Loài cá cảnh nhiệt đới được ưa chuộng nhất chẳng những sở hữu ngoại hình đẹp, mà còn có khả năng ước lượng và phân biệt các số từ một tới ba.
Thuộc họ cá rô phi, cá thần tiên (hay cá ông tiên) là một trong những loài cá thông minh và đẹp nhất thế giới, nhưng các nhà khoa học chưa biết chúng có khả năng đếm hay phân biệt các số hay không.
Robert Gerlai, một giáo sư tâm lý của Đại học Toronto ở Canada, quyết định tìm hiểu khả năng đếm của cá thần tiên, Discovery News đưa tin. Ông và Luis Gomez-Laplaza, một nhà nghiên cứu của Đại học Oviedo tại Tây Ban Nha, khai thác một tập tính của của cá thần tiên: Chúng thường gia nhập những đàn lớn nhất khi lọt vào những môi trường lạ. Nhằm loại trừ khả năng cá gia nhập đàn lớn để tăng cơ hội giao phối, hai nhà nghiên cứu chỉ sử dụng cá trưởng thành.
Họ đặt những con cá vào các bể kín, mỗi bể có hai đàn cá với số lượng khác nhau. Cá luôn chọn đàn lớn hơn để gia nhập nếu số lượng của đàn lớn gấp từ hai lần trở lên so với đàn nhỏ. Nhưng nếu số lượng cá trong đàn lớn chỉ gấp dưới hai lần đàn nhỏ, sự lựa chọn của chúng không còn tuân theo quy luật nữa. Điều này cho thấy, khả năng ước lượng của cá chỉ xảy ra trong một số điều kiện nhất định.
Sau khi kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Animal Cognition, hai nhà nghiên cứu lại phát hiện thêm rằng, cá thần tiên có thể phân biệt sự khác biệt giữa số 2 và 3. Cụ thể, nếu thấy một đàn có ba con và một đàn có hai con, chúng luôn gia nhập đàn lớn hơn.
"Khả năng này giống như việc con người đếm đồ vật, chứ không phải hành vi ước lượng. Tuy nhiên, khả năng đếm của cá thần tiên không vượt quá con số 3", ông nói.
Đếm chính xác không mang đến nhiều lợi ích cho cá thần tiên. Vì thế, có lẽ kỹ năng đếm của chúng không phát triển quá số 3. Nhưng ước lượng quy mô của các đàn cho phép cá thần tiên nhận được sự bảo vệ lớn hơn (đàn mà chúng gia nhập càng lớn thì mức độ an toàn càng cao). Ngoài ra, số lượng cá trong đàn càng lớn thì số lượng mắt để tìm thức ăn càng nhiều. Do vậy, khả năng phân biệt đàn lớn và đàn nhỏ có ý nghĩa sinh tồn đối với cá thần tiên.
Mới đây, Angelo Bisazza, một giáo sư tâm lý của Đại học Pavoda, thực hiện một số thử nghiệm để chứng minh rằng, cá muỗi cũng có khả năng ước lượng. Thậm chí ông và các đồng nghiệp còn huấn luyện cá muỗi để chúng có khả năng phân biệt các đàn cá với nhiều tỷ lệ số lượng khác nhau.
Nicola Clayton, một chuyên gia hàng đầu về tư duy động vật của Đại học Cambridge tại Anh, nói, sư tử và kỳ nhông cũng có khả năng ước tính số lượng. Bà phỏng đoán, những loài cá sống theo đàn cũng có khả năng ước lượng giống như cá thần tiên.