Đằng sau những vì sao lấp lánh, những thiên thể xoáy mê hoặc là vô vàn bí ẩn và câu chuyện của người họa sĩ Hà Lan Van Gogh.
Vincent Van Gogh (1853 - 1890) là một trong những họa sĩ nổi tiếng nhất mọi thời đại. Thế nhưng, tài năng và các tác phẩm của Van Gogh chỉ được công nhận sau khi ông đã qua đời. Trong 37 năm ngắn ngủi của mình, đại danh họa đã phải vật lộn với nhiều bi kịch, nhất là bệnh trầm cảm lúc cuối đời.
Bức tranh Đêm Đầy Sao.
Một trong những kiệt tác được biết đến nhiều nhất của Van Gogh và cả nền hội họa phương Tây là bức tranh sơn dầu “Bầu Trời Sao” hay “Đêm Đầy Sao” (tên gốc tiếng Hà Lan: De sterrennacht). Bức họa vẽ lại bầu trời sao lung linh trong đêm tối tại ngôi làng nước Pháp hiện là một trong những tác phẩm nghệ thuật đắt giá nhất thế giới. Nó hiện nằm ở Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại Manhattan ở Thành phố New York (Mỹ), được định giá khoảng 900 triệu USD (khoảng 20.000 tỷ đồng). Và đằng sau những vì sao lấp lánh là vô vàn những bí ẩn và câu chuyện của người họa sĩ Hà Lan Vincent Van Gogh.
1. Bầu trời sao được Van Gogh vẽ trong phòng bệnh của trại thương điên
Van Gogh đã vẽ bức tranh chủ yếu vào ban ngày qua trí nhớ.
Hoàn cảnh Van Gogh vẽ nên tác phẩm để đời quan trọng nhất của mình vô cùng bi kịch. Bức tranh được vẽ vào tháng 6 năm 1889, chỉ 1 năm trước khi ông lìa đời. Khi đó, ông đã tự đăng ký vào trại thương điên vì sức khỏe tinh thần đã quá suy sụp.
Bầu trời sao vẽ lại quang cảnh từ cửa sổ hướng đông của căn phòng bệnh tại Saint-Rémy-de-Provence. Dẫu vậy, ông đã vẽ bức tranh chủ yếu vào ban ngày qua trí nhớ. Trong bức thư gửi cho em trai mình, Van Gogh kể ông đã nhìn thấy khung cảnh bầu trời sao trước khi bình minh và có một ngôi sao đặc biệt rất lớn. Từ tầm nhìn của mình, họa sĩ đã xóa bỏ những khung song sắt để vẽ nên bầu trời sao bất tận.
2. Đêm đầy sao ẩn chứa nỗi niềm về cái chết
Chân dung tự họa của Vincent Van Gogh.
Van Gogh đã nói về bức tranh của chính mình như sau: “Nhìn những ngôi sao luôn khiến tôi mơ ước. Tôi tự hỏi, tại sao chúng ta không thể chạm vào những chấm sáng trên bầu trời? Tại sao chúng không thể dễ dàng tiếp cận như chúng ta đi tàu để đến Tarascon hay Rouen? Chúng ta phải đánh đổi bằng cái chết thì mới có thể đến được nơi của những vì sao”.
Ông đã vẽ cây bách ở tiền cảnh của Đêm Đầy Sao, có lẽ có chủ ý vì loài cây này gắn liền với cái chết và nghĩa trang. Cùng với trạng thái tâm trí của Van Gogh khi ở trại thương điên, Đêm đầy sao thể hiện nỗi lòng tiếc nuối và mông lung của chính họa sĩ. Không lâu sau đó, Van Gogh đã tự sát.
Năm 2001, nhà nghiên cứu Paul Wolf đã chỉ ra rằng rằng sở thích dùng màu vàng của họa sĩ trong Đêm Đầy Sao và cả nhiều tác phẩm khác thời kỳ này là do dùng quá nhiều digitalis, một loại thuốc điều trị chứng động kinh của ông. Người bệnh uống thuốc này liều lượng nhiều thì mắt sẽ thấy những đốm vàng có quầng xung quanh.
3. Van Gogh có hai "Đêm Đầy Sao"
Đêm đầy sao trên sông Rhone.
Van Gogh lần đầu tiên vẽ Đêm Đầy Sao vào năm 1888. Khi đến Pháp năm 1888, ông thích ngắm và vẽ cảnh đêm. Bức Đêm Đầy Sao đầu tiên được vẽ với bối cảnh là sông Rhone. Bức tranh này đôi khi được gọi là Starry Night Over The Rhone (Đêm đầy sao trên sông Rhone).
Đêm Đầy Sao thứ hai của Van Gogh vẽ vào năm 1889 đã nổi tiếng hơn bức tranh đầu tiên của ông. Dẫu vậy, ông đã luôn cho rằng tác phẩm của mình là một thất bại cho đến khi mất. Van Gogh cho rằng bức tranh của mình là một thất bại của nghệ thuật trừu tượng. Ông cảm thấy tác phẩm của mình quá xa rời nhịp điệu thực của cuộc sống, thiên nhiên và quá mức trừu tượng.
4. Sao Kim xuất hiện trong tranh
Van Gogh đã nhìn thấy và vẽ sao Kim trong tranh.
Theo nhà sử học nghệ thuật Albert Boime của Đại học California, ngoài Mặt trăng nổi bật, trong bức kiệt tác có cả sao Kim. Năm 1985, Boime so sánh bức tranh với bức ảnh tái hiện trên cung thiên văn về bầu trời vào ngày 1 tháng 6 năm 1889 trông như thế nào. Ông đã tìm thấy những điểm tương đồng và kết luận là Van Gogh đã nhìn thấy và vẽ sao Kim trong tranh. Nó chính là hành tinh sáng nhất trong tranh sau Mặt trăng, ngay bên cạnh cây bách, dù có thể chính họa sĩ cũng không biết điều đó. Một số ngôi sao nổi tiếng khác có mặt là sao Thiên Hậu, Phi Mã, Ngự Phu.
5. Vì sao những ánh sao dường như nhấp nháy?
Cường độ ánh sáng của các màu trên tranh vải tạo ra độ chói.
Đêm Đầy Sao của Van Gogh đã khai sáng một cách tài tình bí ẩn khoa học về chuyển động và ánh sáng. Những vì sao trên tranh dường như đang nhấp nháy do cách bộ não con người cảm nhận. Hiện tượng này xảy ra đối với hầu hết các tác phẩm theo trường phái Ấn tượng do bộ não cảm nhận được ánh sáng và chuyển động.
Cường độ ánh sáng của các màu trên tranh vải tạo ra độ chói. Mắt người dễ bị “pha trộn” hai phần có màu khác nhau như thể chúng có cùng độ sáng. Tuy nhiên, bộ não sẽ nhìn thấy các màu tương phản mà không hòa trộn, dẫn đến ánh sáng dường như nhấp nháy.
Đã có rất nhiều nghiên cứu về Đêm Đầy Sao của Van Gogh để giải mã điều này. Một nhà nghiên cứu tên Natalya St. Clair kết luận rằng Đêm Đầy Sao là “một mô tả chính xác về sự hỗn loạn”.