Tam Quốc Diễn Nghĩa (cũng thường được gọi tắt là "Tam Quốc") là một trong tứ đại danh tác của Trung Quốc. Không chỉ là một thành công nổi bật trong lĩnh vực văn học nghệ thuật, mà những ảnh hưởng sau này của nó đến văn hóa các nước Đông Á cũng vô cùng sâu rộng.
Một trong những thành tựu lớn nhất phải kể đến là tác giả La Quán Trung đã khắc họa nổi bật hình tượng các nhân vật với kiểu đặc trưng tính cách điển hình: Một Gia Cát Lượng đa mưu túc trí, một Lưu Bị bên ngoài nhân từ bác ái nhưng bên trong vô cùng thâm sâu phức tạp, một Quan Vũ rất mực trung nghĩa nhưng cũng đầy cao ngạo…
Điều thú vị là, hậu thế luôn quan tâm việc bên cạnh hình tượng hào hoa hay hiểm ác mà tác giả cố gắng xây dựng trong tiểu thuyết, nguyên mẫu nhân vật trong đời thực có giống hay không, và kể cả có sai khác thì vẫn luôn được chấp nhận.
Việc này cũng xảy ra với trường hợp nhân vật Trương Phi.
Trong Tam Quốc, Trương Phi ít được cảm tình hơn cả trong 3 huynh đệ do bản tính nóng nảy.
Dù có nhiều đóng góp cho sự nghiệp của nhà Thục Hán, là một anh hùng nổi tiếng của Tam Quốc, được người đời khen ngợi, song trong cuộc sống đời thường, Trương Phi luôn được coi là một ví dụ điển hình của tính cách nóng nảy, hấp tấp, lỗ mãng ("nóng như Trương Phi"). Ấn tượng này rõ ràng được tạo ra từ ảnh hưởng quá lớn của tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa.
Khi các chuyên gia khảo cổ đã phát hiện và tiến hành khai quật ngôi mộ được xác định là của Trương Phi ở tỉnh Tứ Xuyên (Trung Quốc), những di vật được tìm thấy trong ngôi mộ đã khiến họ vô cùng kinh ngạc.
Thứ nhất, di vật trong mộ thể hiện tài năng thư pháp và học vấn đáng kinh ngạc của Trương Phi
Cụ thể, các chuyên gia đã phát hiện ra nhiều tác phẩm thư pháp ở đây. Trong các nghiên cứu lịch sử trước đó, có một số di vật là bản sao chữ viết của Trương Phi, nhưng so với các tác phẩm gốc trong mộ, các di vật này đương nhiên không phản ánh được bản chất của nét chữ.
Trong ngôi mộ còn có một tấm bia đá do chính Trương Phi khắc, có thể thấy được rằng nét chữ của Trương Phi vô cùng độc đáo, vừa mạnh mẽ dứt khoát, mà cái hồn toát ra từ nét chữ khó có ai bì kịp. Thậm chí, các chuyên gia đánh giá rất ít người của thời kỳ Tam Quốc có trình độ thư pháp sánh ngang với tài thư pháp của Trương Phi!
Mộ Trương Phi. (Ảnh: NetEase).
Từ sự phân tích này, có thể thấy rằng nguyên mẫu đời thực Trương Phi không phải là một người lỗ mãng thô thiển, trình độ thư pháp có thể phản ánh tài năng đặc biệt của ông ta về khía cạnh học vấn. Trong xã hội xưa, người nào có thể viết chữ đẹp đều có trình độ văn hóa cao, bởi vì bất cứ ai luyện viết thư pháp đều biết đến độ khó của thư pháp cổ đại.
Bất ngờ thứ hai là gia cảnh xuất thân không tầm thường của ông
Văn bia trong mộ Trương Phi cũng mô tả khái quát về cuộc đời của ông. Theo ghi chép, điều kiện gia đình của Trương Phi tương đối khá giả, từ nhỏ ông đã được đọc sách, luyện thư pháp.
Khi Lưu Bị khởi binh, Trương Phi đã lấy tài sản của mình đi đầu quân cho Lưu Bị, từ quyết định này có thể thấy Trương Phi là người có khả năng chính trị nhất định.
Như vậy, khác hẳn với hình ảnh một anh hùng võ biền liều lĩnh, lỗ mãng, xuất thân bần nông được khắc họa trong các tác phẩm văn học, Trương Phi trong thực tế là một người tài năng và có tầm nhìn.
Khi các chuyên gia công bố sự thật lịch sử này, nhiều ý kiến cho rằng họ đã bị các tác phẩm nghệ thuật "lừa dối" quá lâu rồi. Rõ ràng, các phát hiện khảo cổ đã có công lao to lớn với công cuộc nhận thức sự thật lịch sử vô cùng phức tạp.