Rối loạn lưỡng cực là gì?

Rối loạn lưỡng cực là một hội chứng bất thường của não bộ khi tâm lý có sự thay đổi không ổn định về mặt cảm xúc. Những người mắc phải hội chứng này có thể chuyển đổi tâm trạng từ hưng phấn sang trầm cảm một cách nhanh chóng và xen kẽ.

Theo BS Nguyễn Doãn Phương (Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai), rối loạn lưỡng cực là một rối loạn tâm thần. Trong xã hội hiện đại, rối loạn lưỡng cực xuất hiện ngày càng nhiều. Nhất là với những người thường xuyên hoạt động trong showbiz, tình trạng này không hề hiếm gặp.

Khi tâm trạng chuyển sang rối loạn lưỡng cực, bạn có thể cảm thấy hưng phấn, tràn đầy năng lượng hoặc cáu kỉnh bất thường. Những thay đổi tâm trạng như vậy có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, năng lượng, hoạt động, sự phán đoán, hành vi và khả năng suy nghĩ một cách rõ ràng, rành mạch.

Theo thống kê của NCBI, rối loạn lưỡng cực ảnh hưởng đến khoảng 5,7 triệu người Mỹ trưởng thành, chiếm khoảng 2,6% dân số Hoa Kỳ. Người bị rối loạn lưỡng cực có dấu hiệu không giống nhau do mỗi người có thể ở một giai đoạn khác nhau.

 Rối loạn lưỡng cực là một rối loạn tâm thần.

Triệu chứng của rối loạn lưỡng cực

Đối với người đang ở giai đoạn hưng cảm

Các dấu hiệu và triệu chứng của một giai đoạn hưng cảm bao gồm:

• Hạnh phúc, hy vọng, phấn khích quá mức.
• Thay đổi tâm trạng đột ngột, nghiêm trọng như chuyển từ vui vẻ sang tức giận, căm thù.
• Bồn chồn.
• Nói nhanh.
• Năng lượng luôn tuôn trào, cần ngủ ít hơn.
• Tăng tính bốc đồng, khả năng phán đoán kém, ví dụ như đột ngột nghỉ việc.
• Lập kế hoạch lớn và không thể đạt được.
• Hành vi liều lĩnh, chấp nhận rủi ro như lạm dụng ma túy, rượu, quan hệ tình dục không an toàn nhưng không có biện pháp bảo vệ...
• Cảm thấy mình quan trọng, tài giỏi, có quyền lực một cách bất thường.
• Ảo giác, ảo tưởng.

Hầu hết những người trải qua một giai đoạn hưng cảm không nhận thức được hậu quả tiêu cực của hành động. Với chứng rối loạn lưỡng cực, tự tử cũng là một mối nguy hiểm thường trực.

Đối với những người bị hưng cảm nhẹ

Với chứng hưng cảm nhẹ, bạn có thể cảm thấy rất tốt và thấy rằng mình có thể làm được rất nhiều việc. Những người mắc chứng hưng cảm nhẹ thường có thể hoạt động tốt trong các tình huống xã hội hoặc tại nơi làm việc.

Bạn có thể không cảm thấy có gì bất ổn trong giai đoạn hưng cảm nhẹ. Tuy nhiên, gia đình và bạn bè có thể nhận thấy sự thay đổi tâm trạng và mức độ hoạt động của bạn, nghĩ đó là bất thường. Sau hưng cảm nhẹ, bạn có thể bị trầm cảm nặng.

Đối với những người bị trầm cảm

• Nỗi buồn bao trùm.
• Luôn có năng lượng thấp và mệt mỏi.
• Thiếu động lực.
• Cảm giác tuyệt vọng hoặc vô giá trị.
• Mất niềm vui với những thứ đã từng là niềm vui của mình.
• Khó tập trung và đưa ra quyết định.
• Khóc không kiểm soát.
• Cáu gắt.
• Mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
• Thay đổi khẩu vị, gây tăng hoặc giảm cân.
• Suy nghĩ về cái chết hoặc tự sát (có ý định tự sát).

Nếu bạn đang có ý định tự tử, điều quan trọng là phải tìm kiếm sự giúp đỡ của người thân, chăm sóc y tế ngay lập tức.

Nguyên nhân chính gây ra hội chứng rối loạn lưỡng cực vẫn là một điều bí ẩn.

Nguyên nhân gây rối loạn lưỡng cực

Nguyên nhân chính gây ra hội chứng rối loạn lưỡng cực cho đến nay vẫn đang là câu hỏi lớn với giới y khoa. Các nghiên cứu hiện nay chỉ cho thấy người mắc phải hội chứng này sẽ có một trong số những đặc điểm chung sau:

• Bị mất cân bằng sinh hóa trong não bộ: đặc biệt là các hệ sinh hóa như: Serotonin;…
• Bị di truyền gene từ gia đình: Đây cũng là một trong những nguyên nhân lớn gây ra các bệnh lý về tâm thần, thần kinh và trong đó có chứng rối loạn cảm xúc.
• Bị tác động mạnh vào tâm lý: Không hẳn các yếu tố tác động sẽ đến từ hiện tại, có rất nhiều trường hợp người bệnh gặp phải sang chấn tâm lý trong quá khứ nhưng hội chứng kéo dài âm ỉ và không rõ rệt cho đến khi gặp phải một sự kiện tương tự tác động đến và người bệnh bị bùng phát bệnh.

Hệ thống dẫn truyền thần kinh bị tổn thương: Hiện nay, đa số những bệnh nhân mắc chứng rối loạn cảm xúc hay trầm cảm đều xuất hiện tổn thương đa dạng ở hệ thống dẫn truyền thần kinh.

Rối loạn lưỡng cực ảnh hưởng đến ai?

Theo giới chuyên gia, rối loạn lưỡng cực có thể ảnh hưởng đến bất cứ ai. Độ tuổi khởi phát trung bình là 25 tuổi, nhưng hiếm gặp. Thông thường, nó có thể bắt đầu sớm nhất là khi bạn còn nhỏ hoặc muộn nhất là ở độ tuổi 40 - 50.

Theo Phòng khám Cleveland, rối loạn lưỡng cực không có cách nào ngăn chặn, phòng ngừa vì vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác. Điều quan trọng là bạn phải nắm rõ các dấu hiệu, triệu chứng của rối loạn lưỡng cực, tìm cách can thiệp sớm nhất.