độ richter, không thua kém là mấy so với cường độ của trận động đất hủy diệt Haiti (7 độ richter).  

Chịu ảnh hưởng của trận động đất mạnh 4,7 độ richter, xảy ra ngoài khơi tỉnh Bình Thuận sáng 23/6, nhiều tòa nhà tại TP HCM rung chuyển ở mức khiến người dân đang sống ở những tầng cao cảm nhận được rõ ràng. Nhiều người bất ngờ và lo lắng, chạy xuống dưới đường để đảm bảo an toàn. Năm 2005 và 2007, TP cũng từng bị chấn động bởi những trận động đất có cường độ 4-5 độ richter xảy ra trên đới đứt gãy này.

Tiến sỹ Lê Huy Minh, Giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần, Viện Vật lý địa cầu, cho biết trận động đất sáng nay khiến TP HCM "rùng mình" chỉ là một diễn biến địa chất bình thường, xảy ra trong hệ thống đứt gãy Bình Thuận - Vũng Tàu, và sẽ không ảnh hưởng tới Hà Nội.

Động đất cấp 8 có thể xảy ra

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, sự kiện trên lại lần nữa dấy lên những dấu hỏi đầy lo lắng về khả năng chịu đựng của Hà Nội. "Thủ đô Hà Nội nằm trong vùng có khả năng xảy ra động đất cấp 7, cấp 8. Trong lịch sử, những trận động đất ở cấp độ trên đã xảy ra ở Hà Nội vào các năm 1277, 1278 và 1285, gây chấn động rất mạnh làm đất nứt, núi lở, nhiều công trình hư hại", tiến sĩ Lê Huy Minh cho biết.

Theo ghi nhận, cấp động đất lớn nhất ở Hà Nội là cấp 8, tương đương 6,5 độ richter. Mặc dù chỉ được coi là động đất ở mức trung bình theo tiêu chuẩn của thế giới, nhưng con số này không thua kém là mấy so với cường độ của trận động đất hủy diệt Haiti (7 độ richter) và điều này khiến nhiều người giật mình.

 

Quang cảnh sau trận động đất hủy diệt Haiti.

Thủ đô Hà Nội sẽ ra sao nếu một trận động đất mạnh cấp 8 bùng phát với tâm chấn nằm trong khu vực nội thành của thành phố (điều hoàn toàn có thể xảy ra trên lý thuyết)?

“Đưa ra một kịch bản chính xác về hậu quả động đất ở Hà Nội là rất khó. Chỉ có điều chắc chắn rằng, mức độ tàn phá của một trận động đất như vậy sẽ là không nhỏ. Theo nguyên lý tính toán, không có công trình nào là không thể hư hỏng vì động đất. Mục đích của việc tính toán là làm sao cho hư hại công trình ở mức thấp nhất, thiệt hại con người ở mức tối thiểu”, GS Trần Chủng nhận định và cho biết thêm, điểm đen về an toàn động đất ở Hà Nội vào thời điểm hiện tại chính là những khu nhà tập thể đã hư hỏng và xuống cấp. Trên toàn địa bàn thành phố vẫn tồn tại hàng chục tòa nhà được xếp vào danh sách “chung cư nguy hiểm”. Dưới tác động của những chấn động mạnh, sự sụp đổ của các công trình này không phải là điều khó tưởng tượng.

“Có người nói rằng những công trình cũ đó đã tồn tại cả chục năm rồi, có sao đâu?. Thái độ chủ quan đó là không thể chấp nhận được. Dù xác suất xảy ra động đất là rất thấp nhưng chúng ta phải tôn trọng quy luật khách quan của thiên nhiên để không bị bị giật mình mỗi khi xảy ra một sự kiện kinh hoàng như trong nhiều năm vừa qua”, GS Trần Chủng chia sẻ.

Lo cho khu tập thể Kim Liên, Thành Công, Giảng Võ...

Đề cập tới khả năng chống chịu động đất (kháng chấn) của công trình xây dựng ở Hà Nội, GS TS Trần Chủng, Trưởng ban chất lượng của Tổng hội Xây dựng Việt Nam, cho biết: “Trước đây, các công trình xây dựng phải tuân thủ theo tiêu chuẩn về tính toán kháng chấn của Liên Xô. Từ năm 2006, Việt Nam đã có tiêu chuẩn mới là tiêu chuẩn TCVN 375:2006 về thiết kế công trình chịu động đất”. 

Nhà cao tầng là những công trình chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi động đất. Ảnh: thegioicanho.com

Cho đến thời điểm này, vẫn chưa có công nghệ nào giúp con người dự báo chính xác thời điểm xảy ra động đất. Do vậy, sự an toàn của người dân khi xảy ra động đất hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng của các công trình xây dựng. Bởi lẽ đó, nhà xây dựng người Anh Elizabeth Hausler có câu nói kinh điển: “Động đất không giết người, chính các tòa nhà đổ sập giết họ”.

Theo GS Chủng, nhà cao tầng là đối tượng nhạy cảm nhất với động đất do tỉ lệ chênh lệch lớn giữa chiều cao và chiều rộng, dẫn đến dao động mạnh. Bên cạnh đó, kết cấu của các công trình này rất phức tạp, nên ngoài việc tính toán kháng chấn trên lý thuyết, còn phải thử nghiệm ở phòng thí nghiệm động đất, nghiên cứu phản ứng để chọn giải pháp kết cấu hợp lý.

"Dựa trên bản độ phân vùng động đất năm 1996 của Viện Vật lý địa cầu, tất cả nhà cao tầng ở Hà Nội đều được thiết kế để chống chịu mức động đất cao nhất là cấp 7 hoặc cấp 8", GS Trần Chủng cho biết.

Bên cạnh nhà cao tầng, các công trình công cộng, công trình có ý nghĩa quan trọng về kinh tế, chính trị như bệnh viện, trạm điện, đài truyền hình cũng được yêu cầu tính toán kháng chấn kỹ lưỡng để bảo đảm các chấn động chỉ ảnh hưởng ở mức tối thiểu đến sự vận hành của các công trình này.

Với những công trình nhà ở do người dân xây dựng với chiều cao từ 4 tầng trở xuống, Bộ Xây dựng không bắt buộc phải tính toán kháng chấn do những công trình này có độ cứng theo phương đứng nhỏ, dao động yếu khi xảy ra động đất.

Theo đánh giá của GS Trần Chủng, yêu cầu tính toán kháng chấn đối với nhà cao tầng và công trình công cộng đã được quan tâm và thực hiện đầy đủ trong những năm gần đây, độ bền của những công trình mới xây dựng ở Hà Nội là có thể tin tưởng.

Mặc dù trận động đất tại Chile có cường độ lớn hơn nhiều so với trận động đất ở Haiti (8,8 độ richter so với 7 độ richter) nhưng mức độ thiệt hại nhân mạng lại thấp hơn một cách đáng kể (khoảng 300 người so với 250.000 người). Sự khác biệt về chất lượng của các công trình xây dựng tại hai quốc gia này là một lời giải đáp quan trọng cho hiện tượng trên.

“Vướng mắc lớn nhất đối với ngành xây dựng Hà Nội hiện nay là những khu nhà tập thể 4, 5 tầng như ở Kim Liên, Thành Công, Giảng Võ..., được xây dựng từ trước năm 1990, nay đã xuống cấp nghiêm trọng”, GS Trần Chủng nói. Những khu nhà này phần lớn là nhà lắp ghép tấm lớn, không được thiết kế kháng chấn do là nhà thấp tầng. Bên cạnh sự “quá đát” theo thời gian, sự cơi nới của các hộ dân khiến cho các khu nhà tập thể trở nên mất cân đối, rất bất lợi khi xảy ra động đất.