Phát hiện pháo đài Hy Lạp cổ dưới nền Jerusalem

Tờ Times of Israel cho biết nhóm khảo cổ đã phát hiện một thành phố và một tòa tháp có thể là manh mối cho “một trong những câu đố lớn trong lịch sử của Jerusalem”.

Tìm thấy một pháo đài cổ của Hy Lạp tại Jerusalem

Đây được cho là một pháo đài cổ của Hy Lạp từ hơn 2.000 năm trước có tên gọi Arca, từng đóng vai trò quan trọng trong cuộc nổi dậy của người Do Thái và là ngọn nguồn của lễ hội Ánh sáng của dân tộc này.

Lễ hội Ánh sáng hay Hanukkah theo tiếng Do Thái, là sự kiện tưởng nhớ đến cuộc nổi dậy của Maccabee trước vua Antiochus Epiphanies của vương quốc Seleukos và giành lại Jerusalem. Vua Epiphanies là người đã đặt đạo Do Thái ngoài vòng pháp luật, bắt dân Do Thái thờ thần Zeus. Để bảo vệ những người Do Thái đã cải sang văn hóa Hy Lạp, vua Antiochus đã cho xây một pháo đài lớn được gọi là Arca trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là "bên trong thành phố David".

Phát hiện pháo đài Hy Lạp cổ dưới nền Jerusalem
Khu di tích Givati, Jerusalem. (Ảnh: Israel Antiquities Authority).

Cuốn Kinh Maccabee thứ nhất của đạo Do Thái có ghi (tạm dịch): “Người Seleukos gia cố thành David bằng tháp cao tường dày và gọi đó là kinh đô của họ. Xong họ cho giống người tội lỗi sống tại đó, những người sống ngoài pháp luật. Những người này củng cố thành trì của họ, tích trữ lương thực và vũ khí. Họ nhận phẩm vật từ Jerusalem và dần sa đọa vào đó. Nơi đó trở thành cạm bẫy trong thánh địa, một kẻ thù lâu dài của dân tộc Israel”.

Trong hơn một thập kỷ, giới nghiên cứu đã tranh cãi nhiều về vị trí chính xác của pháo đài này. Nhưng chỉ cách đây vài tháng, các nhà khảo cổ mới khai quật được một bức thành lớn, một tòa tháp và một dốc kè tại di tích Givati. Các phát hiện này đã củng cố cho giả thiết pháo đài được xây tại phía nam của thành cổ Jerusalem và khu vực núi Đền.

Theo thông báo của Bộ Ngoại giao Israel: “Phát hiện khảo cổ mới cho thấy có thể có một thành trì kiên cố đã được xây dựng ở sườn đồi nhìn xuống thành cổ David. Pháo đài này canh giữ mọi lối đi đến đền thờ phía trên núi Đền và ngăn cách giữa đền thờ với phần phía nam của thành phố”.

Phát hiện pháo đài Hy Lạp cổ dưới nền Jerusalem
Hằng năm người Do Thái lại tổ chức Hanukkah vào cuối năm nhằm ăn mừng điển tích này.

Một số cổ vật cũng đã được tìm thấy tại di tích này như ná, cung tên, máy bắn đá, các đồng tiền từ thời vua Antiochus, cùng nhiều thùng rượu có xuất xứ Địa Trung Hải. “Đây là các chứng cứ về niên đại của thành trì này, cũng như dấu tích cho thấy cư dân nơi đây không theo đạo Do Thái”.

Theo hai cuốn Kinh Maccabee thứ nhất và thứ hai, cùng với các ghi chép của nhà sử học Do Thái Josephus Flavius vào thế kỷ I, Maccabee đã lãnh đạo người Do Thái đánh đuổi quân Hy Lạp ra khỏi pháo đài vào năm 141 TCN. Sau khi chinh phục được pháo đài Arca, Maccabee tiếp tục thu hồi lại đền thờ Jerusalem. Đến nay người Do Thái mỗi năm lại tổ chức Hanukkah nhằm ăn mừng điển tích này.

Hiện nhóm khảo cổ còn tiếp tục khai quật di tích Givati và có thể sẽ còn phát hiện thêm nhiều dữ kiện mới cho lịch sử lắm thăng trầm của Jerusalem.