Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc đã công nhận Di chỉ Zavartnots của Armenia là Di sản văn hóa thế giới năm 2000.
Zvartnots trong tiếng Armenia có nghĩa là các thiên thần trên trời. Đây là một thành phố thuộc tỉnh Armavir của Armenia. Thành phố này cách thủ đô Yarevan khoảng 10 km về phía tây, ở khoảng giữa đường đi từ Yarevan tới Echmiadzin.
Zvartnots được nhiều người biết đến nhờ có di chỉ khảo cổ của nhà thờ chính Zvartnots đã được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc Unesco công nhận là Di sản văn hóa thế giới năm 2000.
Nhà thờ chính Zvartnots được xây dựng dạng hình tròn, từ năm 643 tới năm 652 trong thế kỷ thứ 7. Nơi xây dựng nhà thờ là địa điểm được cho là nơi gặp gỡ giữa thánh Gregory và vua Trdat III. Nhà thờ này được xây dựng với mục đích để hiến dâng cho thánh George.
Những chạm khắc tinh xảo được chạm trên các cột đá và tường của nhà thờ Zvartnots còn sót lại tại di chỉ Zvartnots.
Việc xây dựng nhà thờ được bắt đầu bởi Catholicos Nerses III, tuy nhiên khoảng thời gian còn tại vị ông không hoàn thiện được nhà thờ mà phải chờ đến sau khi từ bỏ ngai vàng Catholicossal mới hoàn thành việc xây dựng các đền thờ với các kiến trúc phụ xung quanh nhà thờ. Zvartnots không những là một kiến trúc điển hình của Armenia mà còn tạo nên một ảnh hưởng lớn đến kiến trúc của nhiều nhà thờ tại Armernia các thế kỷ sau đó.
Những phế tích còn lại hiện nay tại di chỉ Zvartnots, Armenia
Vào năm 930 nhà thờ Zvartnots đã bị 1 trận động đất phá hủy, các phế tích của nhà thờ nằm chôn vùi trong lòng đất suốt hàng trăm năm cho tới đầu thế kỷ 20 mới được các nhà khảo cổ khám phá. Việc khai quật di chỉ này đã được thực hiện từ năm 1900 tới năm 1907. Qua quá trình khai quật đã phát hiện ra nền tảng của nhà thờ cũng như phế tích của dinh Thượng phụ cùng với một xưởng rượu vang trước kia nằm trong khuôn viên của Zvartnots.
Nếu như kiến trúc bên ngoài nhà thờ thu hút người xem bằng những chạm trổ tinh xảo thì nội thất bên trong nhà được trang trí bằng các tranh fresco có dạng thập tự Hy Lạp với 3 cánh. Trong khi phần trang trí bên ngoài là một hình đa giác 32 cạnh, nhìn từ xa giống như hình tròn.
Kiến trúc sư Toros Toramanian (1864 – 1934) là một người đã bỏ nhiều năm để tìm hiểu nghiên cứu về di chỉ Zvartnots này đã đưa ra ý kiến rằng nhà thờ này xưa kia có 3 tầng. Và sau nhiều tranh cãi thì đến nay các học giả đã chấp nhận với ý kiến của kiến trúc sư Toros Toramanian.
Cùng với nhà thờ chính Echmiadzin, Nhà thờ thánh Gayane, Nhà thờ thánh Hripsime, di chỉ khảo cổ Zvartnots đã được đưa vào danh sách Di sản văn hóa Thế giới của Unesco năm 2000 trong phiên họp thứ 24 của hội đồng Unesco.
Trong tờ giấy bạc 100 dram của Armenia vào thời kỳ phát hành đầu tiên có một hình vẽ nhà thờ chính tòa Zvartnots. Đến nay mẫu của tờ giấy bạc này được trưng bày tại bảo tàng lịch sử ở Yerevan và là hiện vật dành được rất nhiều sự quan tâm của du khách quốc tế. Đồng thời khu vực di chỉ này cũng đang được Chính phủ cho phép khách thăm quan du lịch đến thăm quan.