Theo Liên Hợp Quốc, cơn bão Idai quét qua khu vực Đông Nam Châu Phi có thể là thảm họa tự nhiên tồi tệ nhất từng xảy ra tại Nam Bán cầu.
Bão nhiệt đới Idai đã đi qua Mozambique, Malawi và Zimbabwe trong vài ngày qua và hủy hoại gần như mọi thứ trên đường đi, gây ra các trận lũ lớn, khiến hàng ngàn người thiệt mạng và bị thương và hoa màu bị tàn phá.
Hơn 2,6 triệu người đến từ ba quốc gia trên có thể đã bị ảnh hưởng bởi cơn bão, còn thành phố cảng Beira ở Mozambique, nơi có khoảng 500.000 người sinh sống và bị bão đánh vào ngày 15/3 giờ đây giống như một hòn đảo bị cô lập gần như hoàn toàn.
Con số thương vong chính thức tại Mozambique, Zimbabwe và Malawi lần lượt là 200, 98 và 56, song đây mới chỉ là những thống kê ban đầu. Số người thiệt mạng chính xác trong thiên tai này có thể sẽ không được xác định chính xác nhiều tháng sau khi thảm họa kết thúc.
Tổng thống Mozambique Filipe Nyusi đã tuyên bố ba ngày quốc tang vào tối ngày 19/3 và rằng chính phủ của ông sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp.
Mozambique đã từng bị bão và lũ lụt tấn công trong quá khứ. Trước đây, thảm họa tồi tệ nhất xảy ra vào năm 2000, song thảm họa lần này có thể còn khủng khiếp hơn thế nhiều. Lúc này, rất nhiều nhà cửa, đường xá và cột điện đã hoàn toàn chìm trong biển nước. Quân đội Mozambique và Nam Phi cùng nhiều tổ chức khác đang tìm cách cứu người dân bằng đường không, trong lúc cầu đường đã bị phá hoại hoặc có nhiều chỗ lún sụt.
Theo các nhân viên cứu hộ, một số người dân thậm chí đã phải bám trên các ngọn cây để sống sót, một số khác phải lên nóc nhà khi lũ lụt quét qua và đều đang thiếu lương thực trầm trọng.
“Đôi lúc chúng tôi chỉ có thể cứu được 2 trong 5 người, đôi lúc chúng tôi chỉ có thể thả lương thực xuống và đến chỗ những người khác đang gặp nguy hiểm lớn hơn”, ông Ian Scher từ lực lượng cứu hộ Nam Phi cho biết. “Chúng tôi chỉ có thể cứu được những người mình có thể cứu trong khi rất nhiều người gặp nạn”.
Bờ biển làng Praia Nova ở Mozambique bị tàn phá do bão.
“Hôm nay chúng tôi đã chứng kiến cảnh tượng rất đau đớn từ trên cao khi bay qua những khu vực bị ngập lụt ở lưu vực sông Buzi. Chúng tôi thấy nhiều người bị mắc kẹt trên các mái nhà, xung quanh họ là biển nước. Thật khó để có thể diễn tả cảm xúc của mình khi nghĩ về việc rất nhiều người có thể đã chết”, phi công Rick Emenaker cho biết.Một phi công tiến hành khảo sát tình hình thuộc tổ chức nhân đạo Mission Aviation Fellowship ở lưu vực sông Buzi ở Mozambique đã cung cấp những thông tin ban đầu về tình hình nơi này.
Sau khi nhà mạng Movitel ở Mozambique đã được khôi phục hoạt động, nhiều thông tin mới về tình hình ở Beira đã được tiết lộ ra bên ngoài.
“Nơi này đang rất hỗn loạn. Xin hãy cầu nguyện cho hàng ngàn người đã mất nhà cửa của mình”, bà Jill Lovell, người đứng đầu một trường dòng ở Beira viết trong thư điện tử. “Người dân đã phải bám trên các ngọn cây hoặc kẹt trên mái nhà. Các đơn vị tìm kiếm cứu nạn mới chỉ xuất hiện nhỏ lẻ. Mưa lớn vẫn tiếp tục làm cho mọi chuyện trở nên khó khăn. Rất nhiều người đã thiệt mạng và nhiều nhà cửa đã bị phá hủy”.
Ảnh chụp vệ tinh bão nhiệt đới Idai xuất hiện ở Mozambique.
“Chỗ nào từng là đất liền thì bây giờ là biển. Thành phố đã bị cô lập hoàn toàn. Giờ đây nó giống như một hòn đảo nằm giữa đại dương”, ông Matthew Cochrane của Hội Chữ thập Đỏ cho biết. Ông cũng nói thêm rằng tổ chức sẽ kêu gọi một khoản ngân sách là 10 triệu franc Thụy Sĩ để cung cấp nước sạch và các dụng cụ trú ẩn cho người bị nạn.Hội Chữ thập Đỏ mới chỉ đưa được một xe tải mang thuốc men và các dụng cụ để làm nơi trú ẩn vào Beira trước khi thành phố này bị cô lập. Một xe khác cũng được đưa đến thành phố Manica ở Mozambique, trong khi đó tổ chức này cũng đang tìm cách đưa thuốc men tới đảo Reunion bằng thuyền. Chương trình Lương thực Thế giới cũng đang đẩy mạnh cung cấp lương thực tại những vùng bị ảnh hưởng và đã thả hàng cho những người bị mắc kẹt.
Vấn đề sức khỏe đang là một vấn đề đáng quan ngại khi nguy cơ xảy ra dịch tả và thương hàn là rất cao, đặc biệt là khi đường ống dẫn nước vào thành phố đã bị cắt đứt.
Đường đi của bão Idai. (nguồn: Guardian).
Ông Mark Ellul, một bác sĩ người Anh có mặt tại Beira khi bão đánh vào thành phố cho biết tình hình ở bệnh viện trung ương, nằm ở trung tâm thành phố và ngay sát biển, đang rất xấu và đang hoạt động hết công suất khi bão xuất hiện. Ông được nghe kể rằng trong bệnh viện có nhiều bệnh nhân khi bão Idai đến, làm tốc một phần mái và phá hoại cửa sổ bệnh viện. “Những người có thể đi được đã cố gắng thoát thân còn những người không thể đi được chỉ có thể bám lấy giường của mình”, ông nói.
Ông Ellul kể lại rằng ông đã phải tháo ống nước và lánh nạn bên dưới bồn tắm trong toa lét phòng khách sạn của ông khi bão đến. Khi ra ngoài, ông thấy xung quanh có rất nhiều mảnh vỡ xung quanh, cây cối bị bật gốc, mái nhà bóc và cột điện nằm ngổn ngang trên đường phố. Ông nói rằng nhiều người đã nói với ông rằng họ đã thấy thi thể trên đường phố hoặc nói rằng hàng xóm của họ đã thiệt mạng.
Hội Chữ thập Đỏ đã lập danh sách những người được xác định là còn sống hoặc mất tích để những người dân bị ảnh hưởng có thể tìm kiếm người thân của mình.
Một số hình ảnh tàn khốc của cơn bão: