Bất kỳ chai rượu nào mà ai đó tình cờ bỏ lại trên đường phố hoặc trong công viên đều được một người dân Phần Lan nào đó nhặt và trả lại chúng để lấy tiền đặt cọc.
Mặc dù rất bận rộn nhưng Quang Minh hiện sinh sống và làm việc tại Phần Lan vẫn thu xếp thời gian dọn nhà để thực hiện việc tham gia chương trình tái chế. Số chai lọ Minh tích trữ trong nhà sau 3 tháng mang đi đổi được nhận lại số tiền là 4,65 euro. "Điều quan trọng không phải là đổi được bao nhiêu tiền mà việc làm này là một hành động cần thiết góp phần bảo vệ môi trường" – Minh cho biết.
Năm 1969, cửa hàng giảm giá này ở thành phố Kouvola, miền nam Phần Lan, đã quảng cáo đổi trả hai xu cho mỗi chai bia. (Ảnh: Erkki Laitila / Lehtikuva)
Khi chai lọ cũng trở thành một "mắt xích" của nền kinh tế Phần Lan
Được biết, các chương trình tái chế chai lọ đầu tiên bắt đầu từ những năm 1950 tại đất nước Bắc Âu này và ngày nay hầu hết mọi chai và lon đều được tái chế.
Người dân Phần Lan trả lại hơn 2 tỷ chai lọ và hộp trong năm 2020, bằng 93% tổng số bán ra tại Phần Lan. Các yếu tố làm nên điều này bao gồm các máy tự động hoàn trả chai được phát triển cách đây nhiều thập kỷ và việc mở rộng hệ thống bao gồm cả chai nhựa vào những năm 2000.
Trên khắp Phần Lan, lon được trả lại với tốc độ trung bình là 44 trên giây, chai nhựa là 17 trên giây và chai thủy tinh với tốc độ bốn trên giây. Tỷ lệ hoàn vốn vào năm 2020 là 94% đối với lon nhôm (trong số 1,4 tỷ đã bán), 92% đối với chai nhựa (trong số 530 triệu) và 87% đối với chai thủy tinh (trong số 133 triệu). Trung bình, mỗi người dân Phần Lan trả lại 373 mặt hàng trong một năm: 251 lon nhôm, 98 chai nhựa và 24 chai thủy tinh.
Tái chế chai và lon giúp tiết kiệm năng lượng và nguyên liệu thô, đồng thời giảm thiểu xả rác ở các thành phố và khu vực hoang dã. Các thùng chứa đồ uống trở thành một phần của nền kinh tế vòng tròn khi vật liệu của chúng được tái chế thành các thùng chứa mới hoặc tái sử dụng trong các sản phẩm khác.
Sản xuất lon mới từ nhôm tái chế chỉ cần 5% năng lượng sẽ được sử dụng để làm lon từ đầu và sản xuất thủy tinh mới từ thủy tinh tái chế tiêu thụ năng lượng ít hơn 30% so với sản xuất thủy tinh từ đầu. (Số liệu thống kê đến từ trang web của Palpa, công ty phi lợi nhuận điều hành hoạt động tái chế chai lọ của Phần Lan).
Hình ảnh thu gom vỏ chai, vỏ lon quen thuộc ở Phần Lan. (Ảnh: Pekka Sakki/Lehtikuva)
Phương thức hoạt động
Ngày nay, có gần 5.000 máy hoàn trả container trên khắp Phần Lan. Hầu hết chúng đều nằm trong cùng các cửa hàng, cây xăng và ki-ốt bán đồ uống, khiến việc trả lại đồ uống trở thành một phần thuận tiện trong thói quen của người dân. Mọi người chỉ cần cho chai vào và máy sẽ quét, phân loại và xuất biên lai để bạn lấy lại tiền đã đặt cọc. Các khách sạn, nhà hàng, văn phòng, trường học và các nhà tổ chức sự kiện trả lại các thùng chứa thông qua các nhà cung cấp đồ uống của họ.
Mỗi khi một người mua đồ uống trong chai hoặc lon, họ phải trả một khoản tiền đặt cọc từ 15 đến 40 xu. Hệ thống bao gồm đồ uống có cồn, nước ngọt và nước đóng chai, trong lon nhôm, chai thủy tinh và chai làm từ nhựa PET.
Các máy trả lại chai lọ rất dễ sử dụng. Bạn đặt chai hoặc lon trên một bộ băng chuyền thu nhỏ ở phía trước máy. Họ mang nó qua máy quét và máy sẽ phân loại chai, nghiền lon. Khi hoàn tất, bạn nhấn một nút và máy sẽ cung cấp cho bạn một biên lai. Chai nhựa có giá trị từ 20 đến 40 xu, tùy thuộc vào kích cỡ của chúng, trong khi chai thủy tinh có giá trị từ 10 đến 40 xu và lon nhôm là 15 xu. Các thùng chứa trả lại được tái chế hoặc các vật liệu được tái sử dụng.
Số tiền này được đổi thành biên lai như kiểu voucher sau đó có thể quét trừ tiền hoặc lấy lại tiền từ siêu thị. Khi bạn xuất trình biên lai cho nhân viên thu ngân của cửa hàng, họ sẽ trả lại tiền mặt cho bạn hoặc trừ tiền trả lại chai khi bạn mua hàng. Cũng có máy có lựa chọn quy đổi tiền đóng góp vào quỹ từ thiện.