Viêm xoang và những điều cần biết

Viêm xoang là một bệnh thường gặp, hay mắc đi mắc lại và gây nhiều khó chịu cho người bệnh. Những hiểu biết nhất định về viêm xoang sẽ giúp giảm bớt những phiền toái do bệnh gây ra.

Các xoang mặt được thông với mũi qua lỗ thông xoang. Niêm mạc của xoang rất nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ, độ ẩm, áp lực không khí, áp lực O₂ và CO₂.

Viêm xoang ảnh hưởng đến não thế nào

Viêm xoang lan đến não có thể dẫn đến nhiễm trùng não, nguy hiểm đến tính mạng.

Nhiễm trùng xoang lan đến não dẫn đến một số tình trạng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, áp xe não.

Viêm màng não là tình trạng viêm ở màng não, mô bao quanh tủy sống và não. Bệnh xảy ra đột ngột, triệu chứng ngày càng tăng. Viêm màng não hiếm gặp khi nhiễm trùng xoang lan đến não nhưng rất nghiêm trọng.

Viêm não do viêm xoang lây lan lên não có thể từ nhẹ đến nặng, phần lớn trường hợp nhẹ. Các triệu chứng của viêm não nhẹ có thể giống như cúm. Bệnh trở nên nặng với triệu chứng như thay đổi tầm nhìn, khó nói hoặc nghe, mất cảm giác, mất trí nhớ, mất ý thức, yếu cơ, co giật.

Viêm não, viêm màng não cần điều trị tích cực để ngăn tổn thương não do sưng tấy. Có một số phương pháp gồm dùng thuốc kháng sinh, thuốc kháng virus, chống co giật, thuốc giảm sưng não... Trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có phác đồ điều trị phù hợp.

Áp xe não do viêm xoang là một tập hợp các chất lây nhiễm từ xoang lan đến và hình thành trong não được bao quanh bởi mô, tạo thành một túi chứa đầy chất lỏng.

Áp xe não được điều trị bằng thuốc và phẫu thuật. Sau khi tình trạng lây nhiễm được kiểm soát và người bệnh đã ổn định, quá trình phục hồi sau nhiễm trùng xoang phụ thuộc vào các chức năng não đã mất do nhiễm trùng. Các phương pháp thường gồm vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, phục hồi nhận thức.

Nguyên nhân gây viêm xoang

• Tắc lỗ thông xoang: Do viêm mũi hoặc lỗ thông nhỏ, chất dịch thoát ra không kịp làm cho lỗ thông phù và càng nhỏ thêm.
• Hệ thống lông chuyển ở mũi kém hoạt động.
• Tuyến nhầy của niêm mạc xoang hoạt động quá nhiều.
• Do viêm mũi dị ứng, viêm mũi sau nhiễm siêu vi (cúm, sởi...) và bị bội nhiễm, viêm mũi mãn tính gây popyp (thịt dư) mũi, dùng Aspirin trong trường hợp không dung nạp được thuốc và làm nặng thêm popyp mũi xoang có sẵn.
• Do nhiễm trùng từ mũi hoặc từ răng số 5, 6, 7 hàm trên.
• Sau chấn thương có tổn thương niêm mạc xoang.
• Do một số nguyên nhân toàn thân như: Suy giảm miễn dịch, suy yếu niêm mạc đường hô hấp, rối loại hệ thần kinh thực vật.

Viêm xoang là một bệnh thường gặp, gây nhiều khó chịu cho người bệnh.

Triệu chứng của viêm xoang

Nhóm xoang trước thường cho triệu chứng có mũi, nhóm xoang sau thường cho triệu chứng phía họng.

Viêm họng cấp sẽ có các triệu chứng thường gặp sau:

• Chảy nước mũi trong, dịch nhầy hoặc mủ. Nếu chảy mũi mủ, người bệnh ngửi thấy mùi hôi trong mũi, còn chảy mủ vì viêm xoang hàm do răng người bệnh ngửi thấy mùi hôi trong mũi.
• Nghẹt mũi, có thể tạm thời gây mất khứu giác.
• Có thể đau nhức quanh ổ mắt, nặng mặt, đau nhức một số vùng trên mặt: đau vùng má khi đau xoang hàm, vùng góc trong trên mắt khi viêm xoang sàng, vùng đầu trong lông mày khi viêm xoang trán.

Trường hợp viêm xoang mãn tính

• Nếu ở nhóm xoang trước hầu như không khó chịu gì, không nhức đầu không chảy mũi, đôi khi mệt mỏi: có thể có triệu chứng xa nơi bệnh như ở đường tiêu hóa, phế quản, thận, khớp.
• Nếu ở nhóm xoang sau: bệnh nhân không chảy mủ, đôi khi phải đằng hắng do có dịch cuống họng, nhức mắt, đau nhức vùng gáy một số trường hợp bị mờ mắt do viêm thị thần kinh hậu nhãn cầu.

Điều trị viêm xoang

• Điều trị viêm xoang không khó khăn lắm, chỉ cần bệnh nhân tuân thủ đúng liều thuốc, thời gian điều trị và lời khuyên của bác sĩ. Nên khám bệnh ở các cơ sở chuyên khoa, nếu tự ý dùng thuốc có thể gây lờn thuốc hoặc gặp các tác dụng ngoại ý của thuốc gây hại đến sức khỏe.
• Nếu sổ mũi, nghẹt mũi, đau đầu, đàm xuống họng... Có thể dùng thuốc kháng sinh, kháng Histamine, giảm đau giảm xung huyết (như đối với Decolgen, Actifed... người cao huyết áp phải thật cẩn thận khi dùng), có thể dùng thêm thuốc xịt mũi, xông mũi tại nhà theo chỉ định của bác sĩ.

Cần lưu ý gì để phòng ngừa bệnh viêm xoang?

• Đeo khẩu trang khi đi đường và đi làm công việc nhiều bụi bặm.
• Trước khi vào đợt viêm xoang, có thể ngứa mũi, muốn hắt xì nhưng không làm được, một số người đã ráy mũi, tuy đỡ khó chịu hơn nhưng dễ mang vi trùng vào và làm cho bệnh nặng thêm.
• Khám và điều trị sớm các biểu hiện ở mũi, họng... để tránh bị viêm xoang mãn tính.
• Không đi bơi khi đang đợt viêm mũi xoang.
• Không nên cố gắng hỷ mũi mạnh khi mũi không thông vì như vậy sẽ đẩy chất viêm vào vòi nhĩ và tai.
• Chỉ hỉ mũi ra, không hít ngược vào trong như trẻ nhỏ thường làm.
• Bệnh có thể lây lan vì vậy không dùng chung vật dụng cá nhân với người bị viêm xoang.
• Để điều trị viêm xoang, ngoài việc dùng thuốc, trong một số trường hợp bác sĩ sẽ có chỉ định xông mũi tại nhà. Bệnh nhân có thể mua dễ dàng dụng cụ xông mũi họng tại các nhà thuốc.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Vệ sinh họng, miệng hàng ngày như đánh răng trước và sau khi ngủ dậy. Sau mỗi bữa ăn nên súc họng bằng nước muối sinh lý. Giữ họng và miệng không bị viêm sẽ hạn chế việc bị viêm xoang cũng như bệnh viêm xoang tái phát, bởi hệ thống xoang, các bộ phận đường hô hấp trên liên thông với nhau.
• Không uống rượu bia: Tránh uống rượu, bia quá nhiều vì các chất kích thích này làm niêm mạc mũi xoang phù nề dẫn đến viêm xoang.
• Ăn trái cây, rau xanh: Để phòng tránh viêm xoang, các chuyên gia khuyên nên uống nhiều nước, ăn trái cây và rau xanh. Nước sẽ giúp loãng niêm dịch nên sự dẫn lưu của mũi xoang tốt hơn, tránh sự ứ đọng của bụi bẩn và vi khuẩn. Trái cây, rau xanh cung cấp cho cơ thể chất chống oxy hóa, vitamin, giúp hệ miễn dịch của cơ thể mạnh hơn trong phòng chống nhiễm trùng.

Cách xông mũi

• Nhỏ mũi bằng Rhinex hoặc Nasoline 3 - 4 giọt mỗi bên. Lưu ý không dùng quá 3 đến 5 ngày vì dùng các thuốc này lâu ngày dễ gây tình trạng viêm mũi do thuốc.
• 15 phút sau hỉ mũi sạch.
• Cho 200ml nước nóng và 4-5 giọt Melyptol vào dụng cụ xông mũi họng, sau đó úp mũi và miệng vào hút thở đều trong 10-15 phút.
• Mỗi ngày chỉ nên xông mũi 1-2 lần.

Mẹo chữa viêm xoang

Trước đây khi không có kháng sinh, con người đã sử dụng những liệu pháp thiên nhiên dưới đây để chữa trị bệnh này.

Uống nước ấm nóng

Uống trà nóng hoặc chén nước hầm gà sẽ giữ ẩm màng nhầy, đẩy chất nhầy ra khỏi xoang nhanh hơn.

Đặt một chiếc khăn ấm lên mặt

Dùng một chiếc khăn nhỏ nhúng vào nước ấm đặt trên mặt, dưới mắt trong 5 phút. Phương pháp này giúp làm tăng sự lưu thông máu trong xoang, đẩy nhanh quá trình loại bỏ chất nhầy trong mũi. Thực hiện ba lần một ngày.

Làm sạch mũi bằng nước muối

Nên tự làm dung dịch nước muối tại nhà để tránh không có chất bảo quản gây kích ứng mũi.

Cách làm: Pha một muỗng cà phê muối trong nửa lít nước. Sau đó dùng dung dịch này rửa, xịt mũi để đẩy chất nhầy ra ngoài, giảm viêm mũi và loại bỏ tạp chất, vi khuẩn gây viêm mũi.

Làm sạch xoang mũi bằng cách xông tinh dầu

Để giúp thông mũi và thông xoang bị tắc nghẽn, đổ một vài giọt tinh dầu bạch đàn hoặc bạc hà vào một bát nước nóng, sau đó hít thật sâu hơi nước đó.

Ngủ với chiếc gối cao

Gối đầu cao khi ngủ sẽ hạn chế các triệu chứng khó chịu do viêm xoang gây ra, các chất nhờn trong xoang mũi sẽ bị đẩy ra ngoài dễ hơn.

Lọc sạch không khí

Bụi bẩn trong phòng và các loại côn trùng nhỏ như ve, bọ có thể rất có hại cho dịch nhầy trong mũi, đặc biệt là trong khi ngủ. Sử dụng thiết bị lọc không khí hoặc trồng cây lọc không khí giúp loại bỏ lượng lớn bụi bẩn gây dị ứng ra khỏi môi trường xung quanh.

Bệnh nhân viêm xoang nên hạn chế ăn gì?

Thực phẩm cay nóng

Đồ ăn cay nóng thường không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là người mắc viêm xoang. Chúng gây kích thích dạ dày, dẫn đến trào ngược dịch vị dạ dày lên cổ họng. Quá trình này diễn ra liên tục, axit trong dịch vị sẽ làm tổn thương niêm mạc cổ họng. Đồng thời, các dịch mủ cũng được kích thích tiết ra nhiều hơn và ứ đọng trong hốc xoang.

Lúc này niêm mạc mũi họng có thể bị sưng, viêm nghiêm trọng. Thậm chí, có nguy cơ nhiễm trùng, gây khó chịu và nguy hiểm cho người bệnh. Để bệnh viêm xoang mau lành, người bệnh cần tránh xa các thức ăn cay nóng nhiều gia vị.

Sữa và các chế phẩm từ sữa

Bệnh nhân sử dụng sữa hoặc các chế phẩm từ sữa sẽ khiến tình trạng viêm xoang diễn tiến nặng hơn

Viêm xoang liên quan đến một số yếu tố miễn dịch trong cơ thể mà sữa lại chứa rất nhiều protein. Khi bệnh nhân sử dụng sữa hoặc các chế phẩm từ sữa sẽ khiến tình trạng viêm xoang diễn tiến nặng hơn, vì dịch nhầy trong mũi gia tăng cả về số lượng lẫn độ đặc, dẫn đến tắc nghẽn các xoang trầm trọng hơn.

Thực phẩm gây dị ứng

Đối với người mắc viêm xoang, cần lưu ý trong việc thu nạp các thực phẩm dễ gây dị ứng như: Tôm, cua, hải sản, thịt gà, thịt bò, thịt vịt,…

Người viêm xoang thường trở nên nhạy cảm hơn với các loại thực phẩm mà trước đó họ có thể ăn được.Do đó, người bệnh cần theo dõi bản thân có dị ứng gì không.Bệnh sẽ tệ hơn nếu bị dị ứng, niêm mạc mũi sưng viêm, cùng cảm giác đau nhức khó chịu. Thậm chí, một số trường hợp gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Nếu nắm được tiền sử dị ứng với các loại thực phẩm nào thì cần tránh xa nó.

Có những phản ứng dị ứng chỉ xuất hiện sau khi mắc viêm xoang. Vì vậy, người bệnh cần cẩn trọng trong ăn uống đối với các thực phẩm dễ gây dị ứng.

Đường tinh luyện

Đường cung cấp năng lượng cho các quá trình chuyển hóa quan trọng của cơ thể, tuy nhiên đó là khi chúng ta nạp vào cơ thể lượng đường vừa phải. Việc sử dụng quá nhiều đường tinh luyện sẽ thúc đẩy tình trạng viêm xoang nghiêm trọng hơn. Vì vậy, người bệnh nên hạn chế các loại thực phẩm này, thay vào đó nên sử dụng các thực phẩm có độ ngọt tự nhiên (từ trái cây, củ) để bổ sung lượng đường cần thiết cho cơ thể.

Rượu bia, chất kích thích

Các thức uống có cồn và chất kích thích là: Bia, rượu, đồ uống có ga, cà phê,…Chúng có khả năng gây kích ứng cổ họng, tạo cảm giác nóng rát, sưng nề mũi,…khiến bệnh tình trở nên trầm trọng. Các đồ uống này kích thích dạ dày trào ngược axit làm tổn thương niêm mạc mũi họng. Mũi xoang bị kích thích tiết nhiều dịch vào ứ đọng trong xoang.

Ngoài ra, chúng còn khiến cơ thể mất nước, dịch mủ trong xoang vì thế đặc lại gây bít tắc, tăng nặng triệu chứng bệnh. Các đồ uống như rượu bia cũng gây mệt mỏi, giảm đề kháng, khiến quá trình lành bệnh kéo dài hơn.

Thực phẩm lạnh

Bệnh nhân viêm xoang cần tránh vì có thể gây thay đổi nhiệt độ đột ngột, kích thích vòm họng và khiến bệnh viêm xoang diễn biến nặng hơn. Ngoài ra, các thực phẩm lạnh khác như kem, chè lạnh... tạo điều kiện cho vi khuẩn khoang mũi phát triển, tăng nguy cơ bội nhiễm cho niêm mạc xoang vốn đang bị viêm.

Thực phẩm chế biến sẵn và nhiều dầu mỡ

Thực phẩm giàu chất béo bão hòa, như mỡ và da động vật, các món tráng miệng, thức ăn nhanh, một số sản phẩm từ sữa… có thể kích hoạt tình trạng viêm và kéo dài thời gian chữa trị.

Nước tương

Nước tương thuộc nhóm thực phẩm chứa histamine. Xoang là bộ phận nhạy cảm, dễ gây ra các phản ứng dị ứng nếu tiếp xúc với histamine. Chất này còn có nhiều trong cá đóng hộp, thịt hun khói, xúc xích, rượu vang.

Cà chua

Cà chua có hàm lượng axit cao, làm tăng nồng độ histamine trong cơ thể và gây ra phản ứng dị ứng. Dị ứng kích hoạt tình trạng viêm xoang, kéo dài triệu chứng, thời gian hồi phục lâu.

• Vì sao không cần dùng thuốc kháng sinh khi bị viêm xoang?
• Hiểu lầm thường gặp của người bị viêm xoang
• 80% bệnh nhân viêm xoang đang điều trị sai cách