Máy dự báo bão bằng đỉa sống

Máy dự báo của bác sĩ George Merryweather thế kỷ 19 gồm 12 chai thủy tinh, mỗi chai chứa một con đỉa sống, có thể rung chuông khi sắp bão.

Một số động vật có khả năng dự đoán sự thay đổi của thời tiết theo bản năng. Ví dụ, khi giông bão sắp đến, ếch nhái kêu, chim trở về tổ, bò, cừu và kiến trở nên bồn chồn.

Bản sao của máy dự báo bão tại Bảo tàng Whitby, Whitby, Anh. (Ảnh: Badobadop/Wikimedia).

George Merryweather, bác sĩ kiêm nhà phát minh người Anh thế kỷ 19, nhận thấy những con đỉa thuốc của mình có hành vi khác lạ khi thời tiết xấu đi. Đặt trong các lọ thủy tinh nhỏ chứa nước, đỉa sẽ nằm thư giãn dưới đáy khi thời tiết tốt, nhưng vài giờ trước khi bầu trời trở nên u ám và gió bắt đầu thổi, đỉa có dấu hiệu bồn chồn. Nếu trời sắp mưa, nó sẽ di chuyển ra khỏi nước, còn nếu giông bão sắp đến, đỉa sẽ cuộn tròn thành quả bóng và giữ nguyên trạng thái đó trong suốt cơn bão. Khi thời tiết ổn định, đỉa sẽ trở lại đáy lọ.

Merryweather quyết định khai thác khả năng này của đỉa bằng cách chế tạo một thiết bị dự báo bão được mô tả là "Máy điện báo điện từ khí quyển, điều khiển bởi bản năng động vật", gọi ngắn gọn là "Máy dự báo bão".

Máy dự báo bão gồm 12 chai thủy tinh, mỗi chai chứa một con đỉa sống trong khoảng 3,8 cm nước. Phần trên của chai thủy tinh có một mảnh xương cá voi đặt ở cổ chai, nối dây với một chiếc búa nhỏ dùng để gõ vào một chiếc chuông kim loại lớn. 12 chai xếp thành hình tròn xung quanh chiếc chuông kim loại.

Khi giông bão sắp đến, sự thay đổi áp suất khí quyển khiến đỉa bò ra khỏi nước, tiến đến cổ chai, đẩy xương cá voi ra khỏi vị trí và rung chuông. Nhiều chuông rung liên tiếp nghĩa là chiếc máy dự báo một cơn bão đang đến.

Trong một bài mô tả thiết bị, Merryweather cho biết, đỉa được đặt trong các chai thủy tinh thành vòng tròn để ngăn chúng cảm thấy đau khổ khi bị giam giữ một mình. Khoảng năm 1850, ông đã dành hơn một năm để thử nghiệm thiết bị và gửi thư cho chủ tịch Hội Triết học và Viện Whitby mỗi khi "ban cố vấn đỉa" dự báo có giông bão. Merryweather sau đó vận động chính quyền sử dụng thiết kế của ông quanh bờ biển Anh, nhưng họ lại quyết định sử dụng ống thủy tinh dự báo bão của Robert FitzRoy.

Máy dự báo bão của Merryweather không được ưa chuộng như ông mong đợi. Thậm chí thiết bị gốc trưng bày tại triển lãm Great Exhibition năm 1851 cũng bị mất. Một bản sao của máy dự báo thời tiết này hiện được trưng bày tại Bảo tàng Whitby, Anh.

• Ngày xưa ông cha ta tránh bão như thế nào?
• Dựa vào đâu để dự báo bão?
• Siêu máy tính dự báo thời tiết giá 30 triệu bảng Anh