“Heroin thảo dược" - sinh kế của nông dân Indonesia

Lá cây Kratom có thể ảnh hưởng đến các thụ thể não giống như morphin. Vì thế kratom trở thành một loại thảo dược phổ biến, nhưng cũng đang bị lạm dụng như một chất ma túy.

Kratom, một loại lá cây nhiệt đới ngày càng được sử dụng trên toàn thế giới như một loại thuốc giảm đau, thay thế cho opioids, có thể đang được nghiên cứu kỹ lưỡng hơn ở phương Tây, nhưng ở Tuana Tuha, một ngôi làng phía Đông Borneo, Indonesia, nó được coi là một ơn huệ trời cho, một sinh kế của người dân.

Lá Kratom khô sau khi xử lý. (Ảnh: AFP).

Những tranh cãi về Kratom

Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, Kratom, hay Mitragyna Speciosa, có nguồn gốc từ Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Papua New Guinea. Lá của nó có chứa các hợp chất có thể ảnh hưởng đến các thụ thể não giống như morphin. Vì thế, Kratom trở thành một loại thảo dược phổ biến.

Tuy nhiên, việc sử dụng Kratom đang được xem xét tại Mỹ, nơi có trên 130 người chết mỗi ngày do quá liều opioid. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ đã cảnh báo tiêu thụ loại “ma túy thảo dược này”, mặc dù họ đã ngừng tuyên bố đây là một chất cấm.

Tại Indonesia, cơ quan chống ma túy của nước này muốn Bộ Y tế phân loại Kratom là loại thuốc hướng thần hạng một, như heroin và cocaine. Một tội phạm ma túy trong danh mục này đối mặt hình phạt tối đa là 20 năm tù. "Chúng tôi đang yêu cầu Bộ Y tế phân loại nó là một chất ma túy loại I. Kraton nguy hiểm gấp 10 lần so với cocaine hoặc cần sa”, tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng dẫn lời ông Yunis Farida Oktoris Triana, Phó phòng tái hòa nhập tại Cơ quan ma túy quốc gia Indonesia [BNN], cho biết gần đây.

Anh nông dân trồng cây Kratom ở Indonesia, Gusti Mitchu. (Ảnh: AFP).

Hiệp hội Kratom Mỹ ước tính rằng có 15,6 triệu người dùng Kratom ở Mỹ tính đến tháng 6/2019 và ngành công nghiệp này trị giá hơn một tỷ USD. Vào năm 2016, Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA) đã đề xuất nâng cấp Kratom lên ma túy loại I, đặt nó ngang hàng với heroin, LSD và MDMA. Nhưng đề xuất này vấp phải phản ứng dữ dội và cuối cùng được rút lại, mặc dù các thuộc tính của Kratom vẫn gây lo ngại khiến người dùng bị nghiện hoặc các tác dụng phụ khác.

Tháng trước, chẳng hạn, một người dân Florida bị bắt sau khi để một người đàn ông tàn tật mà anh ta đang chăm sóc chết trong chiếc xe ô tô minivan nóng hầm hập. Người này đã ngủ thiếp đi trong nhà sau khi ăn hai gói bột Kratom.

Ở Mỹ, Kratom là bất hợp pháp ở sáu tiểu bang, trong đó có Alabama và Wisconsin, trong khi ở châu Âu nó bị coi là bất hợp pháp ở Ireland, Thụy Điển, Latvia, Litva, Ba Lan và Anh nhưng hợp pháp ở Đức, Pháp và Tây Ban Nha. Ở phương Tây cũng như ở Indonesia, Kratom rất dễ đặt hàng trên Internet, dưới dạng bột xanh, trà hoặc kẹo cao su.

Hai người phụ nữ sàng lọc lá Kratom ở làng Tuana Tuha ở Đông Kalimantan. (Ảnh: SCMP).

Loài cây hái lá ra tiền

Kratom là loài cây bản địa ở Tuana Tuha, một ngôi làng 3.000 dân, cách thủ phủ Samarinda của Đông Kalimantan bốn giờ lái xe dự kiến có chi phí đầu tư 33 tỉ USD.

Những cây Kratom, gọi là Kedemba theo tiếng địa phương, thuộc họ cà phê và có thể cao tới 7 mét. Chúng đang nhanh chóng trở thành nguồn thu nhập chính của dân làng, thay thế dầu cọ và nghề đánh cá.

"Kratom là những cây dại mọc ở vườn và trên khắp làng của chúng tôi. Khu đất rộng 1.200 ha từng là một đồn điền cọ, giờ đây đầy những cây Kratom”, ông Tommy, Trưởng làng Tuana Tuha, 29 tuổi, cho biết. “Ở đây chúng tôi có một câu nói, rằng với kedemba, tìm thấy một cái cây có nghĩa là chúng tôi tìm thấy tiền”.

Dân làng Tuana Tuha từng đánh bắt cá để kiếm sống, nhưng điều kiện sống không ổn định buộc nhiều người trong số họ phải từ bỏ sinh kế này. Vào cuối năm 2017, một người đàn ông đến từ Pontianak, thủ phủ của tỉnh Tây Kalimantan lân cận, đã đến làng để mua lá Kratom. Ông ta nói với những người dân làng rằng loại lá này có nhu cầu cao ở nước ngoài.

“Dân làng ở đây đã có tục cho phụ nữ mới sinh nở uống nước vỏ cây kedemba đun sôi để làm sạch máu bẩn và nhanh hồi phục sức khỏe, nhưng chúng tôi không bao giờ ăn lá cây”, ông Tommy nói. "Vì vậy, chúng tôi tin khi ông ấy nói rằng người nước ngoài sử dụng kedemba làm thảo dược".

Một nông dân đứng cạnh cây Kratom trong vườn nhà. (Ảnh: SCMP).

Dân làng ban đầu cảm thấy khó khăn khi hái lá Kratom vì không ai dạy họ cách làm như vậy.
Lá Kratom mỏng và rất khác so với các loại cây trồng khác như lúa và ngô. Iksan Maulana, một trong hàng trăm người hái Kratom ở Tuana Tuha nói. “Khi mới bắt đầu, tôi chỉ hái được 50kg mỗi ngày". Bây giờ thì Iksan có thể hái tới 200kg lá mỗi ngày, kiếm được 400.000 rupiah (28 USD) /ngày cho bảy giờ làm việc.

Làng Tuana Tuha đạt sản lượng cao nhất từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay, khi 300 dân làng hái tới 50 tấn lá kratom mỗi tháng, cho doanh thu một tỷ rupiah (70.600 USD).

Dưới ánh mặt trời chói chang của Borneo, lá khô nhanh chỉ trong sáu giờ, sau đó được bỏ vào một máy xay. Bước cuối cùng là sàng lọc, để tách lá và những vụn cành. Lá khô vụn sau đó được đóng vào bao tải bán cho những nhà xuất khẩu ở Tây Kalimantan.

Trong khi những người hái lá ở Tuana Tuha vẫn dựa vào những cây Kratom hiện có, thì ở làng Sebelimbingan cách đó khoảng 36km, nông dân đang bắt đầu trồng cây. Sauqani, một người bán tổ yến 44 tuổi, đã trồng 17.000 cây Kratom trên một mảnh đất rộng 2 hécta cách đây 6 tháng. Ông hy vọng sẽ thu hoạch vào cuối năm nay, với sản lượng 5 tấn lá Kratom khô.

Những bao tả lá Kratom khô. (Ảnh: SCMP).

Tuy nhiên, việc luật chưa qui định rõ tính pháp lý của loại lá Kratom có thể đặt tương lai của dân làng ở Tuana Tuha và Sebelimbingan vào bất ổn. Kế hoạch của cơ quan chống ma túy Indonesia hình sự hóa việc sử dụng Kratom đã đặt ra câu hỏi về tương lai của những đồn điền Kratom mới xây dựng.

"Chúng tôi đang cố gắng đảm bảo với chính phủ rằng Kratom không bị lạm dụng ở Indonesia. Nếu nó bị lạm dụng ở Mỹ, đó không phải là trách nhiệm của nông dân trồng Kratom Indonesia", ông Sauqani nói. "Hãy nhìn vào thuốc lá. Chúng rõ ràng gây ra bệnh ung thư và tim mạch, nhưng vẫn được bán tự do. Điều này cũng nên được áp dụng cho Kratom", người nông dân trồng kratom nêu ý kiến.