Bất chấp nhiều nỗ lực đấu tranh, cá voi Bella vẫn chưa thể được thả tự do.
Suốt gần một thập kỷ qua, một bể nước cằn cỗi với những bức tường bê tông và đá nhân tạo, nằm ở tầng dưới của một trung tâm thương mại lớn ở Hàn Quốc đã trở thành nơi ở của một cô cá voi beluga có cái tên Bella.
Bi kịch của cá voi Bella
Vào năm 2013, một con cá voi beluga khi đó mới 2 tuổi đã bị tàu thuyền bắt được ở vùng biển Nga và bán cho Thủy cung Lotte World - thủy cung lớn nhất ở Seoul, Hàn Quốc. Sau đó, nó và hai con beluga đực là Belli và Bellu đã tạo thành những "nhân vật" nổi tiếng nhất của thủy cung này.
Bella hiện đang là chú cá voi beluga duy nhất tại thủy cung Lotte ở Seoul, Hàn Quốc.
Nằm trong chiếc bể kính nặng 1.224 tấn, sâu 7.3 mét, bộ ba cá voi đã nhận được nhiều sự quan tâm của du khách đến tham quan thủy cung này. Theo đó, những con cá voi đôi khi sẽ thể hiện sự nhí nhảnh, nghịch ngợm của mình khi bơi quanh bể kính để quan sát du khách. Trong khi đó, có không ít trẻ nhỏ thích thú gõ vào vách kính của bể với hy vọng thu hút được sự chú ý những sinh vật đại dương khổng lồ này.
Nhưng một sự kiện đáng buồn đã xảy ra khiến cho thủy cung Lotte World phải đối mặt với chỉ trích khi chú cá voi Bellu qua đời ở tuổi lên 5 vào năm 2016. Sau đó chỉ 3 năm, Belli cũng qua đời ở tuổi 12. Cái chết của hai chú cá voi đã tạo ra làn sóng chỉ trích mạnh mẽ từ các nhà hoạt động vì quyền động vật Hàn Quốc. Làn sóng dữ dội này sau đó đã khiến cho Lotte buộc phải cam kết sẽ thả Bella về với biển cả.
Jo Yak-gol, đồng sáng lập nhóm sinh vật biển Hàn Quốc Hot Pink Dolphins cho biết chú cá voi duy nhất còn lại tại thủy cung Lotte - Bella được phát hiện là liên tục có hành vi căng thẳng sau khi những người bạn đồng loại trong bể ra đi: "Bella thường đi vòng quanh bể một cách vô thức. Tôi tin đó là dấu hiệu của sự căng thẳng".
Bella cho thấy dấu hiệu bị căng thẳng đáng lo ngại.
"Không còn nơi nào khác để ở"
Trao đổi email với CNN về việc chưa thả tự do và vẫn trưng bày Bella dù đã đưa ra cam kết từ năm 2019, người phát ngôn của Lotte cho biết kế hoạch vẫn được giữ nguyên và quá trình này đang ở "giai đoạn cuối cùng".
Người phát ngôn cho biết: "Thủy cung Lotte World đang cố gắng hết sức để tạo ra môi trường và thời gian thích hợp cho việc trả tự do cho Bella thông qua các cuộc thảo luận đang diễn ra. Thời gian thực hiện điều phối bởi Bộ Y tế và Phúc lợi (Hàn Quốc) đang là ưu tiên hàng đầu".
Bên cạnh đó, người phát ngôn cho biết thêm, Bella "có sức khỏe tốt" và hiện đang được huấn luyện để chuẩn bị cho "môi trường biển mới". Khi được hỏi tại sao Bella vẫn được trưng bày trong thủy cung, người phát ngôn cho biết: "Tại thời điểm này, không còn nơi nào khác để cho nó ở".
Việc thả tự do cho Bella không hề dễ dàng khi cô cá heo rời xa mẹ từ khi còn nhỏ.
Mặt khác, Valeria Vergara, nhà sinh vật học biển hàng đầu, người đã nghiên cứu quần thể cá voi beluga ở các khu vực như Quần đảo Bắc Cực và Vịnh Hudson trong hơn hai thập kỷ cho biết việc thả Bella ra ngoài tự nhiên sẽ không hề dễ dàng.
"Sự thật là một con cá voi như Bella khó có thể sống sót trong tự nhiên. Những chú cá voi beluga học mọi thứ từ mẹ của chúng. Bella sẽ không có những kỹ năng và kiến thức cần thiết để tồn tại (do bị bắt đi từ quá khi còn nhỏ -PV). Liệu cô ấy có biết nên ăn gì hoặc di cư đến đâu không? Liệu cô ấy có được chấp nhận vào một bày cá heo nào không? Cô ấy có thể giao tiếp với những con cá voi beluga khác (một lần nữa) không?".
Mặt tối của sự giam cầm
Giống như những động vật hoang dã được nuôi làm thú cưng hay cưỡi voi, việc nuôi nhốt cá heo và cá voi để giải trí cho khách du lịch ngày càng gây tranh cãi. Phần lớn, việc này là nhờ các phát hiện của chuyên gia cho rằng động vật cảm thấy không hài lòng khi bị nhốt.
Mặc dù đã có một số thay đổi trên toàn cầu về quyền động vật khi các quốc gia tiến hành cấm các hoạt động liên quan đến cưỡi hoặc chạm vào động vật hoang dã, nhưng vẫn chưa có sự đồng thuận trong toàn ngành về việc trưng bày các động vật như cá voi.
Các nhà hoạt động của nhóm Hot Pink Dolphins tổ chức một cuộc biểu tình trước bể của Bella nhằm kêu gọi trả tự do cho cô.
Trong tự nhiên, cá voi beluga thường được tìm thấy ở Bắc Băng Dương, ở các vùng biển và bờ biển xung quanh Canada, Bắc Mỹ, Nga và Greenland. Các chuyên gia cho biết chúng là loài động vật di cư, có khả năng bơi hàng ngàn dặm và lặn xuống độ sâu hơn 900 mét giữa các tảng băng và vịnh hẹp. Họ cho biết thêm, tuổi thọ trung bình của chúng trong tự nhiên là từ 35 đến 50 tuổi. Nhưng khi nuôi nhốt, tuổi thọ của chúng sẽ giảm xuống còn một nửa.
Lập luận về vấn đề này, Valeria Vergara cho hay: "Bất kỳ loài nào có trí tuệ cao và xã hội phức tạp như cá voi beluga đều không thể hạnh phúc khi bị nuôi nhốt. Chúng sẽ cảm thấy đau khổ vì không có ý chí tự do và thiếu sự kích thích về mặt tinh thần. Chúng cũng không thể thực hiện nhiều hành vi tự nhiên của mình khi bị giam cầm".
"Khi bạn quan sát chúng trong tự nhiên, một trong những điều khiến bạn ấn tượng nhất là chúng có xúc giác, giao tiếp xã hội. Chúng di chuyển cùng nhau trong những nhóm tương đối lớn gồm các thành viên trong gia đình và bạn đồng hành. Chúng tôi gọi chúng là 'chim hoàng yến của biển' vì hệ thống liên lạc phức tạp gồm tiếng huýt sáo, tiếng gọi nhưng chúng có xu hướng im lặng hơn nhiều khi bị nuôi nhốt" - Nhà sinh vật học biển nói thêm.
Thời gian không còn nhiều
Khi thời điểm cuối năm 2023 đang đến gần, các tổ chức bảo vệ quyền động vật nhắc lại lời kêu gọi trả tự do cho Bella.
"Đã gần 5 năm, Bella đã phải chịu đựng đủ lâu rồi. Tập đoàn Lotte phải ngừng trì hoãn vì thời gian không còn nhiều" - Phó chủ tịch cấp cao của PETA Châu Á Jason Baker cho biết.
Các chuyên gia cho biết vẫn còn cơ hội để Bella bắt đầu cuộc sống mới nhưng thời gian không còn nhiều.
"Bella đang đau khổ một mình. Một con cá voi bị nuôi nhốt, đặc biệt là một con không có đồng loại nào bên cạnh, chắc chắn sẽ bị căng thẳng mãn tính và điều này có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch và cuối cùng rút ngắn tuổi thọ của nó" - Velaria nói.
Để tìm phương án tốt nhất cho Bella, nhà hoạt động cá heo người Mỹ O'Barry nói với CNN rằng ông và các nhóm đã sẵn sàng tới Hàn Quốc để di chuyển Bella chuyển đến một khu bảo tồn ở nước ngoài, nơi cô cá heo này có sự đồng hành của những con cá voi khác và được trải nghiệm đại dương một lần nữa.