Thời gian gần đây, cái tên “làng ung thư” xuất hiện ngày càng nhiều, từ “làng ung thư” đầu tiên được phát hiện ở Thạch Sơn (Phú Thọ), đến Đông Lỗ - Ứng Hòa (Hà Tây), rồi đến Hải Phòng và tiếp tục rộ lên ở Quảng Ninh, Thanh Hóa… Thực trạng này khiến dư luận hết sức quan tâm, lo ngại. Chưa bao giờ, từ Bắc tới Nam, căn bệnh ung thư quái ác lại xuất hiện nhiều đến như vậy. Vì sao lại có thực trạng này?
Môi trường ô nhiễm: "Bạn đồng hành" của bệnh ung thư
Dòng nước đen ngòm và hôi thối từ Khu Công nghiệp Trà Nóc (TP Cần Thơ) đổ trực tiếp ra rạch Sang Trắng, ảnh hưởng đến cuộc sống của nhiều hộ dân xung quanh khu công nghiệp này (Ảnh: Nhật Chánh) |
Thạch tín: "Thủ phạm nguy hiểm"
Ô nhiễm môi trường do hóa chất độc hại từ các KCN, nhà máy, cơ sở sản xuất; khói bụi tại các đô thị mang lại đang được xem là một trong những nguyên nhân gây nên căn bệnh ung thư ngày càng nhiều. Cạnh đó, còn có một mối đe dọa rất nguy hiểm tại các làng quê là tình trạng nguồn nước ngầm dùng cho sinh hoạt và tưới tiêu ngày càng ô nhiễm lượng asen (thạch tín) quá nồng độ cho phép.
Theo ông Lê Huỳnh Bắc, Phó Cục trưởng Cục Quản lý môi trường nước (Bộ Tài nguyên- Môi trường), tình trạng asen trong nước ngầm đã được một nhà khoa học của Việt Nam quan tâm làm đề tài bảo vệ luận án tiến sĩ khoa học từ những năm 1993, khi khảo sát hệ thống nước ngầm ở phía nam thành phố Hà Nội. Tiếp đó, Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) nhận thấy đặc thù địa chất Việt Nam khá giống với Bangladesh – nơi mà asen đã gây ra một thảm họa sức khỏe kinh hoàng cho con người, và đã có khuyến cáo đối với chúng ta. Nhưng không hiểu vì lý do gì khuyến cáo này lại không được các cơ quan chức năng chú trọng.
Khi căn bệnh ung thư xuất hiện ngày càng nhiều ở các làng quê, mà tác nhân chính là nguồn nước bị ô nhiễm chất asen khá nặng, nhiều nhà khoa học đã bắt đầu tiến hành công cuộc khảo sát. Kết quả của công trình khảo sát mới đây cho thấy, ô nhiễm asen hiện đang khá phổ biến ở cả 3 miền Bắc - Trung – Nam. Song, khu vực Đồng bằng Nam bộ và Bắc bộ là có độ nhiễm nặng nhất. Duy chỉ có TP Hồ Chí Minh là chưa chính thức xác định có asen trong nguồn nước ngầm hay không.
Tuy nhiên, vì chưa thể công bố rộng rãi việc ô nhiễm asen trong nước sinh hoạt, nên hầu hết người dân không biết và đã sử dụng nguồn nước ô nhiễm trong thời gian dài, làm gia tăng nguy cơ bệnh tật, trong đó có bệnh ung thư vì chất độc asen. Theo khuyến cáo của các nhà khoa học, cách tốt nhất để phòng chống bệnh tật và ung thư là mỗi năm cần đem mẫu nước trước khi sử dụng đến các trung tâm, cơ quan có thẩm quyền đề nghị được xét nghiệm mẫu nước 2 - 3 lần. Nhưng đó không phải là chuyện đơn giản. Đối với cư dân thành thị, việc làm này có thể không mấy khó khăn, nhưng với nhiều cư dân nông thôn thì đây là yêu cầu khó thực hiện. Thiết nghĩ, UBND cấp xã, phường nên có trách nhiệm mỗi năm lấy 1- 2 đợt các mẫu nước trong khu vực cư dân mình đang sống để mang đến các cơ quan xét nghiệm, nhằm sớm phát hiện những tác nhân độc hại, bảo vệ sức khỏe cho dân.
Còn ở tầm xa hơn, để không xảy ra những “làng ung thư” như hiện tại, cách tốt nhất là toàn xã hội phải nhận thức đầy đủ và thực hiện nghiêm chỉnh công tác bảo vệ môi trường. Cụ thể là không sử dụng hóa chất bừa bãi trong sản xuất, chăn nuôi; không thải các loại hóa chất độc hại ra môi trường; có quy trình xử lý các chất thải, nước thải theo đúng tiêu chuẩn; tích cực cải thiện môi trường sống bằng việc trồng nhiều cây xanh... Nếu không thực thi đồng bộ các giải pháp này, môi trường sống sẽ ngày càng tồi tệ khi chúng ta đang đẩy mạnh tiến trình công nghiệp hóa, đô thị hóa. Căn bệnh ung thư và những “làng ung thư” sẽ còn mọc lên nhiều. Đó là cái giá quá đắt không thể chấp nhận trong quá trình phát triển.
ĐỨC HẠNH