Trên diễn đàn Hacker News, có người tò mò đặt câu hỏi: nếu giả định nhiệt độ phòng là 30 độ C, nhiệt độ bên ngoài khoảng 20 độ C, thì đặt quạt chĩa vào trong hay ra ngoài hợp lý hơn? Nắm bắt được tinh thần chính của câu hỏi, nhận thấy độ cấp bách của câu trả lời, các phóng viên Quartz đi tìm sự thật.
Trong trường hợp này, phải giả định việc dùng quạt là để người ngồi trong phòng thoải mái hơn, bởi mục đích đặt quạt trên Hacker News hoàn toàn khác - là giữ cho thiết bị điện tử trong phòng hoạt động trơn tru. Tại 30 độ C và với không khí khô, khả năng cao một người sẽ toát mồ hôi. Đây là cách thức thải nhiệt mà quá trình tiến hóa đã ban tặng cho con người: phương pháp “rò rỉ chất lỏng mặn để giảm thân nhiệt nhanh chóng” chính là cơ chế điều hòa nhiệt độ hiệu quả nhất hành tinh.
Khi mồ hôi bốc hơi vào không khí, nó mang theo lượng nhiệt vốn ở trong cơ thể ta.
Nhưng trong thời buổi của cơ khí và công nghệ, ta có những vật thể tiêu thụ năng lượng để làm cho cuộc sống con người thoải mái hơn, không phải chảy đầm đìa mồ hôi để giải nhiệt nữa. Đơn giản nhất là cái quạt điện.
Trong trường hợp này, bạn sẽ muốn không khí trong phòng thổi vào người cho mát. Cảm giác của tốc độ gió thổi lên cơ thể khiến người ta thoải mái hơn, kỹ sư Andrew Persily, chuyên viên nghiên cứu chất lượng nhiệt độ phòng cho Viện Quy chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ nhận định.
Khi mồ hôi bốc hơi vào không khí, nó mang theo lượng nhiệt vốn ở trong cơ thể ta. Ngay cả khi bạn không toát mồ hôi đủ nhiều để ướt áo, cơ thể vẫn luôn thải ra một lượng hơi ẩm nhất định, giữ cho cơ thể cân bằng ở mọi lúc. Bất kỳ loại gió nào thổi qua làn da mềm mại của bạn - gió quạt, gió điều hòa hay gió trời - đều đẩy nhanh tốc độ thải nhiệt của cơ thể, qua đó khiến bạn mát hơn.
Theo Persily, vẫn gió cũng có giới hạn mát: nếu tốc độ gió quá cao, bạn sẽ chỉ cảm thấy khó chịu thêm thôi.
Meme từ 10 năm trước: "Chắc hẳn anh ấy nổi tiếng, nhiều "fan" thế kia cơ mà".
Thế giờ đặt quạt chĩa vào trong hay ra ngoài?
Quạt thổi gió theo chiều nhất định, hút không khí từ đằng sau và đẩy ra đằng trước. Theo lời Persily, có thể coi quạt giảm nhiệt độ phòng bằng cách loại bớt nhiệt. Tuy nhiên, việc giảm nhiệt chỉ có thể diễn ra nếu căn phòng nóng bức liên kết với một không gian có nhiệt độ thấp hơn. Bằng việc hút khí nóng từ trong phòng ra, áp suất không khí thấp sẽ kéo không khí từ bất cứ đâu có thể; giả định là nhiệt độ ngoài phòng thấp hơn nhiệt độ trong phòng, thì khí mát bên ngoài sẽ tràn vào phòng, thế nhưng phần lớn lượng khí quạt lấy sẽ đều từ phòng bên cạnh (vì quạt hút khí bằng động cơ thì quan tâm quái gì đến áp suất không khí).
Bên cạnh đó, quạt là thiết bị chạy điện nên sẽ tạo nhiệt khi vận hành. Nếu nguồn điện cho quạt nằm bên trong phòng (quạt chạy điện hay cắm điện trong phòng), nhiệt sẽ làm cho phòng nóng hơn đôi chút, không đáng kể và khó nhận ra, nhưng vẫn là có.
Kết luận lại, trong trường hợp này, thì cách tốt nhất để hạ nhiệt phòng là mở cửa ra và chĩa quạt vào trong. Không khí lạnh từ ngoài đi vào phòng sẽ thổi lên cơ thể nóng bức của bạn, để tốc độ thoát nhiệt cao hơn.
Cuốn Theo Chiều Gió, với Clark Gable thủ vai Rhett và Vivien Leigh với vai Scarlett.
Cách tối ưu hóa cái quạt trong ngày hè nóng nực
Thay đổi bối cảnh chút, mà trong cái thời tiết hiện tại thì trong phòng cũng nóng như ngoài trời nên đây sẽ là tình huống dễ liên hệ nhất. Trong trường hợp này, nhiệt độ phòng nhiều khả năng sẽ thấp hơn cả bên ngoài. Một giả định nữa là ta tìm cách giữ cho thân nhiệt không quá cao, thì điểm quan trọng nhất vẫn là hướng gió thổi ra sao sẽ giúp mồ hôi bốc hơi nhanh nhất.
Nếu bên ngoài có gió, mở cửa ra sẽ đưa luồng gió mới vào và sẽ giúp ta mát hơn. Tuy thế, không ai lường trước được gió và có khi bạn còn để khí mát trong phòng thoát ra ngoài. Một cách để duy trì luồng không khí ổn định là kết hợp cả điều hòa lẫn quạt: để đưa khí lạnh từ phòng A - có điều hòa sang phòng B - đang nóng, hãy để quạt ở ngưỡng cửa giữa hai phòng và chĩa quạt vào phòng B. Điều này hiển nhiên hết sức, nhưng cứ nói cho đủ.
Còn nếu không có điều hòa, cách tốt nhất là đóng hết cửa vào rồi bật quạt chĩa thẳng vào người.
Trò mà chắc chắn ai cũng đã thử: nói vào một cái quạt.
“Quạt không hề làm cho phòng mát hơn; nó làm mát thân nhiệt của bạn nhờ khả năng tạo ra luồng gió”, Persily nói. Và đặc biệt chú ý, bởi chúng không làm mát phòng, đừng bao giờ bật quạt để đó “cho phòng nó thoáng” rồi rời phòng làm việc khác, vì nhiệt từ động cơ quạt vừa làm nóng phòng, mà lại còn tốn điện.
Có một yếu tố quan trọng nữa khi làm hạ thân nhiệt: nhiệt độ không phải tất cả, đôi khi bạn cần một chút chuyển động của không khí nữa.