Dư lượng cần sa tìm thấy trong ngôi mộ cổ ở vùng núi phía tây Trung Quốc là bằng chứng sớm nhất về việc sử dụng loài cây này.
Các nhà nghiên cứu cho biết, việc tình cờ phát hiện ra ngôi mộ cổ của một binh lính cấp cao thời nhà Đường (một triều đại cai trị Trung Quốc từ năm 618 đến năm 907) và phát hiện thứ đặt trong quan tài người chết đã giúp họ có được cái nhìn sâu sắc về loại cây đóng vai trò quan trọng trong chế độ ăn uống thời kỳ cách đây hơn 1.000 năm.
Đó chính là cần sa.
Cụ thể vào năm 2019, khi các công nhân xây dựng cải tạo sân chơi của một trường tiểu học ở tỉnh Shanxi thì phát hiện một ngôi mộ. Họ lập tức báo các chuyên gia khảo cổ. Sau khi cẩn thận khai quật ngôi mộ, các chuyên gia xác định đây là ngôi mộ niên đại 1.320 năm, thuộc về một binh lính thời nhà Đường.
Chủ nhân ngôi mộ là Guo Xing, một đội trưởng kỵ binh đã từng chiến đấu với hoàng đế nhà Đường là Li Shimin, trong một loạt trận chiến đẫm máu trên bán đảo Triều Tiên.
Trong 1.320 năm, ngôi mộ không bị xáo trộn, với những bức tranh trên tường và đồ tạo tác gần như được bảo quản hoàn hảo trong căn phòng khô ráo bất thường. Bên trong một trong những chiếc lọ đựng thực phẩm chủ yếu, các nhà nghiên cứu kinh ngạc tìm thấy tàn tích của cần sa, với một số hạt vẫn còn màu sắc ban đầu.
Những hạt giống cổ đại to gần gấp đôi bình thường, cho thấy chúng không giống như một cây cần sa điển hình ngày nay.
Nhiều văn bản lịch sử của Trung Quốc cho rằng loài thực vật này là một nguồn thực phẩm quan trọng, nhưng bằng chứng khảo cổ học hỗ trợ cho các tài liệu bằng văn bản là rất ít. Do đó, dù phát hiện năm 2019 nhưng đến nay các nhà khoa học Trung Quốc mới đủ thời gian sưu tầm dữ liệu để tìm hiểu tại sao thời Đường lại sử dụng cần sa nhiều đến thế.
Trong nghiên cứu công bố hôm 12/6 trên tạp chí Science Advances, nhóm tác giả kết luận cần sa có thể được sử dụng trong các nghi thức mai táng như một cách giao tiếp với thần linh hoặc người chết.
Lò hương và đá dùng để đốt cần sa. (Ảnh: CNN).
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không chắc chắn liệu người xưa có hút cần sa theo cách tương tự ngày nay hay không. Nhiều khả năng cần sa được đốt như hương trong không gian kín để hít. Tiến sĩ Nicole Boivin, giám đốc cục Khoa học Lịch sử Nhân loại ở Viện Max Planck, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết người cổ đại đốt cần sa trên đá nóng bên trong lò hương bằng gỗ. Theo tiến sĩ Boivin, đây là cách duy nhất để hít cần sa trước khi xuất hiện ống hút.
Nhóm nghiên cứu tìm thấy 10 lò hương ở nghĩa trang Jirzankal trên dãy núi Pamir gần biên giới giữa Trung Quốc và Pakistan. Cần sa được trồng ở Đông Á để lấy hạt và sợi ít nhất từ 4.000 năm trước Công nguyên. Tuy nhiên, ở thời sơ khai, nhiều loài cần sa gieo trồng cũng như cần sa dại có lượng chất kích thích thần kinh rất thấp.
Nhiều sử gia cho rằng việc hút cần sa bắt nguồn từ thảo nguyên Trung Á cổ đại nhưng căn cứ duy nhất là một đoạn bút tích của sử gia Hy Lạp Herodotus viết vào cuối thiên niên kỷ đầu tiên trước Công nguyên. Theo nhóm tác giả, nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thuyết phục về tập tục hút cần sa ở khu vực này dù họ vẫn chưa rõ những người chôn cất ở nghĩa trang Jirzankal có chủ động trồng cần sa hay không.