Theo suy xét nhìn nhận từ dân gian, những đứa trẻ không cha thường gặp phải rắc rối trong cuộc sống: chúng sẽ bị khinh bỉ, chọc ghẹo khi tới trường. Vì thế mà nói điều đó khó làm chúng thành công trong cuộc sống trưởng thành. Nhưng không thể đánh đồng toàn bộ những đứa trẻ không cha thường hư hỏng.
Hãy xét về trường hợp thành công ngoài sức tưởng tượng của ứng cử viên tổng thống Barack Obama, vận động viên bơi lội Olympic Michael Phelps và những người khác khi chỉ sống với mẹ.
Obama, thượng nghị sĩ bang Ilinois cuối cùng đã chấp nhận sự bổ nhiệm trở thành chủ tịch đảng dân chủ, Phelps đã đạt 8 huy chương vàng tại Olympic Bắc Kinh. Tất cả họ - cũng tương tự như trường hợp của nhà vô địch môn xe đạp giải Tour de France Lance Armstrong, thị trưởng Massachusetts Deval Patrick và diễn viên Banjamin Bratt – đều thật sự trưởng thành như một người đàn ông chững chạc ngay khi còn thanh niên dù cuộc sống không có cha.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học nhìn nhận những đứa trẻ được nuôi dưỡng trong một gia đình đầy đủ có cả cha lẫn mẹ thường có giáo dục tốt hơn những đứa trẻ không có cha. Đó vẫn là sự thật. Nhưng chuyên gia nghiên cứu về cha con Michael Lamb, một giáo sư tâm lý thuộc đại học Cambridge nuớc Anh đã có một nghiên cứu mới gây ngạc nhiên, đi ngược lại tòan bộ những lập luận trước đó.
Ông nói “Thực ra, đúng là một đứa trẻ không cha sẽ có rất nhiều nguy cơ. Nhưng không phải tất cả đều thừa hưởng di truyền từ gia đình chỉ có cha hoặc mẹ, chỉ là do khả năng nhận thức của từng đứa trẻ mà sẽ trở nên ngoan hay hư hỏng mà thôi. Bạn không thể cho rằng tất cả những đứa trẻ được sinh ra và lớn lên trong gia đình chỉ có cha hoặc mẹ sẽ trở nên khó dạy dỗ”.
Lamb cũng cho rằng những thập niên trước đây, các nhà nghiên cứu đã có sự quan tâm về nguy cơ trưởng thành của những đứa trẻ, và “mối quan tâm của họ là đã nghiên quá nhiều về lề lối văn hóa, điều đó dẫn họ tới việc cho rằng những đứa trẻ sẽ không phát triển tốt hơn được khi nằm ngoài một gia đình truyền thống”. Ông cũng nói thêm: “Những bằng chứng chúng tôi đưa ra cho thấy không hoàn toàn như vậy, nhưng cái khó là lâu nay xã hội đã có quá nhiều định kiến ăn sâu vào suy nghĩ của họ”.
Một chuyên gia khác là nhà xã hội học Tim Biblarz thuộc đại học Nam Cali – Los Angeles nói bằng chứng chỉ ra kinh tế chính đóng vai trò chủ yếu trong rủi ro cho những lập luận mang tính tiêu cực, như trình độ và nền tảng giáo dục thấp, những hành động mang tính lợi ích riêng tư, hay phải chấp nhận sống để phù hợp với môi trường.
Theo ông: “Những đứa trẻ sống trong gia đình giàu có chỉ có mẹ không cha thường có khuynh hướng sống tích cực hơn những đứa trẻ nghèo. Nhiều bằng chứng cho rằng những đứa trẻ nghèo thường phải thay đổi để phù hợp với môi trường sống phức tạp, điều đó tạo ra nhiều nguy cơ cho sự hư hỏng.”
Theo những số liệu báo cáo gần đây vào năm 2007 từ U.S. Census, có 8,4 triệu trẻ dưới 18 tuổi chỉ sống với người mẹ. Khoảng 22% những đứa trẻ đó đang trong độ tuổi trưởng thành ở Mỹ. Lamb nói những đứa trẻ sẽ tốt hơn nếu chúng có mối quan hệ tốt với cha mẹ trong gia đình, cũng như nếu cha mẹ ít xung đột nhau, nếu cha mẹ có kinh tế khá, và nếu đứa trẻ đó có khả năng nhận thức tốt để chống chọi lại mọi tình huống xảy ra.
Vì thế điều quan trong không phải là do được chăm sóc bởi một gia đình chỉ có người mẹ hoặc cả cha lẫn mẹ. Nó phụ thuộc vào mối quan hệ tình cảm của cha mẹ, phụ thuộc vào sự cung cấp của cha mẹ dành cho con trẻ và phụ thuộc vào môi trường sống có thân thiện không. Lamb cho rằng trong trường hợp của ứng cử viên tổng thống Obama, mẹ của ông đã tạo nhiều điều kiện cho ông có sẵn một nền kiến thức tốt, và cung cấp đầy đủ mọi điều khoản về kinh tế, cũng như sự chăm sóc đúng mức.
Michael Kimmel, một nhà xã hội học và là chuyên gia nghiên cứu về giới tính tại Đại học Stony Brook ở New York đã nhận xét cha mẹ có ảnh hưởng to lớn tới sự hình thành nhân cách của trẻ.
Về vấn đề này, nhà xã hội học Tim Biblarz còn có nhận xét thêm: “Chúng ta thường nghĩ những bé trai cần nhiều sự chăm sóc của người cha cũng giống như các bé gái thường sống với mẹ. Điều đó không hoàn toàn đúng sự thật. Tôi không thể kể với bạn nhiều về bằng chứng chứng minh điều đó. Nhưng vì nhiều lý do khác nhau, những đứa trẻ lớn lên với cha thường có nguy cơ mất phương hướng cao hơn nếu sống với mẹ.”
Peggy Drexler, tác giả của cuốn sách "Nuôi con không cần đàn ông" xuất bản năm 2005 nói về trường hợp của vận động viên Phelps, mẹ của anh là bà Debbie Phelps đã có một phương pháp giáo dục đúng đắn. Ông nói rằng Phelps được sinh ra như một món quà mà mẹ của anh đã dồn sức và tinh thần vào đó.
Bà cho rằng: “Sở dĩ những bà mẹ đó làm được điều kỳ diệu ấy là vì họ nhận biết rằng không nên cố gắng giữ trẻ bên mình quá lâu. Họ khuyến khích tài năng của con mình, định hướng và khuyến khích sự tư duy độc lập và cảm giác phiêu lưu, muốn được chinh phục.”