Trải qua bao biến động thăng trầm của lịch sử, vùng núi cao Sa Pa ngày nay đang vươn mình mạnh mẽ, trở thành khu du lịch quốc gia thu hút hàng triệu khách du lịch tới tham quan, nghỉ dưỡng.
Khởi nguồn từ ý tưởng thành lập một trạm nghỉ dưỡng cho người Pháp vào những năm đầu của thế kỷ XX, khi đó vùng núi Sa Pa còn là nơi hoang sơ, hẻo lánh không có người qua lại chỉ có lác đác đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống.
Theo Trung tâm thông tin xúc tiến du lịch tỉnh Lào Cai, vào cuối năm 1903, đoàn thám hiểm của sở Địa lý Đông Dương sau nhiều ngày khảo sát đã phát hiện cảnh quan cao nguyên Lồ Suối Tủng và làng Sa Pả. Đoàn đặt tên Cao trạm khu vực là Sa Pa. Đây được coi là mốc hình thành khu du lịch Sa Pa.
Trước đây người dân địa phương vẫn gọi khu vực này là Sa Pả, theo tiếng của người địa phương, Sa Pả có nghĩa là "bãi cát" nhưng do người phương Tây phát âm không có dấu nên mới gọi là Sa Pa.
Nhận thấy vẻ đẹp của cảnh quan thiên nhiên, khí hậu trong lành mát mẻ, người Pháp sớm có ý định xây dựng Sa Pa thành một trạm nghỉ dưỡng. Năm 1905 một đoàn khảo sát người Pháp đã tổ chức thám hiểm và đặt được mốc tiêu trên đỉnh Fansipan. Ngày 2-6-1909, Chánh sứ Lao Kay (tên cũ của tỉnh Lào Cai) trình Thống sứ Bắc Kỳ đề nghị thành lập khu điều dưỡng trên cao trạm Sa Pa.
Xin giới thiệu một số hình ảnh vùng du lịch Sa Pa những năm đầu thế kỷ 20 do người Pháp chụp in trên bưu ảnh cổ và do Bảo tàng tỉnh Lào Cai cung cấp.
Chợ Sa Pa những năm 1930 - 1940 (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).
Các nhà khoa học phát hiện ra bãi đá cổ Hầu Thào - Tả Van (Sa Pa) năm 1924 (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai)
Hình ảnh thị trấn du lịch Sa Pa khá sầm uất những năm 30 - 40 của thế kỷ 20 (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai)
Một góc thị trấn Sa Pa đầu thế kỷ 20 (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).
Nhà máy thủy điện đầu tiên ở Sa Pa và con đập ngăn nước do người Pháp xây dựng cùng hình ảnh thác Cát Cát gần nhà máy thủy điện đầu thế kỷ 20 trên bưu ảnh cổ của Pháp (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).
Làng bản Mường Bo (Sa Pa ) xưa (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).
Một khu biệt thự ở Sa Pa xưa (Ảnh bảo tàng tỉnh Lào Cai)
Xe ô tô Lao Kay - Cha Pa (Sa Pa) năm 1920-1929. Hình ảnh ngôi nhà, vị trí của Công ty xưa, nay là Trung tâm Thông tin và Xúc tiến Du lịch tỉnh Lào Cai (đối diện Sân Quần và Nhà thờ Sa Pa). Ảnh bảo tàng tỉnh Lào Cai)
Phong cảnh thác Cát Cát (Sa Pa) cùng chiếc cầu treo đơn sơ của người dân địa phương trên bưu ảnh cổ của Pháp (Ảnh bảo tàng tỉnh Lào Cai)
Khách du lịch, nghỉ dưỡng tại Sa Pa năm 1920-1929 (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).
Phụ nữ dân tộc Mông Sa Pa trên bưu ảnh cổ của Pháp (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).
Thị trấn Sa Pa năm 1927. (Ảnh: Bảo tàng tỉnh Lào Cai).