Năm nay là năm có mùa xuân bắt đầu sớm nhất kể từ năm 1896

Nếu bạn Google "First day of of Spring" (ngày đầu tiên của Mùa xuân) thì kết quả sẽ là ngày 20 tháng 3. Nhưng đừng có mà tin!

Với rất nhiều người ở Mỹ, ngày đầu tiên của mùa xuân thực ra diễn ra vào ngày 19 tháng 3.

Và như thế, năm nay đã đánh dấu một mùa xuân tới sớm nhất trong lịch sử từ năm 1896.

Điều này xảy ra chính là bởi năm 2000 là một năm nhuận, vốn khá khác thường khi mà những năm như 1700, 1800, và 1900, đều không phải năm nhuận.

Đừng lo lắng, chẳng hề có bàn tay của lực lượng ngoài tự nhiên nào nhúng vào. Đơn giản chỉ là hệ quả của hệ thống Lịch Gregorius không hoàn hảo của chúng ta, vốn không hề chính xác với chu kỳ quay xung quanh mặt trời mỗi năm của Trái Đất.

Từ xa xưa, tổ tiên cổ đại của chúng ta đã quyết định mùa xuân sẽ chính thức bắt đầu khi mặt trời chiếu trực tiếp vào đường xích đạo (hình minh họa bên dưới). Và kết quả là, ngày đầu của mùa xuân sẽ được gọi là xuân phân.

Ngày đầu tiên của mùa xuân là khi mặt trời chiếu trực tiếp vào đường xích đạo.

Tuy nhiên, có một vấn đề với việc thiết lập mùa dựa trên chuyển động của Trái đất trong vũ trụ, ở đây là thời gian để Trái đất hoàn thành một vòng quỹ đạo xung quanh mặt trời – vốn không phải chính xác 365 ngày.

Thực tế, nó sẽ mất 365 ngày, 5 giờ, 48 phút, và 45 giây.

Tuy vậy, lịch Gregorius lại chỉ định một năm có độ dài chính xác 365 ngày – không hơn không kém. Với những năm nhuận, một năm sẽ là 366 ngày.

Năm nhuận là một phương pháp tuyệt vời để xử lý sự sai lệch này và giữ cho lịch của chúng ta, cũng như các mùa, nằm trong tầm kiểm soát. Nếu không có năm nhuận, lịch chúng ta sẽ sớm hơn rất nhiều. Chỉ trong 100 năm lịch của chúng ta sẽ lệch 24 ngày so với thực tế.

Ngoại lệ đặc biệt

Ngày đầu tiên của mùa xuân trong năm này là ngày 19 tháng 3.

Nhưng việc mỗi bốn năm lại có một năm nhuận cũng không thể giải quyết triệt để. Đó là lý do vì sao sẽ có hai ngoại lệ đặc biệt:

1. Sẽ không có năm nhuận vào thời điểm chuyển giao thế kỷ. Những năm 1700, 1800, và 1900 sẽ không phải năm nhuận, cho dù chúng vẫn rơi vào chu kỳ 4 năm.

2. Trừ khi năm chuyển giao thế kỷ chia hết cho 400. Đó là lý do vì sao năm 2000 là năm nhuận.

"Hệ thống lịch của chúng ta được đặt theo chu kỳ 400 năm để nó có thể giải quyết được toàn bộ những phần nhỏ còn sót lại khi Trái đất chẳng hề quay trong vòng 365 và một phần tư ngày," trích lời nhà thiên văn học Bob Berman – người điều hành Overlook Observatory tại New York và sở hữu một cuốn sách khổng lồ ghi lại hàng chục ngàn ngày xuân phân trong quá khứ và cả tương lai.

"Việc này có tác dụng," Berman giải thích, "khiến cho năm nhuận thiết lập lại chính chúng để những điểm phân và điểm chí đều xảy ra [đúng lịch]."

Berman là khách mời thường xuyên tại một chương trình tổ chức bởi Slooh, vốn là một chuỗi những đài thiên văn trên khắp thế giới sẽ stream trực tiếp những sự kiện thiên văn.

Sự khác biệt rõ rệt với thế kỷ 21 chính là năm 2000 là một năm nhuận. Tuy điều này không ảnh hưởng tới đời sống hằng ngày của chúng ta, nó vẫn tạo ra một sự khác biệt:

"Thay vì mọi thứ được thiết lập lại để mọi ngày điểm phân và điểm chí đều quay lại với ngày thông thường của chúng... nhưng điều này lại không xảy ra," trích lời Berman.

Kết quả là ngày đầu tiên của mùa xuân sẽ bị dời tới thời điểm sớm hơn trong suốt thế kỷ này.

Năm nay, xuân phân chính thức bắt đầu vào 4h30 ngày 20 tháng ba theo múi giờ UT, nghĩa là nó sẽ diễn ra vào lúc 11h30 ngày 20 tháng ba theo giờ Việt Nam và 9h30 tối ngày 19 tháng ba theo múi giờ PT.

Trước khi năm 2100 bắt đầu, sẽ không phải chỉ ở nước Mỹ - mà bất cứ ai trên hành tinh này đều sẽ trải nghiệm xuân phân vào ngày 19 tháng 3.

Cho tới năm 2300, thì ta sẽ lại trở về bình thường và hầu hết ngày xuân phân sẽ lại rơi vào ngày 21 tháng ba.

"Đây đều nằm trong kế hoạch để giữ cho ngày tháng không bị lệch đi quá xa so với thực tế," Berman nói. "Và nhờ có việc này, nó thực sự giữ cho mọi thứ chính xác với độ lệch khoảng một ngày trong vòng 400 năm. Thực sự rất ấn tượng."