Giải Nobel hóa học về tay 3 nhà khoa học Pháp - Mỹ

Nhà khoa học Robert H. Grubbs

Hai nhà khoa học người Mỹ Robert H. Grubbs và Richard R. Schrock cùng nhà khoa học người Pháp Yves Chauvin đã được trao giải Nobel hóa học vào hôm nay 5-10 do các phát hiện của họ đã giúp cho ngành công nghiệp hoá chất chế tạo ra các loại dược phẩm và những chất dẻo tiên tiến hiệu quả hơn và ít chất thải độc hại hơn.

Bộ ba này đã giành được giải thưởng vinh dự Nobel do đã khám phá ra phương pháp hoán vị trong tổng hợp chất hữu cơ - sắp xếp lại các nhóm nguyên tử trong phân tử mà Viện hàn lâm khoa học hoàng gia Thụy Điển ví như một vũ điệu mà trong đó các đôi đổi bạn nhảy cho nhau. Hoán vị được sử dụng hàng ngày trong ngành công nghiệp hoá chất, chủ yếu là để tạo ra các loại dược phẩm và những chất dẻo tiên tiến.

Từ ''hoán vị'' có nghĩa là ''đổi chỗ''. Trong các phản ứng hoán vị, các liên kết đôi giữa các nguyên tử cacbon bị phá vỡ và được tạo ra bằng cách làm cho các nhóm nguyên tử đổi chỗ cho nhau. Phản ứng xảy ra với sự trợ giúp của các chất xúc tác đặc biệt.

Vào năm 1971, giáo sư Yves Chauvin đã giải thích chi tiết cơ chế của các phản ứng hoán vị và những loại hợp chất kim loại hoạt động như chất xúc tác trong những phản ứng đó. Năm 1990, giáo sư Richard Schrock là người đầu tiên tạo ra một chất xúc tác cho hoán vị - đó là một hợp chất kim loại rất hiệu quả. Năm 1992, giáo sư Robert Grubbs cho ra đời một chất xúc tác tốt hơn, ổn định trong không khí và có rất nhiều ứng dụng.

Nhà khoa học Yves Chauvin	Nhà khoa học Richard R. Schrock

 Nhờ có những đóng góp của ba nhà khoa học trên mà các phương pháp tổng hợp chất hữu cơ tốt hơn đã ra đời. Đó là những phương pháp hiệu quả hơn (ít phản ứng hơn, cần ít nguyên liệu hơn và tạo ra ít chất thải hơn), dễ sử dụng (ổn định trong không khí, ở nhiệt độ và áp suất bình thường) và thân thiện hơn với môi trường (các dung môi không gây thương tích, phế thải ít độc hại hơn).

“Phát hiện này là một bước tiến lớn đối với “ngành hóa học sạch”, giảm nguy cơ các chất thải độc hại. Phương pháp hoán vị là một minh chứng về tầm quan trọng của việc ứng dụng khoa học cơ bản phục vụ lợi ích của con người, xã hội và môi trường”, hội đồng giám khảo giải thưởng Nobel nhận xét.

“Tôi thực sự xúc động, đến nỗi không thể nói nên lời. Tôi không thể tin được điều này mặc dù đây là sự thật”, Schrock xúc động nói khi biết tin mình được trao giải Nobel.

Robert H. Grubbs, 63 tuổi, là giáo sư hóa học tại Viện công nghệ California, Richard R. Schrock là giáo sư hóa học tại Viện công nghệ Massachusetts và Yves Chauvin, 74 tuổi là chủ tịch danh dự của nhóm nghiên cứu tại Viện Dầu mỏ tại Ruel-Malmaison, Pháp.

Ba nhà khoa học sẽ được nhận huy chương Nobel và bằng chứng nhận cùng 1,3 triệu USD. Giải Nobel hoà bình sẽ được công bố vào ngày 7-10 tại Oslo, thủ đô Na Uy, còn giải kinh tế sẽ được công bố vào ngày 10-10. Giải thưởng văn chương vẫn chưa xác định ngày công bố, nhưng theo dự kiến có thể sẽ vào tuần tới.

T.VY